Τo περιβάλλον
Πρόκειται για μονότοξο γεφύρι στην περιοχή «Βουδάσια» που γεφυρώνει τον Ζαγορίτικο ποταμό. Εκτός από την κύρια καμάρα του, διαθέτει και μία μικρότερη στην πλημμυρική ζώνη (γι αυτό και από κάποιους χαρακτηρίζεται ως δίτοξο) που έχει όμως επιχωματωθεί από τις φερτές ύλες του ποταμού και δύσκολα διακρίνεται. Επίσης διαθέτει ένα ανακουφιστικό άνοιγμα ανάμεσα στις δύο καμάρες. Στο γεφύρι έχει προστεθεί μεταγενέστερα, στηθαίο από ασβεστοκονίαμα.
Εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις προς τις αγροτικές καλλιέργειες της περιοχής του Ντριάνοβου. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Από το χωριό του Ανθρακίτη απέχει 2,7 χιλιόμετρα. Για να το προσεγγίσουμε ακολουθούμε από το χωριό τον χωματόδρομο που οδηγεί στην κτηνοτροφική μονάδα στην θέση Σέλτζιανα. Από εδώ ακολουθούμε τον δεξί κλάδο του δρόμου και στην πρώτη διασταύρωση, στρίβουμε αριστερά σε κακό χωματόδρομο που μας κατεβάζει στο επίπεδο του γεφυριού, όπου το συναντάμε σε 40 μέτρα δεξιά στο ποτάμι.
Συντεταγμένες: Ν 39.7829756. Ε 20.8325922 / 39°46'58.7"N 20°49'57.3"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS: 
Το γεφύρι βρίσκεται στα νότια του Ανθρακίτη, στην θέση Τσόνια ή Αμπέλια που προέρχεται από τα πολλά αμπέλια που υπήρχαν στην περιοχή. Γεφυρώνει το ρέμα του «Κουραδά», παραπόταμου του Ζαγορίτικου ποταμού, και βοηθούσε τις μετακινήσεις προς τα χωράφια της περιοχής αλλά και όσους ήθελαν να κατευθυνθούν προς το Διπόταμο.
Είναι μονότοξο με κοντούς διακοσμητικούς αρκάδες, αραιά τοποθετημένους.
Το 2002 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3325 π.ε./1764/10-1-2002 - ΦΕΚ 58/Β/24-1-2002).
Για να φτάσουμε στο γεφύρι, ακολουθούμε τον χωματόδρομο από το χωριό προς τα χωράφια. Σε 500 μέτρα βρίσκουμε την πρώτη διασταύρωση όπου στρίβουμε αριστερά, μετά από 450 μέτρα βρίσκουμε την επόμενη όπου στρίβουμε και πάλι αριστερά και σε 300 μέτρα φτάνουμε στο γεφύρι.
Συντεταγμένες: Ν 39.769229 Ε 20.870228 / 39°46'09.2"N 20°52'12.8"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται βόρεια του Βρυσοχωρίου στην περιοχή της «Σκαρβένας» και γεφυρώνει το ομώνυμο ρέμα, παραπόταμο του Αώου. Το γεφύρι βρισκόταν στον οδικό άξονα που ένωνε το Βρυσοχώρι με το Παλιοσέλι.
Είναι μονότοξο, με καμάρα που την στεφανώνουν κοντοί, διακοσμητικοί αρκάδες.
Το συναντάμε πάνω στον επαρχιακό δρόμο Βρυσοχώρι – Παλιοσέλι και σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από το πρώτο.
Συντεταγμένες: Ν 40.0124416 Ε 20.8826637 / 40°00'44.8"N 20°52'57.6"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Πρόκειται για μικρό μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται μέσα στο Σκαμνέλι. Γεφυρώνει το ρέμα Λιντζέτο και βοηθούσε να επικοινωνεί η ανατολική συνοικία με το κεντρικό τμήμα του χωριού. Σύμφωνα με την εγχάρακτη πλάκα του, το γεφύρι κτίστηκε το 1891 με χορηγό τον Γ.Σαγιάνο.
Έχει λιθόκτιστο στηθαίο και λιθόστρωτο οδόστρωμα. Η φυσιογνωμία του έχει αλλοιωθεί σημαντικά από την επικάλυψη του ρέματος στην κατάντη πλευρά του γεφυριού αλλά και από την κατασκευή νέου δρόμου στην αντίθετη πλευρά του.
Το συναντάμε στο άκρο της πλατείας πίσω από το δημοτικό ξενοδοχείο «ΠΙΝΔΟΣ».
Συντεταγμένες: Ν 39.9119689 Ε 20.84997 / 39°54'43.1"N 20°50'59.9"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται νοτιοδυτικά των Φραγγάδων στην θέση «Ρουστιάρα» και γεφυρώνει το ρέμα του Λίνου που καταλήγει στον Ζαγορίτικο ποταμό. Ο Ι.Λαμπρίδης αναφέρει ότι κτίσθηκε το 1868 από τον Χριστ. Ζηκομάτη και κόστισε 3000 γρόσια[1]. Εξυπηρετούσε όσους ήθελαν να μετακινηθούν από τους Φραγγάδες προς τα χωριά Μανασσή, Καλουτά και Δίκορφο.
Είναι μονότοξο και η καμάρα του στεφανώνεται από ενωμένους αρκάδες, πολλοί απ' τους οποίους όμως έχουν πέσει. Στο βόρειο άκρο της κατάντη πλευράς υπάρχει πέτρινο εικονοστάσι.
Στο γεφύρι έχουν γίνει το 1987 εργασίες συντήρησης και ενισχύθηκαν τα θεμέλια των βάθρων του με τσιμέντο. Από το 1982 έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Για να το προσεγγίσουμε, ακολουθούμε τον δρόμο από Φραγγάδες για Κήπους και σε 6 χιλιόμετρα (200 μέτρα πριν την διασταύρωση για Διπόταμο) στρίβουμε αριστερά σε χωματόδρομο. Τον ακολουθούμε για 1,5 χιλιόμετρο μέχρι ένα χαρακτηριστικό, στενό διάσελο. Στο σημείο αυτό και στην αριστερή πλευρά καθώς κατεβαίνουμε, υπάρχει κατηφορικό μονοπάτι, την ύπαρξη του οποίου υποδεικνύει το παλιό πέτρινο εικονοστάσι, που μας οδηγεί μετά από 200 μέτρα στο γεφύρι.
[1] "Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων" Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 80)
Συντεταγμένες: Ν 39.8204074 Ε 20.8728846 / 39°49'13.5"N 20°52'22.4"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Το μεγάλο και εντυπωσιακό αυτό γεφύρι βρίσκεται κάτω από τους Φραγγάδες, στην θέση «Τσίπριες» και γεφυρώνει τον «Μέγα Λάκκο», παραπόταμο του Ζαγορίτικου ποταμού. Σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη [1] κτίστηκε από τον Θεόδωρο Πετσιώνη που διέθεσε για τον σκοπό αυτό, 1200 ενετικά φλουριά και πρόσφερε στην κοινότητα των Φραγγάδων άλλα 1200 γρόσια, για την ετήσια επισκευή του. Η παράδοση αναφέρει πως αποφάσισε το κτίσιμο του γεφυριού μετά την περιπέτεια που είχε, όταν γυρίζοντας από την Βλαχιά στο χωριό του, το Δίλοφο, δεν κατάφερε να περάσει το ποτάμι λόγω της δυνατής βροχής και αναγκάστηκε να διανυκτερεύσει στο ύπαιθρο. Ως έτος κατασκευής ο Λαμπρίδης αναφέρει το 1818 αλλά το σωστό είναι το 1811 που αναγράφεται σε πέτρα του ανατολικού τόξου. Στην δυτική πλευρά του γεφυριού και σε κοντινή απόσταση, λειτουργούσε νερόμυλος που τα ερείπιά του υπάρχουν μέχρι σήμερα. Το γεφύρι εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις από τους Φραγγάδες προς τα χωριά Διπόταμο και Ανθρακίτης καθώς και αυτές από την Λεπτοκαρυά προς τα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου.
Το γεφύρι είναι δίτοξο με δύο ανακουφιστικά ανοίγματα στο ανατολικό ακρόβαθρο και το μεσόβαθρο αντίστοιχα, ενώ στο δυτικό άκρο έχει ψευδοκαμάρα (γι αυτό και από κάποιους χαρακτηρίζεται ως τρίτοξο). Τα στηθαία του είναι ψηλοί, πυκνοκτισμένους αρκάδες και το λιθόστρωτο οδόστρωμά του ακολουθεί τις καμπύλες των τόξων. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Προσεγγίζεται αν ακολουθήσουμε τον δρόμο από Φραγγάδες για Λεπτοκαρυά και σε 2,8 χιλιόμετρα στρίψουμε δεξιά σε χωματόδρομο, όπου υπάρχει μικρή ενημερωτική πινακίδα. Κατηφορίζουμε τον δύσβατο σε πολλά σημεία χωματόδρομο για τα επόμενα 1400 μέτρα, μέχρι μια διασταύρωση με παλιό πέτρινο εικονοστάσι. Στρίβουμε δεξιά και καταλήγουμε στο γεφύρι σε 200 μέτρα.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 82)
Συντεταγμένες: Ν 39.82096 Ε 20.88266 / 39°49'15.5"N 20°52'57.6"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται κάτω από το Ηλιοχώρι και γεφυρώνει το «Μεγάλο Ρέμα» του χωριού που καταλήγει στον Ρασιανίτη ποταμό, παραπόταμο του Αώου. Εξυπηρετούσε την επικοινωνία του Ηλιοχωρίου με την Λάιστα. Κατασκευάστηκε με δαπάνες της οικογένειας του Αντώνη Πέτσιου. Ως έτος κατασκευής, ο Νικόλαος Έξαρχος στο βιβλίο του «Το Νομπρίνοβο» αναφέρει το 1880.
Είναι μονότοξο ενώ μεταγενέστερο είναι το προστατευτικό στηθαίο του από τσιμεντένιους, χαμηλούς ορθοστάτες και οριζόντια μεταλλικά κιγκλιδώματα. Το γεφύρι έχει επισκευαστεί αρκετές φορές κατά το παρελθόν.
Το προσεγγίζουμε εύκολα, ακολουθώντας για 400 μέτρα το κατηφορικό καλντερίμι που ξεκινάει μπροστά από την εκκλησία του χωριού, προς τους καταρράκτες του Κρυοπόταμου.
Συντεταγμένες: Ν 39.97757. Ε 20.91176 / 39°58'39.2"N 20°54'42.3"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Το γεφυράκι αυτό εντυπωσιάζει με την επιλογή της θέσης του αλλά και την τολμηρή κατασκευή του. Βρίσκεται στα νότια του Τσεπέλοβου στην θέση Καδί ή Στόμιο και γεφυρώνει το στενότερο σημείο του φαραγγιού "Βικάκι". Χορηγός του υπήρξε σύμφωνα με τον Ι.Λαμπρίδη[1] ο Γεώργιος Παρτάλης από το Σκαμνέλι. Μέσω του γεφυριού γίνονταν οι μετακινήσεις από το Τσεπέλοβο προς τους Κήπους και τα Γιάννενα. Οι κάτοικοι της περιοχής το ονόμασαν "Παλιογέφυρο" όταν σταμάτησαν να το χρησιμοποιούν λόγω της κατασκευής του νέου γεφυριού (του Χάτσιου) σε κοντινή απόσταση. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ 4499/12-6-1964 - ΦΕΚ 239/Β/30-6-1964).
Είναι μονότοξο με αραιά τοποθετημένους κοντούς, διακοσμητικούς αρκάδες.
Για να το βρούμε ακολουθούμε τον χωματόδρομο που ξεκινάει πίσω από το γήπεδο του Τσεπελόβου και σε 2,3 χιλιόμετρα κατεβαίνει μέχρι το γεφύρι του Χάτσιου. Από εδώ ακολουθούμε το μονοπάτι προς τα δεξιά, παράλληλα με το ρέμα, που σε 250 μέτρα καταλήγει στο Παλιογέφυρο, στο στένωμα των δύο κάθετων βράχων.
[1] «Περί των εν Ηπείρω Αγαθοεργημάτων» Ι. Λαμπρίδης, , τεύχ. Β΄, 1880 (σελίδα 100)
Συντεταγμένες: Ν 39.887360 Ε 20.82169 / 39°53'14.5"N 20°49'18.1"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται νότια του Ηλιοχωρίου και γεφυρώνει τον Κρυοπόταμο ένα από τα μεγάλα ρέματα που πηγάζουν από τις πλαγιές της Τσούκα Ρόσσα και που τα νερά του καταλήγουν, μέσω του Ρασιανίτη ποταμού, στον Αώο. Κτίστηκε με την χορηγία του Ηλιοχωρινού Μιχάλη Νασιώκα στις αρχές του 20ου αιώνα και εξυπηρετούσε την επικοινωνία του Ηλιοχωρίου με το κεντρικό Ζαγόρι και τα Γιάννενα.
Είναι μονότοξο και έχει υποστεί σημαντικές ζημιές αφού έχει καταρρεύσει τμήμα του εσωτερικού οδοστρώματος, στην μία άκρη του. Παρόλα αυτά, παραμένουν στη θέση τους οι εξωτερικές πέτρες του διαζώματος της καμάρας, συγκρατώντας έτσι και το υπόλοιπο τμήμα του.
Εντοπίζεται δύσκολα, λόγω της θέσης του και της βλάστησης που το έχει καλύψει, κάνοντάς το δυσδιάκριτο ακόμα και από κοντινή απόσταση και παρά το γεγονός ότι απέχει από τον κεντρικό δρόμο μόλις 50 μέτρα. Για να το βρούμε, ακολουθούμε τον δρόμο από Ηλιοχώρι προς Σκαμνέλι και, σε 3 χιλιόμετρα, συναντάμε το ρέμα του Κρυοπόταμου. Από εδώ, πρέπει να κατηφορίσουμε την απότομη δασωμένη πλαγιά, χωρίς εμφανές μονοπάτι, για να το εντοπίσουμε σε 50 περίπου μέτρα.
(Σημ. Το γεφύρι κατέρρευσε τον χειμώνα του 2015.)
Συντεταγμένες: Ν 39.9592699 Ε 20.9054599 / 39°57'33.4"N 20°54'19.7"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται στα νότια των Κήπων και γεφυρώνει το ρέμα «Μυρίσι» που καταλήγει στο Μπαγιώτικο ρέμα. Εξυπηρετούσε, σε συνδυασμό και με το μεγάλο γεφύρι του Μύλου, αυτούς που ήθελαν να κινηθούν από τους Κήπους προς την Ελάτη και στην συνέχεια προς τα Γιάννενα.
Το γεφύρι είναι μονότοξο με μία σειρά από αρκάδες για προστατευτικό στηθαίο. Έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΑ ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1260/30653/2-7-1982 - ΦΕΚ 628/Β/26-8-1982).
Το γεφύρι παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά κοντά στους Κήπους είναι δύσκολο να εντοπιστεί επειδή περιβάλλεται από πυκνή βλάστηση και ψηλά δένδρα. Για να το προσεγγίσουμε ακολουθούμε το μονοπάτι που ξεκινάει δεξιά από τον νερόμυλο στο Μπαγιώτικο ρέμα, μπροστά από τον στύλο της ΔΕΗ. Ακολουθώντας τα κόκκινα σημάδια του μονοπατιού, διασχίζουμε παλιό χωράφι-ξέφωτο και καταλήγουμε στο ρέμα Μυρίσι. Από εδώ στρίβουμε αριστερά και κινούμαστε παράλληλα και ανάποδα προς την ροή του ρέματος σε παλιό μονοπάτι για άλλα 500 μέτρα. Εκεί το εγκαταλείπουμε και κατηφορίζουμε δεξιά όπου εντοπίζουμε το γεφύρι σε απόσταση 50 μέτρων, χαμηλά στο ρέμα.
Συντεταγμένες: Ν 39.856051. Ε 20.793856 / 39°51'21.8"N 20°47'37.9"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Βρίσκεται βόρεια των Φραγγάδων, μέσα στο πυκνό δάσος και γεφυρώνει το ρέμα Μπογδάνη που τα νερά του, μέσω του Μπαγιώτικου ρέματος, καταλήγουν στον Βίκο. Το γεφύρι εξυπηρετούσε τις υλοτομικές δραστηριότητες της περιοχής αλλά και όσους ήθελαν να κινηθούν μεταξύ των Φραγγάδων και του Σκαμνελίου.
Είναι μονότοξο και θεμελιωμένο πάνω στις βραχώδες στέρεες πλευρές του ρέματος. Έχει κοντούς διακοσμητικούς αρκάδες που στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν πέσει.
Η προσέγγιση του είναι αρκετά δύσκολη εξ αιτίας της απομονωμένης περιοχής όπου βρίσκεται και της έντονης βλάστησης. Για να φτάσουμε σε αυτό ακολουθούμε τον δρόμο από τους Φραγγάδες για Κήπους και, σε 1,7 χιλιόμετρα, συναντάμε ένα χωματόδρομο που στρίβει δεξιά προς το βουνό. Τον ακολουθούμε για 2,2 χιλιόμετρα, όπου συναντάμε πάλι διασταύρωση και ακολουθούμε τον αριστερό κλάδο για άλλα 950 μέτρα. Εδώ, στα αριστερά του δρόμου, υπάρχει μονοπάτι, που εντοπίζεται όμως πολύ δύσκολα λόγω της βλάστησης. Ακολουθώντας το, σε 200 μέτρα, φτάνουμε στο γεφύρι.
Συντεταγμένες: Ν 39.850890 Ε 20.884 / 39°51'03.2"N 20°53'02.4"E
Λήψη αρχείου για χρήση συσκευής GPS:
Οικοσύστημα
Η πατρίδα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της ιδιαίτερης μορφολογίας της, είναι μια από τις πιο πλούσιες σε χλωρίδα περιοχές της γης. Στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας LIFE (πρόγραμμα «Ερημοποίηση: Προστασία εδαφών από την διάβρωση στην Τήνο και Ζαγοροχώρια», Τμήμα Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΤΕΙ Ηπείρου και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων), κατά μήκος ενός μονοπατιού λίγων χιλιομέτρων των Νεγάδων Ζαγορίου, καταγράφηκαν και αναγνωρίστηκαν πάνω από 400 είδη, εκ των οποίων τα κυριότερα παρουσιάζονται εδώ.
Στην πορεία του, το μονοπάτι διασχίζει ένα πολύμορφο τοπίο, όπου οι εικόνες εναλλάσσονται με καταπληκτική ταχύτητα και συχνότητα. Η ύπαρξη πέτρινων αναβαθμίδων, γεφυριών και στοιχείων της ανθρώπινης δραστηριότητας δείχνει ότι η περιοχή αυτή ήταν στενά συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Το διαδικτυακό αυτό βοτανολόγιο φιλοδοξεί να καλύψει τις ανάγκες του επισκέπτη της περιοχής που επιθυμεί όχι μόνο να παρατηρεί την ομορφιά της φύσης σαν απλός θεατής, αλλά να προχωρήσει σε μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη γνωριμία με τον φυσικό κόσμο.
Για να μπορεί ο επισκέπτης να αναγνωρίσει τα υπάρχοντα είδη in situ, κάθε φυτό συνοδεύεται από φωτογραφία, βοτανική περιγραφή, καθώς και από τα στοιχεία που διαθέτουμε για τη χρήση του. Παράλληλα, σχεδιάστηκε ο χάρτης του μονοπατιού και χωρίστηκε σε ευδιάκριτες ζώνες, που σημειώνονται στην περιγραφή του κάθε φυτού.
Σε ό,τι αφορά την ταξινόμηση, η χλωρίδα χωρίστηκε ανάλογα με την εποχή άνθισης στις τέσσερις εποχές, δεδομένου ότι το άνθος αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ των ειδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα στη φύση δεν είναι στατικό, συνεπώς η εποχή άνθισης μπορεί να μετατοπιστεί ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, η παρουσία των φυτών (ιδιαίτερα των ετήσιων) μπορεί να σημειωθεί και σε ζώνη που δεν αναφέρεται στον χάρτη.
Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης, Βοτανικές Διαδρομές, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2000
