Τo περιβάλλον
Φυτό ποώδες, διετές, με βλαστό ύψους 30 μέχρι 50 εκατοστά, γυμνό κάτω από τα κεφάλια, με φύλλα αγκαθωτά και κεφάλια με όλα τα ανθίδια σωληνοειδή.
Είναι διετές φυτό, πράσινο, πολύκλαδο. Φύλλα τα κατώτερα απλά ή δις πτεροσχιδή με τμήματα γραμμοειδή - λογχοειδή. Κεφάλια σε αραιή και διάχυτη φόβη, με άνθη ρόδινα ή λευκά.
Είναι μονοετές φυτό. Έχει βλαστό λείο, πολύκλαδο, όρθιο, ύψους 10-30 εκατ., φύλλα δις ή τρις φτεροσχιδή και άνθη ασπροκίτρινα σε ακραία κεφάλια.
Φυτό πολύ γνωστό στην λαϊκή φαρμακευτική. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα όπου ο Ιπποκράτης το συνιστούσε ως εμμηναγωγό και κατά της υστερίας, ενώ ο Διοσκουρίδης το θεωρούσε αντιπυρετικό, παυσίπονο και διαλυτικό. Από τα άνθη παρασκευάζεται ένα από τα καλύτερα ευστόμαχα αφεψήματα γιατί περιέχει χαμαζουλένιο που έχει αντιφλογιστικές ιδιότητες.
Είναι πολυετής πόα, με βλαστό όρθιο, πολύκλαδο, σκληρό, ύψους 30-100 εκατ., με φύλλα τα κατώτερα φτεροσχιδή, τα υπόλοιπα λογχοειδή περίβλαστα και άνθη κυανά ανά 2-3 σε ακραία κεφάλια.
Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Το αναφέρουν ο Θεόφραστος ως «κιχόρι» ή «κιχόριο» και ο Διοσκουρίδης ως η «ήμερος Σέρις». Ο Γαληνός το χαρακτήριζε ως φίλο του ήπατος και του στομαχιού. Τα φύλλα του που συλλέγονται πριν ανθίσει τρώγονται βρασμένα σαν σαλατικό, η δε ρίζα του όταν καβουρντιστεί είναι ένα από τα καλύτερα υποκατάστατα του καφέ. Ολόκληρο το φυτό θεωρείται αντιπυρετικό, τονωτικό, ορεκτικό, ευστόμαχο, ηπατικό, χολαγωγό, καθαρτικό και αντιδιαβητικό.
Ποώδες φυτό, με βλαστό ύψους μέχρι 1 μέτρο, πολύκλαδο, με φύλλα πτεροσχιδή ή οδοντωτά, αγκαθωτά. Τα κεφάλια είναι πολλά και μικρά, ωοειδή ή κυλινδρικά και με περιβληματικά φύλλα που καταλήγουν σε αγκάθι. Τα ανθίδια είναι σωληνοειδή ρόδινου χρωματισμού.
Ποώδες φυτό, με βλαστό ύψους 20-50 εκατοστά, πολύκλαδο, με φύλλα πτεροσχιδή, αγκαθωτά. Τα κεφάλια είναι επάκρια, με περίβλημα ωοειδές ή σφαιρικό και περιβληματικά φύλλα που καταλήγουν σε αγκάθι. Τα ανθίδια είναι σωληνοειδή ερυθρού ως ιώδους χρωματισμού.
Ποώδες φυτό, με βλαστό ύψους 50-70 εκατοστά, πολύκλαδο, με φύλλα πτερόλοβα, αγκαθωτά. Τα κεφάλια είναι επάκρια, 15-20 χιλιοστών μήκους και περιβληματικά φύλλα που καταλήγουν σε αγκάθι. Τα ανθίδια είναι σωληνοειδή ερυθρού χρωματισμού.
Είναι πολυετές φυτό, με βλαστό αναρριχώμενο ή έρποντα, πράσινο, λεπτό, λείο ή με λίγο χνούδι, ύψους 30-60 εκατ., με φύλλα μικρά σε σχήμα βέλους ή δόρατος και άνθη άσπρα ή ασπροκόκκινα σαν χωνάκια, ανά 1-2 στις μασχάλες των φύλλων.
Πιθανώς να πρόκειται για την «ιασιώνη» του Θεόφραστου και την «πρώτη ελξίνη» του Διοσκουρίδη.
Μονοετής πόα, με βλαστό ισχυρό, ύψους 40-80 εκατ., με όρθιες διακλαδώσεις. Φύλλα πολυσχιδή σε ταινιοειδή τμήματα. Άνθη κυανά, ρόδινα σε επιμήκης, πολυανθείς ταξιανθίες βότρυ.
Πιθανώς το «δελφίνιον» του Διοσκουρίδη. Φυτό τοξικό, θεωρείται αντιασθματικό, κατά της δύσπνοιας, εντομοκτόνο και ακαριοκτόνο.
Φυτό πολυετές με αποξυλωμένο βλαστό, ισχυρό, σε μορφή έρπουσα ή αναρριχώμενη, μήκους μέχρι 6-9 μέτρα. Φύλλα πτερωτά, με φυλλάρια ωοειδή, λογχοειδή, οξύληκτα, καρδιοειδή στη βάση. Άνθη πολλά, λευκά με λεπτή μυρουδιά πικραμύγδαλου, σε μασχαλιαίες φόβες.
Πιθανώς η «αθραγένη» του Θεόφραστου. Τα νεαρά βλαστάρια της χρησιμοποιούνται σαν λαχανικό. Θεωρείται ότι έχει καθαρτικές ιδιότητες.
Φυτό πολυετές, με βλαστό διακλαδιζόμενο, φύλλα βάσης τριχωτά, πτερόλοβα - λυροειδή, με τον ακραίο λοβό πλατειά ωοειδή, αραιά οδοντωτό. Τα ανώτερα είναι μικρά, βρακτιόμορφα. Κεφάλαια μικρά σε αραιούς κορύμβους. Άνθη κίτρινα, κοκκινωπά εσωτερικά.
Οικοσύστημα
Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.
Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.
Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.
Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.
Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000