Τo περιβάλλον

Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Teucrium chamaedrys L. (Teucrium pulchrius Juz.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, ξυλώδες στη βάση του, ύψους 10-30 εκατ., με βλαστούς κατακείμενους, λεπτούς και τριχωτούς. Φύλλα με κοντό μίσχο, ωοειδή ως σφηνοειδή, δερματώδη και τριχωτά, έντονα πριονωτά. Άνθη ρόδινα, ανά 3-6 σε σπόνδυλους σχηματίζοντας μονόπλευρη ταξιανθία.

Πιθανώς η «χαμαίδρυς» και το «τεύκριον» του Διοσκουρίδη.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από Ιούνιο ως Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ, Ε.
214teucrium-chamaedrys
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Torilis japonica DC. (Torilis anthriscus (L.) C.C.Gmelin – Torilis rubella Ceh.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών (Umbelliferae)
Περιγραφή

Μονοετής πόα, με βλαστό όρθιο, πολύκλαδο, ύψους 50-100 εκατοστά. Φύλλα δις πτεροσχιδή, σε τμήματα ωοειδώς λογχοειδή, το ακριανό τμήμα μεγαλύτερο. Άνθη λευκά ή ρόδινα, μικρά, σε ακρινά σκιάδια με 5-12 ακτίνες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
215torilis-japonica
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Potentilla micrantha Ramoud ex DC.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Ροδανθών (Rosaceae).
Περιγραφή

Είναι πολυετής πόα με βλαστούς βραχείς 10 - 25 εκατ., ο οποίος έχει ένα φύλλο απλό. Τα υπόλοιπα φύλλα είναι τριμερή, με φυλλάρια ωοειδή, πρασινωπά. Τα άνθη είναι λευκά με πέταλα ισομήκη ή ελάχιστα μικρότερα του κάλυκα.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Απρίλιο.
Ζώνη άνθησης
Γ, Δ, Ε.
239potentilla-micrantha
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Bellis perennis L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό με φύλλα 10-60 χιλ. μήκους, αραιά πριονωτά στην περιφέρεια, χνουδωτά, με ένα νεύρο συγκεντρωμένα σε ρόδακες. Έχει ανθικά κεφάλια 15-30 χιλ. με γλωσσοειδή ανθίδια λευκά, συχνά με πορφυρή απόχρωση στο κάτω μέρος. Οι ανθικοί ποδίσκοι είναι χωρίς φύλλα.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από το Φεβρουάριο ως τον Ιούνιο. Φυτό από τα λίγα που ανθίζουν νωρίς μέσα στο χειμώνα με διάρκεια στην άνθιση. Μπορεί να συναντηθεί σχεδόν σε κάθε περιοχή, ιδίως σε μικρά ξέφωτα και στην άκρη μονοπατιών.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Capsella bursa - pastoris (L.) Medicus
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Σταυρανθών (Cruciferae).
Περιγραφή

Φυτό ύψους 10-50 εκατ. αραιά τριχωτό, μονοετές. Τα φύλλα της βάσης είναι πτερόλοβα, σπάνια ακέραια. Τα άνθη είναι μικρά με 4 πέταλα και λευκά. Παρουσιάζεται σε αγρούς της πεδινής και ημιορεινής ζώνης. Χαρακτηριστικό της είναι οι καρποταξίες της που μοιάζουν με μικρές καρδιές.

Η καψέλλα περιέχει χολίνη, ακετυλοχολίνη, τυραμίνη δυοσμίνη, κλπ. και σαν αφέψημα χρησιμοποιείται για την υπέρταση και για εσωτερικές αιμμοραγίες.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
233capsella-bursa-pastoris
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cornus mas L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Κορνιδών (Cornaceae).
Περιγραφή

Θάμνος ή δενδρύλλιο μέχρι 8 μ. ύψος με κλαδιά πρασινωπά ή τεφρωτά και φύλλα ωοειδή, οξύληκτα, βραχύμισχα και με αραιό τρίχωμα στις μασχάλες των νευρώσεων. Τα άνθη είναι κίτρινα, μικρά, σε ροζέτες και παρουσιάζονται πριν από τα φύλλα αρχές Ανοίξεως δίνοντας στο φυτό μια κατακίτρινη όψη, μια κηλίδα χρώματος, την εποχή που όλα τα δένδρα είναι γυμνά.

Ο καρπός του είναι ερυθρός με ξινή, στυφή γεύση και όταν είναι εντελώς ώριμος τρώγεται σαν φρούτο ή χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ζελέδων. Επίσης αποξηραμένοι διατηρούνται όλο τον χρόνο και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος αλλά και ενός ηδύποτου σαν λικέρ βάζοντας τους καρπούς αυτούς μέσα σε μπουκάλι με τσίπουρο και αφήνοντάς το στον ήλιο για αρκετές ημέρες. Αφού στραγγιστεί παίρνουμε ένα ποτό κόκκινου χρώματος. Η κρανιά επίσης ήταν χρήσιμη γιατί έδινε γερούς ευθυτενείς βλαστούς οι οποίοι χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μπαστουνιών. Επίσης καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό για το στιλβό του φύλλωμα, τα άφθονα κίτρινα άνθη και τους ερυθρούς καρπούς του το φθινόπωρο. Αναφέρεται σαν «κράνεια» στην Ιλιάδα και από τον Θεόφραστο.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Δ, Β.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Galanthus nivalis L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλιδιδών (Amaryllidaceae).
Περιγραφή

Πολύ όμορφο βολβώδες φυτό ύψους 15-25 εκατοστά, με μονά άνθη, κρεμάμενα σαν καμπάνες, με τρία εξωτερικά πέταλα μεγάλα λευκά σαν το χιόνι, περικλείοντας τρία μικρότερα λευκά με μια πράσινη κηλίδα στη βάση. Κάθε βλαστός έχει δυο λογχοειδή φύλλα που δεν έχουν εκπτυχθεί εντελώς όταν το φυτό είναι ανθισμένο. Οι βολβοί του γάλανθου χρησιμοποιούνται σαν εμετικοί.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Δ, Ε.
235galanthus-nivalis
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Geranium molle L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Γερανιδών (Geraniaceae).
Περιγραφή

Είναι ετήσιο φυτό, με μακριές, στρωτές, εφαρμοστές τρίχες, με βλαστούς διάχυτους ή απλωτούς προς τα πάνω. Οι λοβοί των φύλλων είναι διπλάσιου μήκους του πλάτους τους, σφηνοειδής και τρισχιδής. Τα άνθη είναι πορφυρά ή ρόδινα με ποδίσκο 2-4 εκατοστά, μακρύτερο του κάλυκα. Πέταλα ακρόκοιλα, μακρύτερα λίγο του κάλυκα.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Ιούνιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ.
236geranium-molle
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Geranium pusillum L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Γερανιδών (Geraniaceae).
Περιγραφή

Μονοετές φυτό, απλωτό ή ανερχόμενο, χνουδωτό, με βλαστούς ύψους 5-25 εκατοστά. Φύλλα παλαμοσχιδή σε 5-9 σφηνοειδής λοβούς, τρισχιδείς. Άνθη μικρά, με πέταλα ρόδινα - ιώδη, δισχιδή.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, ΣΤ.
237geranium-pusillum
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Petasites hybridus (L.) P.Gaerther.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό ύψους 20-50 εκατ. με βλαστό όρθιο που φέρει κατά μήκος λεπιοειδή φυλλάρια. Τα φύλλα εκπτύσσονται μετά την άνθιση, παράριζα με σχήμα νεφροειδές ή καρδιοειδές. Έχουν πλάτος μέχρι 60 εκ. μεγάλο μίσχο χνουδωτά, σταχτιά στην κάτω επιφένεια.

Θεωρείται ότι είναι χαλαρωτικό μυών και ήπιο αντιπυρετικό.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Απρίλιο πριν εκπτυχθούν τα μεγάλα φύλλα του τα οποία φτάνουν στο τελικό τους μέγεθος το καλοκαίρι, και σε μερικά σημεία σχηματίζει εντυπωσιακές, πολύ πυκνές φυτείες μοιάζοντας με τροπική ζούγκλα.
Ζώνη άνθησης
ΣΤ.
238petasites-hybridus
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Viola alba Besser subsp. thessala (Boiss & Spruner)Hayek
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Βιολιδών (Violaceae).
Περιγραφή

Είναι πόα χωρίς βλαστούς, τριχωτή, με παραφυάδες που δεν ριζοβολούν και συνήθως είναι ανθοφόρες. Τα φύλλα είναι παράριζα, μεγάλα, ωοειδή, προμήκη, καρδιοειδή στη βάση, χνουδωτά, ανοιχτοπράσινου χρώματος. Τα παράφυλλα είναι λογχοειδή, γραμμοειδή. Τα άνθη είναι ιώδη.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Απρίλιο.
Ζώνη άνθησης
Ε, ΣΤ.
244viola-alba-thessala

Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.

Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.

Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.

Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.

 Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.

 

Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000