Τo περιβάλλον
Είναι μονοετές ή διετές φυτό, ύψους 5 – 50 εκατοστά, με βλαστούς χνουδωτούς, λευκούς ή κοκκινωπούς, όρθιους ή διάχυτους. Τα ανώτερα φύλλα είναι επιφυή, με φύλλα γραμμοειδή. Παράφυλλα στενά, γραμμοειδή. Άνθη λευκωπά ή ρόδινα, σε ωοειδή κεφάλια.
Πιθανώς ο «λαγώπους» του Διοσκορίδη.
Είναι μονοετές φυτό, με βλαστό χνουδωτό, ύψους 10 – 40 εκατοστά, με φυλλάρια αντωοειδή. Άνθη πορφυρά σε σφαιροειδή κεφάλια.
Είναι πολυετές φυτό, ύψους 20 – 50 εκατοστών, με βλαστούς κούφιους, μαλακούς, όρθιους. Φύλλα με τρία φυλλάρια αντωοειδή, αραιά οδοντωτά. Άνθη λευκωπά στην αρχή, ρόδινα αργότερα, σε σφαιρικά κεφάλια.
Είναι πολυετές φυτό, μήκους 10 – 50 εκατοστά, με βλαστό ελαφρά τριχωτό, όρθιο. Τα ανώτερα φύλλα είναι αντίθετα με φυλλάρια ωοειδή ή ελλειψοειδή, μαλακά. Άνθη κόκκινα, σπάνια λευκά σε σφαιροειδή κεφάλια.
Πολύτιμο φυτό σαν κτηνοτροφικό, αλλά και σαν βελτιωτικό εδάφους.
Είναι πολυετές φυτό, έρπον μήκους 10 – 50 εκατοστά, με φυλλάρια πλατιά αντωοειδή, με λευκά στίγματα, οδοντωτά. Άνθη λευκά ή ελαφρά ρόδινα σε σφαιροειδή κεφάλια.
Σημαντικό κτηνοτροφικό και μελισσοκομικό φυτό.
Φυτό μονοετές, χνουδωτό, αδενώδες, όρθιο ή ανερχώμενο, ύψους 5-15 εκατοστά, με φύλλα μικρά, αντίθετα, ωοειδή. Τα άνθη είναι έντονα μπλε με τον κάτω λοβό λευκό, σε αραιό βότρυ που φύεται κάτω από την μασχάλη.
Φυτό μονοετές, χνουδωτό, με βλαστούς διάχυτους ή ανερχώμενους, ύψους 5 – 25 εκατοστά, με φύλλα μικρά, τα κατώτερα αντίθετα, ωοειδή – καρδιοειδή, οδοντωτά. Τα άνθη είναι μονήρη, ελαφρά μπλε χρώματος, με τον κάτω λοβό λευκό, σε ποδίσκο ίσο ή ελαφρά μεγαλύτερο από το αντίστοιχο φύλλο.
Είναι πολυετής πόα με βλαστό απλό ή διακλαδισμένο στην κορυφή, όρθιο, ύψους 20-90 εκατ., φύλλα δις φτεροειδή, χνουδωτά, που αναπτύσσονται σε δέσμες στις μασχάλες των φύλλων, κτενοειδώς οδοντωτά, άνθη λευκά ή ωχρόλευκα, σε ακραία συμπαγή σκιαδόμορφους κορύμβους.
Είναι πολυετής πόα, ύψους 30-90 εκατ., με φύλλα αντίθετα, τα της βάσης σε πυκνό ρόδακα, μήκους 30-50 εκατ., πτερωτά, χνουδωτά, οδοντωτά με αγκάθια στις άκρες. Άνθη με πορφυρό χρωματισμό σε πυκνό ψηλό στάχυ.
Πιθανώς η «άκανθα κεάνωνος» του Θεόφραστου και η «άκανθος αγρία» του Διοσκουρίδη.
Είναι πολυετής πόα, ύψους 30-90 εκατ., με φύλλα αντίθετα, τα της βάσης σε πυκνό ρόδακα, μήκους 30-50 εκατ. και πλάτους 30 εκατ., πτεροειδή, λοβοειδή, οδοντωτά χωρίς αγκάθια στις άκρες. Άνθη με στεφάνη λευκή με ερυθρές νευρώσεις σε πυκνό ψηλό στάχυ. Φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Ιδιαίτερα γνωστή είναι η αποτύπωση του φυλλώματός του στα κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού.
Πιθανώς η «άκανθα η ερπάνανθα» του Διοσκουρίδη. Θεωρείται επίσης φαρμακευτικό φυτό, χρησιμοποιούμενο για εσωτερικές και εξωτερικές φλογώσεις, ιδίως του εντερικού συστήματος και σε μωλωπισμούς.
Δένδρο μεγάλο, ύψους 15-25 μέτρα, με πυκνή κόμη. Έχει φύλλα μεγάλα, αντίθετα, μακρόμισχα, παλαμοειδή, με 5-9 φυλλάρια οξύληκτα, οδοντωτά, πράσινα, σχεδόν λεία. Τα άνθη είναι ζυγόμορφα, λευκά με ρόδινα στίγματα , σε πυραμιδοειδή όρθιο ακραίο βότρυ μήκους 10-30 εκατοστά. Ο καρπός του μοιάζει με κάστανο.
Εντυπωσιακό δένδρο, ιδίως κατά την άνθησή του. Αυτοφυές της Πίνδου, καλλιεργείται όμως σε πάρκα και δενδροστοιχίες για το όμορφο φύλλωμά του και την πλούσια ανθοφορία του. Ο φλοιός του χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική και στη βυρσοδεψία. Επίσης χρησιμοποιείται από τους ντόπιους για θεραπεία κωλικών των αλόγων και μουλαριών, για το λόγο αυτό έχει πάρει και το όνομά του.
Οικοσύστημα
Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.
Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.
Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.
Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.
Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000
