Τo περιβάλλον

Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cirsium vulgare (Savi) Ten. (Cirsium lanceolatum (L.) Scop. – Cirsium crinitum Boiss ex DC.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Ποώδες φυτό, με βλαστό ύψους μέχρι 1,5 μέτρων, πολύκλαδο, με φύλλα πτεροσχιδή, αγκαθωτά. Τα κεφάλια είναι επάκρια, με περίβλημα ωοειδές και περιβληματικά φύλλα με αραιό τρίχωμα. Τα ανθίδια είναι σωληνοειδή ρόδινου χρωματισμού.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει το καλοκαίρι.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cistus incanus L. (C. villosus Quct., vix L.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Κιστιδών (Cistaceae).
Περιγραφή

Θάμνος φρυγανώδης, με ύψος μέχρι 1 μέτρο, εύοσμο, πυκνό. Φύλλα ωοειδή, αντοωειδή ή ελλειπτικά, χνουδωτά, με περιφέρεια κυματοειδή. Τα άνθη του είναι μεγάλα 4-6 εκατ., έμμισχα, ρόδινου - πορφυρού χρώματος, με 5 σέπαλα.

Φυτό γνωστό από την αρχαιότητα με τα ονόματα «κίσθος ο άρρην» όπως αναφέρει ο Θεόφραστος και «κίστος» ή «κίσσαρον» ή «κίσθαρον» του Διοσκουρίδη. Φυτό πλούσιο σε μια βαλσαμώδη ρητινική αρωματική ύλη, το λάδανο που παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν εναντίον της πανώλης.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Ιούλιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
149cistus-incanus
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cistus salvifolius L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Κιστιδών (Cistaceae).
Περιγραφή

Φρυγανώδης θάμνος, με ύψος μέχρι 30-80 εκατ., πράσινο, διάχυτο, με πολλές αστεροειδής τρίχες. Φύλλα ωοειδή ή προμήκη, χνουδωτά. Τα άνθη του είναι μεγάλα μήκους 4-5 εκατ., σε μακρύ ποδίσκο, κρεμαστά πριν ανοίξουν, λευκού χρώματος, με 5 σέπαλα, ωοειδή - καρδιοειδή, χνουδωτά.

Πιθανώς ο «κίσθος ο θήλυς» του Θεόφραστου. Φυτό που περιέχει μια αρωματική ύλη, το λάδανο που το χρησιμοποιούν στην αρωματοποιία και την σαπωνοποιία.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Ιούλιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Clematis vitalba L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Βατραχιδών (Ranunculaceae).
Περιγραφή

Φυτό πολυετές με αποξυλωμένο βλαστό, ισχυρό, σε μορφή έρπουσα ή αναρριχώμενη, μήκους μέχρι 6-9 μέτρα. Φύλλα πτερωτά, με φυλλάρια ωοειδή, λογχοειδή, οξύληκτα, καρδιοειδή στη βάση. Άνθη πολλά, λευκά με λεπτή μυρουδιά πικραμύγδαλου, σε μασχαλιαίες φόβες.

Πιθανώς η «αθραγένη» του Θεόφραστου. Τα νεαρά βλαστάρια της χρησιμοποιούνται σαν λαχανικό. Θεωρείται ότι έχει καθαρτικές ιδιότητες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ, Δ.
151clematis-vitalba
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Consolida ajacis (L.) Schur. (Consolida ambigua sensu P.W.Ball&Hey – Delphinium ajacis L. – Delphinium ambiguum Quct.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Βατραχιδών (Ranunculaceae).
Περιγραφή

Μονοετής πόα, με βλαστό ισχυρό, ύψους 40-80 εκατ., με όρθιες διακλαδώσεις. Φύλλα πολυσχιδή σε ταινιοειδή τμήματα. Άνθη κυανά, ρόδινα σε επιμήκης, πολυανθείς ταξιανθίες βότρυ.

Πιθανώς το «δελφίνιον» του Διοσκουρίδη. Φυτό τοξικό, θεωρείται αντιασθματικό, κατά της δύσπνοιας, εντομοκτόνο και ακαριοκτόνο.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ.
152consolida-ajacis
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Convolvulus arvensis L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Κονβολβουλιδών (Convolvulaceae).
Περιγραφή

Είναι πολυετές φυτό, με βλαστό αναρριχώμενο ή έρποντα, πράσινο, λεπτό, λείο ή με λίγο χνούδι, ύψους 30-60 εκατ., με φύλλα μικρά σε σχήμα βέλους ή δόρατος και άνθη άσπρα ή ασπροκόκκινα σαν χωνάκια, ανά 1-2 στις μασχάλες των φύλλων.

Πιθανώς να πρόκειται για την «ιασιώνη» του Θεόφραστου και την «πρώτη ελξίνη» του Διοσκουρίδη.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
153convolvulus-arvensis
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Crepis fraasii Schultz. Bip.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Φυτό πολυετές, με βλαστό διακλαδιζόμενο, φύλλα βάσης τριχωτά, πτερόλοβα - λυροειδή, με τον ακραίο λοβό πλατειά ωοειδή, αραιά οδοντωτό. Τα ανώτερα είναι μικρά, βρακτιόμορφα. Κεφάλαια μικρά σε αραιούς κορύμβους. Άνθη κίτρινα, κοκκινωπά εσωτερικά.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει Ιούνιο με Ιούλιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
154crepis-fraasii
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Malva sylvestris L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Μαλαχιδών (Malvaceae).
Περιγραφή

Είναι πολυετές φυτό με βλαστό όρθιο, τριχωτό, ύψους 60-100 εκατ., με φύλλα εναλλασσόμενα, παλαμοειδή με 5-7 λοβούς, επίσης χνουδωτά και άνθη κοκκινωπά, μεγάλα.

Πιθανώς η «μαλάχη η κηπευτή» του Διοσκουρίδη. Το υπέργειο τμήμα του φυτού θεωρείται μαλακτικό, αποχρεμπτικό, καθαρτικό και διουρητικό. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα μετά από ερεθισμούς από τσουκνίδες όπου τοποθετώντας φύλλα μολόχας πάνω τους περνάει ο πόνος. Νεαρά φύλλα συλλέγονται και χρησιμοποιούνται σαν σαλατικό και σαν λαχανικό για χορτόπιτες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Οκτώβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
176malva-sylvestris
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Malva neglecta Wallr. (Malva rotundifolia L.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Μαλαχιδών (Malvaceae).
Περιγραφή

Διετής ή πολυετής πόα, με βλαστούς απλωτούς, με όλα τα φύλλα σχεδόν ημικυκλικά, νεφροειδή, πριονωτά, με μεγάλο μίσχο. Άνθη λευκοιώδη, μικρά, σε μασχαλιαίες δέσμες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
175malva-neglecta
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Lotus corniculatus L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Ψυχανθών (Leguminosae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, λείο ή τριχωτό, με βλαστό κούφιο, ύψους 10-40 εκατ. φύλλα σύνθετα από τρία αντωοειδή φυλλάρια. Άνθη ψυχόμορφα, κιτρινοπορφυρά, σε χαλαρές κεφαλιόμορφες ταξιανθίες.

Πιθανώς ο «λωτός ο ήμερος» του Διοσκουρίδη.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β.
174lotus-corniculatus
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Marrubium peregrinum L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, πολύ χνουδωτό, εύοσμο, με βλαστό πολύκλαδο, ύψους 50-90 εκατ. φύλλα έμμισχα, λογχοειδή - προμήκη, σφηνοειδή στη βάση, οδοντωτά, με κοντό χνούδι. Άνθη κατά σπόνδυλους αραιανθείς.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
177marrubium-peregrinum

Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.

Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.

Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.

Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.

 Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.

 

Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000