Τo περιβάλλον
Το γεφύρι, παρά το όνομα του, γεφυρώνει το Μπαγιώτικο ρέμα και όχι το ρέμα της Ντόβρης που ενώνεται με το πρώτο 100 μέτρα χαμηλότερα. Πήρε όμως το όνομα αυτό γιατί βρίσκεται στον παλιό οδικό άξονα που διέτρεχε όλο το μήκος του ρέματος της Ντόβρης. Το γεφύρι με την βοήθεια άλλων δύο γεφυριών εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις των κατοίκων των Κήπων προς το Δίκορφο και τα Γιάννενα. Σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη[1] το έκτισε ο Γ.Κ. Μπεζεργιάννος το 1849, μαζί με το επόμενο γεφύρι στον ίδιο δρόμο και κόστισαν και τα δύο μαζί 4000 γρόσια.
Διαθέτει μία μεγάλη καμάρα και μία ψευδοκαμάρα στην πλημμυρική ζώνη του βόρειου άκρου του και έχει στα πλάγια αρκάδες αραιά τοποθετημένους σε ίσες αποστάσεις. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982) και έχει συντηρηθεί το 1987 και το 2008.
Το βρίσκουμε εύκολα ακολουθώντας τον δρόμο από Κήπους προς Φραγγάδες για 3 χιλιόμετρα. Αφού προσπεράσουμε την διασταύρωση των Νεγάδων, στρίβουμε δεξιά σε ένα μονοπάτι παράλληλο με την παλιά περίφραξη ενός κτήματος, που μας οδηγεί σε 150 μέτρα, στο γεφύρι της Ντόβρης.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 81)
Συντεταγμένες: Ν 39.844720 Ε 20.81092 / 39°50'41.0"N 20°48'39.3"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS: 
Είναι ένα από τα πιο γνωστά και πιο πολυφωτογραφημένα γεφύρια στο Ζαγόρι. Βρίσκεται στα νότια του χωριού Κουκούλι στο οποίο ανήκε διοικητικά. Γεφυρώνει το Βικάκι, στην έξοδό του προς το φαράγγι του Βίκου. Λόγω της νευραλγικής του θέσης, εξασφάλιζε την επικοινωνία των χωριών Κουκούλι, Καπέσοβο και Βραδέτο με τα Γιάννενα, μέσω της διάβασης των Ασπραγγέλων.
Σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη [1] το γεφύρι το έκτισε ο Νούτσος Κοντοδήμος προεστός του Βραδέτου το 1750. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει σε άλλο του βιβλίο ότι το έκτισε ο Καπεσοβίτης Νούτσος Καραμεσίνης το 1768. Πιθανότατα το γεφύρι κτίστηκε το 1750, κάτι που επιβεβαιώνει και ο Κώστας Λαζαρίδης από την εντοιχισμένη πλάκα που υπήρχε, και ανακατασκευάστηκε το 1768. Αργότερα το επισκεύασε ο Αλέξης Νούτσος, γιός του Ν. Καραμεσίνη και γι αυτό και ονομάζεται από αρκετούς "γεφύρι του Κυρ Αλέξη". Το 1910 έπαθε σοβαρές ζημιές οπότε έπρεπε να γίνει συντήρηση, της οποίας τα έξοδα ανέλαβαν τα γειτονικά χωριά αλλά και ο Γρηγόρης Κόκκορος από το Κουκούλι που ήταν και ο ιδιοκτήτης του γειτονικού μύλου. Έτσι από τότε επικράτησε η ονομασία "γεφύρι Κόκκορου". Επίσης εργασίες συντήρησης έγιναν το 1960 από την Ένωση Ζαγορισίων Αθηνών, το 1977 και το 2006.
Είναι θεμελιωμένο στο στένεμα της χαράδρας ανάμεσα στις κάθετες και εντυπωσιακές ορθοπλαγιές της, που τις ενώνει με αριστοτεχνικό τρόπο. Η μεγάλη του καμάρα έχει άνοιγμα 25 μέτρα και ύψος 11,5 μέτρα ενώ στο τοιχίο της νότιας πλευράς του υπάρχει διακοσμητικό άνοιγμα (παραθόλι). Για στηθαία έχει ψηλούς ενωμένους αρκάδες σε όλο του το μήκος. Στην ανάντη βόρια πλευρά του γεφυριού, σώζεται μέχρι σήμερα το λίθινο τοιχίο που στήριζε τον υδραύλακα για την μεταφορά του νερού στον μύλο του Κόκκορου.
Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ 4499/12-6-1964 - ΦΕΚ 239/Β/30-6-1964).
Το συναντάμε στα δεξιά του κεντρικού δρόμου προς Κουκούλι, 2,3 χιλιόμετρα μετά την διασταύρωση για Δίλοφο και 600 μέτρα πριν την διασταύρωση για Κήπους.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 80)
Συντεταγμένες: Ν 39.86211 Ε 20.774906 / 39°51'43.6"N 20°46'29.7"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Το μεγάλο αυτό γεφύρι βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Βίτσα και Κουκούλι, γεφυρώνει την χαράδρα του Βίκου στο νότιο άκρο της και ουσιαστικά σηματοδοτεί την αρχή του μεγάλου φαραγγιού. Ο Ι.Λαμπρίδης [1] αναφέρει ότι το κατασκεύασε ο άρχοντας Αλέξιος Μίσιος από το Μονοδένδρι το 1748 δίπλα στον νερόμυλο που διατηρούσε ο ίδιος. Το γεφύρι συνέδεε την σκάλα της Βίτσας με την σκάλα του Κουκουλίου και εξυπηρετούσε την επικοινωνία των δύο χωριών.
Διαθέτει δύο καμάρες με την μεγάλη, στην ανατολική πλευρά, να έχει άνοιγμα 19 μέτρα και την μικρότερη βοηθητική στα δυτικά, να έχει άνοιγμα 4,5 μέτρα. Παλιότερα διέθετε αρκάδες αλλά το 1938 μετά από εργασίες συντήρησης αντικαταστάθηκαν με το σημερινό λίθινο στηθαίο με την τσιμεντένια επίστρωση.
Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Φτάνουμε σ' αυτό αν ακολουθήσουμε τον δρόμο προς Καπέσοβο και 1000 μέτρα μετά την διασταύρωση των Κήπων στρίψουμε αριστερά σε χαλικόδρομο. Στο τέρμα του δρόμου ξεκινάει η σκάλα του Κουκουλίου που, μετά από πεζοπορία 850 μέτρων, μας οδηγεί στο γεφύρι του Μίσιου. Εναλλακτικά μπορούμε να το προσεγγίσουμε από την Βίτσα, αν κατηφορίσουμε από την πλατεία της προς την Σκάλα της Βίτσας, στο τέρμα της οποίας βλέπουμε το γεφύρι. Η απόσταση που θα διανύσουμε στην δεύτερη περίπτωση είναι περίπου 2 χιλιόμετρα.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 80)
Συντεταγμένες: Ν 39.869480 Ε 20.76438 / 39°52'10.1"N 20°45'51.8"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται κάτω από τους Κήπους, στο στένεμα που κάνει ο ποταμός που διατρέχει το φαράγγι Βικάκι, λίγο πριν συναντηθεί με το Μπαγιώτικο ρέμα. Παρόλο που βρίσκεται δίπλα στους Κήπους, ανήκε στην Κοινότητα του Κουκουλίου. Το έκτισε ο Τόλης Κοντοδήμος από το Κουκούλι το 1753 όπως αναφέρει ο Ι.Λαμπρίδης [1]. Το δεύτερο όνομα, «Λαζαρίδη», οφείλεται στον ιδιοκτήτη του γειτονικού νερόμυλου, τα ερείπια του οποίου υπάρχουν ακόμα, μαζί με την μικρή υδατογέφυρα που εφοδίαζε με νερό τον μύλο. Στο γεφύρι από την πλευρά του Κουκουλίου, καταλήγει η σκάλα του Κουκουλίου που έχει λαξευτεί πάνω στην απότομη πλαγιά και που διατηρείται μέχρι σήμερα. Η σκάλα και το γεφύρι εξασφάλιζαν την επικοινωνία των χωριών Κουκούλι, Καπέσοβο και Βραδέτο με τους Κήπους.
Το μονότοξο γεφύρι είναι θεμελιωμένο πάνω στις στέρεες, βραχώδεις ορθοπλαγιές του στενού περάσματος. Για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση προς αυτό δημιουργήθηκαν διάδρομοι παράλληλα με το ρέμα που στηρίχθηκαν πάνω σε πέτρινα τοιχία. Έχει στα άκρα του κοντούς αρκάδες, τοποθετημένους αραιά σε ίσες αποστάσεις. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Το συναντάμε σε 500 μέτρα έξω από τους Κήπους προς Γιάννενα και σε απόσταση 100 μέτρων από το κεντρικό δρόμο, στα δεξιά.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 81)
Συντεταγμένες: Ν 39.86552 Ε 20.78934 / 39°51'55.9"N 20°47'21.6"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Το γεφυράκι αυτό βρίσκεται νότια των Νεγάδων και σε μικρή απόσταση από το μεγάλο γεφύρι του Κάσσου. Προφανώς τα δύο γεφύρια κτίστηκαν την ίδια εποχή δηλαδή περίπου το 1860 και βοηθούσαν τις μετακινήσεις των κατοίκων προς τα αγροκτήματα της περιοχής και προς τα Ριζιανά.
Είναι μονότοξο και η καμάρα του στεφανώνεται από χαμηλούς αρκάδες που δυστυχώς έχουν πέσει στην κατάντη πλευρά του.
Είναι δύσκολο να το προσεγγίσουμε εξαιτίας της πυκνής βλάστησης που φράζει το παλιό μονοπάτι και δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό την διέλευση.
Για να φτάσουμε σε αυτό ακολουθούμε το παλιό μονοπάτι που ξεκινάει 400 μέτρα μετά τη εκκλησία, στα δεξιά του δρόμου προς Φραγγάδες, αμέσως μετά τα τελευταία σπίτια. Το μονοπάτι κατηφορίζει μέσα στο δάσος για 450 μέτρα μέχρι τα ερείπια ενός μικρού εξωκκλησιού και στρίβει αριστερά, όπου και συναντά το γεφύρι σε 150 μέτρα και 70 μέτρα πριν το γεφύρι του Κάσσου.
Συντεταγμένες: N 39.85999 E 20.8495 / 39°51'36.0"N 20°50'58.2"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται νότια της Κλειδωνιάς στην έξοδο του φαραγγιού του Βοϊδομάτη. Κτίστηκε το 1853 με δαπάνες της Μπαλκίζ Χανούμ, συζύγου του Μακήλ Πασά που διέθεσε 37.000 γρόσια. Η τοποθεσία συνδέεται με την αιματηρή συμπλοκή των οικογενειών δύο προκρίτων από το χωριό του Αγίου Μηνά, του Σταμάτη και του Γεραίνη, που διαδραματίστηκε πάνω στο γεφύρι που προϋπήρχε στο ίδιο σημείο.
Το γεφύρι βοηθούσε την επικοινωνία του χωριού του Αγίου Μηνά με τον κάμπο της Κόνιτσας και όσους ήθελαν να κατευθυνθούν από την περιοχή της Κόνιτσας προς τα Γιάννενα.
Είναι μονότοξο με διαδοχικούς ενωμένους αρκάδες για στηθαία. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Το βρίσκουμε αν ακολουθήσουμε τον δρόμο από Κλειδωνιά για Γιάννενα. Στρίβουμε αριστερά πριν την γέφυρα του Βοϊδομάτη και σε 500 μέτρα, φτάνουμε στο γεφύρι.
Συντεταγμένες: Ν 39.9679259 Ε 20.6633699 / 39°58'04.5"N 20°39'48.1"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Το άγνωστο αυτό γεφύρι βρίσκεται νότια των Νεγάδων και γεφυρώνει το Νεγαδιώτικο ρέμα που καταλήγει στο Μπαγιώτικο ρέμα. H παλιά εγχάρακτη πλάκα, που σήμερα δεν υπάρχει στην θέση της, μας πληροφορεί ότι κατασκευάστηκε από τον Νεγαδιώτη Στέφανο Κάσσο το 1860 και σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη[1] στοίχισε 10000 γρόσια. Βοηθούσε τις μετακινήσεις των κατοίκων προς τα αγροκτήματά τους και προς την περιοχή των Ριζιανών.
Το γεφύρι είναι μονότοξο και έχει για στηθαία αρκάδες που δυστυχώς όμως έχουν πέσει σε όλο το τμήμα της καμάρας.
Είναι δύσκολο να το προσεγγίσουμε εξαιτίας της πυκνής βλάστησης που φράζει το παλιό μονοπάτι και δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό την διέλευση.
Για να φτάσουμε σε αυτό, ακολουθούμε το παλιό μονοπάτι που ξεκινάει 400 μέτρα μετά την εκκλησία, στα δεξιά του δρόμου προς Φραγγάδες, αμέσως μετά τα τελευταία σπίτια. Το μονοπάτι κατηφορίζει μέσα στο δάσος για 450 μέτρα μέχρι τα ερείπια ενός μικρού εξωκκλησιού και στρίβει αριστερά, όπου σε 150 μέτρα συναντά μικρότερο γεφύρι. Το δυσδιάκριτο πια μονοπάτι συνεχίζει για άλλα 70 μέτρα και καταλήγει στο σκεπασμένο από τη βλάστηση γεφύρι.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 99)
Συντεταγμένες: Ν 39.859680 Ε 20.85009 / 39°51'34.9"N 20°51'00.3"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται έξω από τους Κήπους και γεφυρώνει το ομώνυμο ρέμα που καταλήγει στο Μπαγιώτικο ρέμα. Κτίστηκε μετά τον πνιγμό ενός κατοίκου των Κήπων που είχε το όνομα "Γηρομνιός" επειδή κατάγονταν από την Ιερομνήμη (Γερομνήμη) Ιωαννίνων. Βοηθούσε τις μετακινήσεις των κατοίκων στις αγροτικές εργασίες τους και προς τις περιοχές της Ντόβρης και των Ριζιανών.
Είναι μονότοξο, χωρίς στηθαία.
Το συναντάμε σε 1,5 χιλιόμετρο μετά τους Κήπους προς Νεγάδες, στα αριστερά, σε απόσταση 40 μέτρων από τον δρόμο.
Συντεταγμένες: Ν 39.8561721 Ε 20.8053638 / 39°51'22.2"N 20°48'19.3"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται στα ανατολικά του Διλόφου, χαμηλά στο ρέμα του Ξηροποτάμου που καταλήγει στον Βίκο. Σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη [1] το γεφύρι χτίστηκε το 1806 από τον Εβραίο Σολομώντα Ματσίλη από τα Γιάννενα επειδή εκεί κινδύνεψε να πνιγεί εξ' αιτίας μιας χειμωνιάτικης κακοκαιρίας. Γι αυτό και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα το γεφύρι ήταν γνωστό ως "γεφύρι του Εβραίου". Το γεφύρι πήρε την σημερινή του ονομασία από τον Σαμαρινιώτη οπλαρχηγό Καπετάν-Αρκούδα που σκοτώθηκε στο σημείο αυτό στις 6 Αυγούστου 1906, μετά από ένοπλη συμπλοκή με τουρκικό απόσπασμα. Το γεφύρι εξασφάλιζε την επικοινωνία του Διλόφου με τους Κήπους και το Κουκούλι.
Είναι μονότοξο με χαμηλούς διακοσμητικούς αρκάδες, αραιά τοποθετημένους. Στο ανατολικό άκρο του λιθόστρωτου οδοστρώματός του, υπάρχει πέτρινο εικονοστάσι. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Το συναντάμε κατευθυνόμενοι από Ασπραγγέλους για Κήπους, αριστερά πάνω στον δρόμο, πίσω από το μνημείο του Καπετάν Αρκούδα.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 80)
Συντεταγμένες: Ν 39.854954 Ε 20.774197 / 39°51'17.8"N 20°46'27.1"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται νότια του Διλόφου και γεφυρώνει τον Ξηροπόταμο που καταλήγει στην χαράδρα του Βίκου. Το γεφύρι πήρε το όνομα του από το μικρό εκκλησάκι που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του. Βοηθούσε τις μετακινήσεις προς τις αγροτικές καλλιέργειες της περιοχής.
Είναι μονότοξο, χωρίς στηθαία. Το λίθινο οδόστρωμά του ανακασκευάστηκε στις εργασίες συντήρησης που έγιναν το 2006.
Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Το συναντάμε στα δεξιά του δρόμου κατευθυνόμενοι από τους Ασπραγγέλους προς τους Κήπους, 250 μέτρα πριν την διασταύρωση του Διλόφου.
Συντεταγμένες: Ν 39.84321 Ε 20.7654399 / 39°50'35.6"N 20°45'55.6"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται ανάμεσα στο Καπέσοβο και στο Βραδέτο στην αρχή της Σκάλας του Βραδέτου, που ένωνε τα δύο χωριά. Γεφυρώνει μικρό ρέμα που πέφτει στη ρεματιά της Μεσαριάς που με τη σειρά της καταλήγει στο φαράγγι του Βίκου.
Είναι μονότοξο με λίθινο στηθαίο. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Για να το συναντήσουμε, κατευθυνόμαστε από Καπέσοβο για Βραδέτο και σε 550 μέτρα στρίβουμε αριστερά για την Σκάλα. Φτάνουμε σε αυτό μετά από 750 μέτρα πεζοπορίας.
Συντεταγμένες: Ν 39.89362 Ε 20.78855 / 39°53'37.0"N 20°47'18.8"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Οικοσύστημα
Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.
Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.
Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.
Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.
Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000
