Τo περιβάλλον
Είναι φυτό ύψους 5 – 30 εκατοστά, με κονδύλους υποσφαιρικούς. Φύλλα στη βάση λογχοειδή σχηματίζοντας ρόδακα και πολλά στενόμακρα γύρω από τον βλαστό, δίχως κηλίδες. Τα άνθη είναι ιώδη, ρόδινα ή λευκά, σπάνια πορφυρέρυθρα, σε κοντό αραιό στάχυ.
Είναι φυτό που φτάνει το ύψος των 80 εκατοστά Έχει 4 ως 9 φύλλα που είναι φαρδιά και λογχοειδή και δίχως κηλίδες. Τα άνθη της έχουν χρώμα ροζ προς το βιολετί με το μεσαίο σέπαλο προς τα εμπρός λυγισμένο. Το χείλος είναι χωρισμένο σε τρία λοβία, το δε μεσαίο φέρει στίγματα και το χρώμα του είναι πιο ανοιχτό. Είναι είδος επικίνδυνο να εξαφανιστεί από την Ελληνική φύση εξαιτίας της αποξήρανσης των υγροτόπων και των ελωδών περιοχών.
Είναι φυτό μονοετές, με βλαστό, γωνιώδη, ύψους 20-50 εκατοστά, με φύλλα πολυσχιδή σαν τρίχες και άνθη ασπρογάλαζα μονήρη, ακραία, εντυπωσιακά και παράξενα.
Είναι φυτό μονοετές, με βλαστό, λείο, όρθιο, διακλαδιςμένο από την βάση του, γωνιώδη, ύψους 20 - 40 εκατοστά, με φύλλα δις ή τρις πτεροσχιδή, σαν τρίχες και άνθη κυανοπράσινα, μονήρη, ακραία, εντυπωσιακά και παράξενα.
Είναι φυτό φαρμακευτικό και τοξικό. Τα σπέρματά του θεωρούνται τονωτικά, διεγερτικά, χωνευτικά, αντιπυρετικά. Πιθανώς το «έτερο άγριον κύμινον» του Διοσκουρίδη.
Πολυετές σαπρόφυτο, κοκκινωπό ύψους 20-50 εκατοστά, με ριζίδια πυκνά στη βάση του βλαστού ο οποίος φέρει λέπια αντί για φύλλα, περίβλαστα και με κολεό. Τα άνθη είναι κιτρινόφαια χωρίς πλήκτρο, σε στάχυ που πυκνώνει προς την κορυφή. Φυτρώνει στο φύλλωμα από πλατύφυλλα δάση και σε σκιερά μέρη με ικανοποιητική υγρασία. Το ριζικό του σύστημα είναι πυκνό και μοιάζει με φωλιά πουλιού, όπως λέει και το όνομά nidus = φωλιά και avis = πουλί.
Διετής ή πολυετής πόα, με βλαστούς ύψους 10 – 50 εκατοστά, μεγάλους, διακλαδισμένους, τριχωτούς. Φύλλα λογχοειδή – προμήκη, τριχωτά. Άνθη κυανά και μερικές φορές ρόδινα ή λευκά, σε αραιούς βότρυς χωρίς φύλλα.
Πολυετές φυτό, με βλαστό ύψους 10 – 15 εκατοστά, με 4 – 6 φύλλα γραμμοειδή στενά, μεγαλύτερα ή μικρότερα του βλαστού. Ανθοφόρος βότρυς επιμήκης, αραιανθής. Άνθη, τα κατώτερα, γόνιμα, σκούρα κυανά, κρεμαστά, με λευκές άκρες, τα ανώτερα, άγονα ανοιχτά κυανά.
Πολυετές φυτό, με βλαστό ύψους 10 – 25 εκατοστά, με 3 – 5 φύλλα γραμμοειδή στενά, βουρλόμορφα, μεγαλύτερα συνήθως του βλαστού. Ανθοφόρος βότρυς ωοειδής, με πολλά άνθη, πυκνός. Άνθη σκούρα κυανά, εύοσμα, κρεμαστά, με λευκές άκρες.
Θάνος ύψους 2 – 3 μ και σπάνια 5 μ με βραχείς, γυμνούς κλαδίσκους και χρυσοπράσινο εγκάρδιο ξύλο. Τα φύλλα είναι ωοειδή ως αντωοειδή με την πάνω επιφάνεια βαθιά πράσινη και την κάτω γαλαζοπράσινη. Σε νεαρή ηλικία και το φθινόπωρο τα φύλλα έχουν πολύ ωραίο κόκκινο χρωματισμό. Άνθη μικρά, κίτρινα, πολλά μαζί σε μεγάλη φόβη.
Είναι θάμνος μέχρι 2 μέτρα, όρθιος με φύλλα λεπτά, χνουδωτά. Φυλλάρια 7-13 ανά φύλλο ελλειψοειδή ή αντωοειδή . Άνθη κίτρινα ανά 3-8 σε βότρυ. Πιθανώς η «κολυτέα» του Θεόφραστου. Ιδιαίτερη καλλωπιστική αξία έχουν οι καρποφορίες του που είναι χέδρωπες διογκωμένοι, κρεμασμένοι από το φυτό για αρκετό διάστημα και μοιάζουν με μικρές φούσκες.
Φυτό ποώδες, πολυετές, αραιά χνουδωτό, γλαυκοπράσινο, με φύλλα πτεροσχιδή, με 5-7 ωοειδή, προμήκη πριονωτά φυλλάρια. Τα άνθη είναι κίτρινα, μικρά, σε σκιάδιο με άνισες ακτίνες. Είναι φυτό δηλητηριώδες και φαρμακευτικό.
Οικοσύστημα
Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.
Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.
Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.
Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.
Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000