Τo περιβάλλον

Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Geranium pusillum L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Γερανιδών (Geraniaceae).
Περιγραφή

Μονοετές φυτό, απλωτό ή ανερχόμενο, χνουδωτό, με βλαστούς ύψους 5-25 εκατοστά. Φύλλα παλαμοσχιδή σε 5-9 σφηνοειδής λοβούς, τρισχιδείς. Άνθη μικρά, με πέταλα ρόδινα - ιώδη, δισχιδή.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, ΣΤ.
237geranium-pusillum
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Geranium molle L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Γερανιδών (Geraniaceae).
Περιγραφή

Είναι ετήσιο φυτό, με μακριές, στρωτές, εφαρμοστές τρίχες, με βλαστούς διάχυτους ή απλωτούς προς τα πάνω. Οι λοβοί των φύλλων είναι διπλάσιου μήκους του πλάτους τους, σφηνοειδής και τρισχιδής. Τα άνθη είναι πορφυρά ή ρόδινα με ποδίσκο 2-4 εκατοστά, μακρύτερο του κάλυκα. Πέταλα ακρόκοιλα, μακρύτερα λίγο του κάλυκα.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Ιούνιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ.
236geranium-molle
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Galanthus nivalis L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλιδιδών (Amaryllidaceae).
Περιγραφή

Πολύ όμορφο βολβώδες φυτό ύψους 15-25 εκατοστά, με μονά άνθη, κρεμάμενα σαν καμπάνες, με τρία εξωτερικά πέταλα μεγάλα λευκά σαν το χιόνι, περικλείοντας τρία μικρότερα λευκά με μια πράσινη κηλίδα στη βάση. Κάθε βλαστός έχει δυο λογχοειδή φύλλα που δεν έχουν εκπτυχθεί εντελώς όταν το φυτό είναι ανθισμένο. Οι βολβοί του γάλανθου χρησιμοποιούνται σαν εμετικοί.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Δ, Ε.
235galanthus-nivalis
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cornus mas L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Κορνιδών (Cornaceae).
Περιγραφή

Θάμνος ή δενδρύλλιο μέχρι 8 μ. ύψος με κλαδιά πρασινωπά ή τεφρωτά και φύλλα ωοειδή, οξύληκτα, βραχύμισχα και με αραιό τρίχωμα στις μασχάλες των νευρώσεων. Τα άνθη είναι κίτρινα, μικρά, σε ροζέτες και παρουσιάζονται πριν από τα φύλλα αρχές Ανοίξεως δίνοντας στο φυτό μια κατακίτρινη όψη, μια κηλίδα χρώματος, την εποχή που όλα τα δένδρα είναι γυμνά.

Ο καρπός του είναι ερυθρός με ξινή, στυφή γεύση και όταν είναι εντελώς ώριμος τρώγεται σαν φρούτο ή χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ζελέδων. Επίσης αποξηραμένοι διατηρούνται όλο τον χρόνο και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος αλλά και ενός ηδύποτου σαν λικέρ βάζοντας τους καρπούς αυτούς μέσα σε μπουκάλι με τσίπουρο και αφήνοντάς το στον ήλιο για αρκετές ημέρες. Αφού στραγγιστεί παίρνουμε ένα ποτό κόκκινου χρώματος. Η κρανιά επίσης ήταν χρήσιμη γιατί έδινε γερούς ευθυτενείς βλαστούς οι οποίοι χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μπαστουνιών. Επίσης καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό για το στιλβό του φύλλωμα, τα άφθονα κίτρινα άνθη και τους ερυθρούς καρπούς του το φθινόπωρο. Αναφέρεται σαν «κράνεια» στην Ιλιάδα και από τον Θεόφραστο.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Δ, Β.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Capsella bursa - pastoris (L.) Medicus
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Σταυρανθών (Cruciferae).
Περιγραφή

Φυτό ύψους 10-50 εκατ. αραιά τριχωτό, μονοετές. Τα φύλλα της βάσης είναι πτερόλοβα, σπάνια ακέραια. Τα άνθη είναι μικρά με 4 πέταλα και λευκά. Παρουσιάζεται σε αγρούς της πεδινής και ημιορεινής ζώνης. Χαρακτηριστικό της είναι οι καρποταξίες της που μοιάζουν με μικρές καρδιές.

Η καψέλλα περιέχει χολίνη, ακετυλοχολίνη, τυραμίνη δυοσμίνη, κλπ. και σαν αφέψημα χρησιμοποιείται για την υπέρταση και για εσωτερικές αιμμοραγίες.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Φεβρουάριο με Μάρτιο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
233capsella-bursa-pastoris
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Bellis perennis L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό με φύλλα 10-60 χιλ. μήκους, αραιά πριονωτά στην περιφέρεια, χνουδωτά, με ένα νεύρο συγκεντρωμένα σε ρόδακες. Έχει ανθικά κεφάλια 15-30 χιλ. με γλωσσοειδή ανθίδια λευκά, συχνά με πορφυρή απόχρωση στο κάτω μέρος. Οι ανθικοί ποδίσκοι είναι χωρίς φύλλα.

Εποχή
Χειμώνας
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από το Φεβρουάριο ως τον Ιούνιο. Φυτό από τα λίγα που ανθίζουν νωρίς μέσα στο χειμώνα με διάρκεια στην άνθιση. Μπορεί να συναντηθεί σχεδόν σε κάθε περιοχή, ιδίως σε μικρά ξέφωτα και στην άκρη μονοπατιών.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Campanula versicolor Andrews.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Καμπανουλιδών (Campanulaceae)
Περιγραφή

Φυτό πολυετές με ρίζωμα, με βλαστό όρθιο ή ανερχόμενο, λείο, με φύλλα δερματώδη, τα κατώτερα με μεγάλο μίσχο, ωοειδή - λογχοειδή, στη βα΄ση καρδιοειδή, τα ανώτερα με μικρό μίσχο, πριονωτά. Άνθη κυανοιώδη, σε επιμήκη σταχυόμορφο βότρυ.

Εποχή
Φθινόπωρο
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Οκτώβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, ΣΤ.
220campanula-versicolor
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Cyclamen graecum Link. (Cyclamen mindleri Heldr.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Πριμουλιδών (Primulaceae)
Περιγραφή

Φυτό με κονδυλώδες ρίζωμα σφαιρικό, λείο. Φύλλα ακέραια ή αβαθώς και ακανόνιστα οδοντωτά, καρδιοειδή ή νεφροειδή. Άνθη ροδόχρωμα ή λευκωπά, με κόκκινη κηλίδα στη βάση.

Εποχή
Φθινόπωρο
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει το φθινόπωρο σε ομάδες, δίνοντας ξεχωριστούς τόνους στην φύση.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
223cyclamen-graecum
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Corylus avellana L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Βετουλιδών (Betulaceae)
Περιγραφή

Μεγάλος θάμνος ή δενδράκι, η γνωστή φουντουκιά σε άγρια μορφή, που το ύψος του δεν ξεπερνά συνήθως τα 5 μέτρα. Έχει φύλλα ωοειδή, σχεδόν στρογγυλά, μυτερά στην άκρη, τριχωτά με περιφέρεια οδοντωτή και οδόντες χωρισμένους σε μικρά δοντάκια. Τα αρσενικά άνθη βγαίνουν πολλά μαζί σε κρεμαστούς ίουλους που το χειμώνα δίνουν μια ξεχωριστή καλλωπιστική αξία στο φυτό. Τα θηλυκά βγαίνουν 2-5 μαζί. Οι καρποί είναι τα φουντούκια, που το καθένα τους είναι κλεισμένο σ’ ένα πράσινο κύπελλο. Το κύπελλο σκεπάζει ολόκληρο το καρπό εκτός του πάνω μέρους και έχει χείλη οδοντωτά ή σχισμένα σε πολλά τμήματα.

Αναμφίβολα η «καρύα η ηρακλεωτική» του Θεόφραστου. Ο καρπός του, το φουντούκι, τρώγεται όχι μόνο από τον άνθρωπο αλλά αποτελεί μια σημαντική τροφή για πολλά άλλα ζώα του δάσους.

Εποχή
Φθινόπωρο
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει από το φθινόπωρο αλλά τα άνθη του διατηρούνται στο φυτό μέχρι την άνοιξη, αλλά την ιδιαίτερη καλλωπιστική του αξία την έχει κατά την διάρκεια του χειμώνα.
Ζώνη άνθησης
Δ.
222corylus-avellana
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Colchicum autumnale L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Λειλιιδών (Liliaceae).
Περιγραφή

Φυτό πολυετές, βολβώδες, με βολβό μεγάλο μεγέθους καρυδιού, και 4 ή περισσότερα φύλλα που εκπτύσσονται την άνοιξη και όχι την περίοδο ανθίσεως. Τα άνθη είναι μεγάλα ρόδινα, με πέταλα μήκους 4-7 εκατ.

Εντυπωσιακό φυτό κατά την ανθοφορία του μέσα στο φθινόπωρο. Πιθανώς το «Κολχικόν» του Διοσκουρίδη. Όλο το φυτό είτε χλωρό είτε ξερό, περιέχει την κολχικίνη, μια ουσία δηλητηριώδη, πολύ τοξική, η οποία σε πολύ μικρές ποσότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον των ρευματισμών, αρθριτικά, νευραλγίες και πόνους φλεβίτιδας.

Εποχή
Φθινόπωρο
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Σεπτέμβριο με Νοέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
221colchicum-autumnale
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Verbascum phlomoides L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Σκροφουλαριδών (Scrophulariaceae).
Περιγραφή

Διετές φυτό, ύψους 0,50-2 μέτρα, με πυκνό, λευκό ή κιτρινωπό χνούδι. Φύλλα τα κατώτερα ελλειψοειδή ή λογχοειδή και τα ανώτερα ελλειψοειδή οξύληκτα. Άνθη έντονα κίτρινα, σχηματίζουν επιμήκη αραιό στάχυ.

Φυτό φαρμακευτικό, πλούσιο σε βλεννώδης ουσίες, θεωρείται διουρητικό, ναρκωτικό, μαλακτικό, καταπραϋντικό, αντιβηχικό. Επίσης καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.

Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.

Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.

Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.

Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.

 Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.

 

Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000