Τo περιβάλλον

Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Plantago major L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Πλανταγινιδών ( Plantaginaceae ).
Περιγραφή

Είναι πολυετές φυτό, με ανθοφόρο βλαστό, όρθιο, ύψους 15-30 εκατ., φύλλα αυγοειδή με μεγάλο μίσχο, πολλά μαζί που σχηματίζουν στη βάση του φυτού ρόδακα και άνθη μικρά, σταχτιά, σε ακραίους στάχεις. Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Το αναφέρουν πιθανώς σαν «αρνόγλωσσον το μείζον» ο Διοσκουρίδης, σαν «αρνόγλωσσον» ο Θεόφραστος και ο Γαληνός που το χρησιμοποιούσαν ως κολλύριο, ενώ ο Πλίνιος και άλλοι το συνιστούσαν κατά της φυματιώσεως. Χρησιμοποιούνται οι ανθοφόροι βλαστοί και κυρίως τα φύλλα του που θεωρούνται επουλωτικά, διουρητικά, υποτασικά, καθαρτικά, μαλακτικά και αιμοστατικά.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, ΣΤ.
187plantago-major
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Prunella vulgaris L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Είναι διετής ή πολυετής πόα ύψους 10 - 30 εκατ., με ρίζωμα κοντό και βλαστούς αραιά χνουδωτούς, ανερχόμενους με λίγα φύλλα. Φύλλα ωοειδή ή προμήκη, έμμισχα, ακέραια ή αβαθώς οδοντοτά. Άνθη μικρά, κυανοιώδη σε ακραίο στάχυ.

Θεωρείται αιμοστατική και βοηθάει στην επούλωση των πληγών και των τραυμάτων.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει Ιούνιο - Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ, Δ.
188prunella-vulgaris
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Prunella laciniata L. (Prunella alba Pallas ex Bieb.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Είναι πολυετής πόα, με βλαστούς όρθιους ή ανερχόμενους, ύψους 10 - 40 εκατ., τριχωτούς. Τα κατώτερα φύλλα είναι ελλειπτικά, προμήκη, έμμισχα, τα ανώτερα συνήθως πτερόλοβα, ένα ζεύγος φύλλα περιβάλλει τη βάση του στάχεως. Άνθη σε στάχυ χρώματος λευκοκίτρινο.

Φυτό με ωραίο άρωμα, που καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό σε βραχώδεις περιοχές, το αφέψημά του χρησιμοποιείται κατά της δυσεντερίας.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει Ιούνιο - Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β, Δ.
189prunella-laciniata
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Pulicaria odora (L.) Reichnb. (Inula odora L.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων (Compositae).
Περιγραφή

Είναι φυτό πολυετές, με βλαστό όρθιο, χνουδωτό, απλό ή διακλαδιζώμενο. Φύλλα χνουδωτά, ακέραια ή ελαφρά οδοντωτά, τα παράριζα μεγάλα, ελλειψοειδή - προμήκη, τα του βλαστού λογχοειδή - προμήκη, επιφυή, καρδιοειδή στη βάση. Άνθη κίτρινα σε κεφάλια που σχηματίζουν κόρυμβο.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Δ, ΣΤ.
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Rubus candicans Weihe ex Reichenb. (Rubus thyrsoides Wimmer.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Ροδανθών (Rosaceae).
Περιγραφή

Θάμνος ύψους 2-3 μέτρα, με τοξωτά κλαδιά και ισχυρά αγκάθια. Φύλλα σύνθετα, με 5 ωοειδή φυλλάρια, σκούρα πράσινα, πριονωτά. Άνθη ροδόχρωμα ως λευκά, σε επιμήκης απλούς ή σύνθετους βότρυς. Ο καρπός είναι δρύπη σε συγκάρπιο, μαύρου χρώματος.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούλιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β.
191rubus-candicans
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Rubus fruticosus L. (R. ulmifolius Schott.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Ροδανθών (Rosaceae).
Περιγραφή

Θάμνος ύψους 3-4 μέτρα, με άγονα κλαδιά τοξοειδή, χνουδωτά, με ισχυρά αγκάθια. Φύλλα σύνθετα, με 3-5 πλατιά ωοειδή φυλλάρια, πράσινα. Άνθη ροδόχρωμα, σε επιμήκης, αγκαθωτές φόβες. Καρπός σε συγκάρπιο, μαύρο ή γαλανόμαυρο κατά την ωρίμανση.

Αναμφίβολα πρόκειται για τον «βάτο» ή «χαμαίβατο» του Θεόφραστου. Ο καρπός του τρώγεται ευχάριστα από τον άνθρωπο και τα ζώα. Χρησιμοποιείται επίσης και για παρασκευή γλυκού και μαρμελάδας αλλά και είδους λικέρ με τσίπουρο. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται σαν κατάπλασμα σε πληγές.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ.
192rubus-fruticosus
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Salvia glutinosa L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, ύψους 40-100 εκατ., ελαφρά τριχωτό, με βαριά μυρωδιά. Φύλλα έμμισχα, πλατειά ωοειδή, στη βάση καρδιοειδή, έντονα πριονωτά, ωχροπράσινα. Άνθη μεγάλα, κίτρινου χρώματος, ανά 2-6 κατά σπόνδυλους, σχηματίζοντας μακρύ βότρυ.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Δ, ΣΤ.
196salvia-glutinosa
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Salvia verticillata L. (Salvia peloponnesiaca Boiss & Heldr.)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, πολύκλαδο, με βλαστούς ύψους 40-80 εκατ., με δυσάρεστη οσμή. Φύλλα έμμισχα, ωοειδή, καρδιοειδή στη βάση και ακανόνιστα πριονωτά. Άνθη μικρά, έμμισχα, κυανοιώδη σε πολυανθείς πυκνούς σπόνδυλους σχηματίζοντας μακριές ταξιανθίες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Αύγουστο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ.
199salvia-verticillata
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Salvia sclarea L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Είναι φυτό πολυετές, με βλαστό όρθιο τετραγωνικό, με πυκνό τρίχωμα, ισχυρό, ύψους 40-80 εκατ., φύλλα έμμισχα, πλατιά, μεγάλα, αυγοειδή, στη βάση καρδιοειδή, χνουδωτά, σταχτοπράσινα και άνθη ασπροκόκκινα, σε ακραίες μεγάλες ταξιανθίες.

Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται στην σαπωνοποιία και την αρωματοποιία και οι ξηροί βλαστοί του για παρασκευή ηδύποτων. Θεωρείται επίσης ευστόμαχο, διεγερτικό, τονωτικό.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Σεπτέμβριο.
Ζώνη άνθησης
Β, Γ.
198salvia-sclarea
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Salvia nemorosa L. (Salvia silvestris)
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae).
Περιγραφή

Πολυετές φυτό, πολύκλαδο, με βλαστούς ύψους 50-100 εκατ., με φύλλα στη βάση καρδιοειδή και με κοντό μίσχο, ενώ τα φύλλα του βλαστού είναι επιφυή λογχοειδή - καρδιοειδή, πράσινα στην πάνω επιφάνεια και τριχωτά στην κάτω. Άνθη πολλά, ιώδες χρώματος σε συνεχείς σπόνδυλους σε πυκνή ταξιανθία.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει τον Ιούνιο με Οκτώβριο.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Γ.
197salvia-nemorosa
Φυτά
Επιστημονική ονομασία
Urtica dioica L.
Οικογένεια
Ανήκει στην οικογένεια των Ουρτικιδών (Urticaceae)
Περιγραφή

Πολυετής πόα, με βλαστό όρθιο, ύψους μέχρι 1 μ, βαθυπράσινο, τριχωτό. Φύλλα μεγάλα, ωοειδή, επιμήκη, οξύληκτα, με βαθύς, ωοειδής τριγωνικούς οδόντες και παράφυλλα λογχοειδή γραμμοειδή. Άνθη πρασινωπού χρώματος, δίοικα και σπάνια μόνοικα, σε βότρυς μακρύτερους του αντίστοιχου φύλλου, κρεμαστούς. Όλο το φυτό είναι γεμάτο με ακανθωτές τρίχες που προκαλούν κνησμό σε επαφή με το δέρμα.

Θεωρείται φαρμακευτικό φυτό, χρησιμοποιείται σαν αντιρευματικό, αντιασθματικό, κατά της αιμοπτυσίας, της υδροπικίας, των ελκών και σαν μαλακτικό κατά του βήχα. Τα νεαρά φύλλα συλλέγονται σαν λαχανικό καιχρησιμοποιούνται για σαλάτα, σούπες και πίττες.

Εποχή
Καλοκαίρι
Περίοδος άνθησης
Ανθίζει συνεχώς το καλοκαίρι.
Ζώνη άνθησης
Α, Β, Ε, ΣΤ.
216urtica-dioica

Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.

Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.

Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.

Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.

 Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.

 

Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000