Ναοί και Μοναστήρια στο Ζαγόρι
Οι ναοί και οι μονές στο Ζαγόρι, μνημεία σύμφυτα με το αδρό ορεινό τοπίο, αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του ανάγλυφου της περιοχής. Η συνθηκολόγηση δεκατεσσάρων χωριών κατά την οθωμανική κατάκτηση το 1431 και η σταδιακή προσχώρηση στη συνθήκη των υπολοίπων έως το 1460, αποτέλεσαν την απαραίτητη ιστορική συνθήκη για την ανοικοδόμηση μεγάλου αριθμού θρησκευτικών μνημείων, καθώς η περιοχή έχαιρε ευνοϊκής μεταχείρισης και ήταν αυτοδιοίκητη και αυτόνομη. Σημαντικές μεταβολές παρατηρούνταιστο οικιστικό δίκτυο του Ζαγορίου κατά τον 16ο και 17ο αιώνα: ανασύσταση προγενέστερων μικρών οικισμών, ενσωμάτωση σε μεγαλύτερους, δημιουργία νέων οικιστικών πυρήνων. Συνέπεια ήταν η ανακαίνιση/ επέκταση παλαιότερων ναών αλλά και η ανοικοδόμηση νέων.
Η μετανάστευση των κατοίκων στα Βαλκάνια και η ενασχόλησή τους με το εμπόριο, ήταν καθοριστικός παράγων για την πολιτιστική και πνευματική ακμή του Ζαγορίου.Ειδικά από τα μέσα του 17ου αιώνα εντείνεται το μεταναστευτικό ρεύμα προς την Βλαχία και τις Παραδουνάβιες ηγεμονίες, πρακτική, η οποία έγινε μαζικότερη από το 1750 και εξής, εποχή κατά την οποία ακμάζει η εμπορική δραστηριότητα των Βαλκάνιων εμπόρων μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία. Αποτέλεσμα του συσσωρευμένου πλούτου από το εμπόριο ήταν ανάμεσα στις άλλες αγαθοεργίες και στις αυξημένες οικοδομικές δραστηριότητες δημόσιου χαρακτήρα, ηανέγερση και η διακόσμηση των θρησκευτικών μνημείων του Ζαγορίου.
Η αρχιτεκτονική σταδιακά προσανατολίζεται στην επιλογή αρχιτεκτονικών τύπων που προσδίδουν μεγαλοπρέπεια, όπως ο τύπος της τρίκλιτης βασιλικής. Την οικονομική ευμάρεια των χορηγών υποδεικνύουν τα μεγάλου ύψους κωδωνοστάσια, τα πλούσια εικονογραφικά προγράμματα, η άρτια και υψηλού επιπέδου τέχνη τόσο στις μνημειακές παραστάσεις όσο και στα φορητά έργα, τα ξυλόγλυπτα τέμπλα εξαιρετικής ξυλογλυπτικής τέχνης, τα πολύτιμα ιερά λειτουργικά σκεύη, τα λειτουργικά βιβλία τυπωμένα σε μεγάλα τυπογραφεία της Ευρώπης. Οι ζωγράφοι οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην περιοχή, προσδίδουν ζωντάνια στα έργα τους εμπλουτίζοντας τις σκηνές με κοσμικά στοιχεία. Συνήθως πρόκειται για εικονογραφικές λεπτομέρειες σύμφωνες με τις τάσεις του δυτικού μπαρόκ, γνωστού από χαλκογραφίες και έντυπα με ξυλογραφίες και λιθογραφίες στην δυτική και νοτιοανατολική Ευρώπη. Στην θρησκευτική τέχνη του Ζαγορίου,μεταφέρεται η αισθητική των οικονομικών κέντρων της οθωμανικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας αντιπροσωπευτική της ιθύνουσας τάξης των εμπόρων-χορηγών . Στους ενοριακούς ναούς, στα καθολικά των μονών και στα μικρά εξωκλήσια στο Ζαγόρι,η τέχνη εντοίχιων και φορητών έργωναποτυπώνει την έκφραση της νέας εικαστικής πραγματικότητας και την σταδιακή αλλαγή στην ατμόσφαιρα της θρησκευτικής ζωγραφικής.
Στην ιστοσελίδα αυτή ο επισκέπτης γνωρίζει τα θρησκευτικά μνημεία μέσα από σύντομα συνοδευτικά κείμενα και ενδεικτικές εικόνες (εξωτερικές και εσωτερικές). Η εικονική περιήγηση στους ναούς και στις μονές της περιοχής αναδεικνύει με τρόπο παραστατικό τον πολιτιστικό πλούτο και την πνευματική ανάπτυξη και αποτελεί το ερέθισμα για μία επιτόπια περιήγηση και φυσική παρουσία στα μνημεία του Ζαγορίου.
Κατερίνα Κοντοπανάγου
(Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται τα σημεία με τις θέσεις των θρησκευτικών μνημείων. Κάνοντας κλικ πάνω στα σημεία εμφανίζονται το όνομα και η φωτογραφία του αντίστοιχου μνημείου, ενώ κάνοντας κλικ πάνω στην φωτογραφία μεταφέρεστε στην σελίδα με τις αναλυτικές πληροφορίες)
