Καταγόταν από το Μονοδένδρι Ζαγορίου. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αναγορεύτηκε διδάκτωρ Ιατρικής, Χειρουργικής και μαιευτικής το 1854. Έλαβε μετεκπαίδευση στο Παρίσι για τέσσερα χρόνια και ειδικεύτηκε στην Παιδιατρική.

Επέστρεψε στην Αθήνα το 1858 και διορίστηκε Διευθυντής του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών. Παρέμεινε στη θέση αυτή έως το 1879. Ακολούθως έγινε Έκτακτος και στη συνέχεια Τακτικός Καθηγητής της Κλινικής των Νοσημάτων των Παίδων του Εθνικού Πανεπιστημίου.

Υπήρξε μέλος πολλών ξένων και ελληνικών επιστημονικών εταιρειών κι ανέπτυξε σημαντική κοινοφελή δράση. Άφησε ένα πλούσιο έργο :

Περί μεταδοτικότητος του εκθύματος, 1864

Τρισμός παρά νεογνώ, 1865

Σπασμός της γλωττίδος εις βρέφος, 1865

Περί δισχιδούς ράχεως βρέφους, 1865

Νεκροτομικά ευρήματα επί βρογχοπνευμονίας, 1865

Περίπτωσις ειλεού εις νήπιον, 1869

Αιμοραγία του κόλπου εις νεογνόν, 1869

Περί φλυκταινώδους εξανθήματος των νεογνών, 1869

Περίπτωσις πολυμαστίας γυναικός, 1870

Περί θεραπείας του σκληρού οιδήματος των νεογνών, 1870

Περί οστρακιάς, 1876

Η θνησιμότης των βρεφών εν Αθήναις, 1877

Θεραπεία ατροφίας, 1879

Περί προφυλάξεως από των μεταδοτικών νόσων, 1878

Μελέτη επί των κυριοτέρων αιτίων παρά τοις παισί, 1880

Η κυρία αιτία της μεγάλης θνησιμότητος των εκθέτων και τρόποι θεραπείας, 1881

Αποπληξία μηνίγγων εις παιδίον τεσσάρων μηνών, 1882

Σπανία περίπτωσις κακοήθους τεταρταίου πυρετού εν βρεφική ηλικία, 1884

Περί φθίσεως των βρογχικών αδένων, 1884

Περί χρονίου κατάρρου των των παίδων, 1885

Περί χρονίας διαρροίας των παίδων, 1886

Περί επιρροής της οδοντοφυΐας επί των νόσων της βρεφικής ηλικίας, 1892

Βιβλιογραφία

Πουρναρόπουλος Γ, Κ., Ζίννης Αναστάσιος, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου», τόμος Η, Έκδοσις της Εγκυκλοπαιδικής Επιθεωρήσεως «Ήλιος», Αθήναι, σσ. 739 - 740

Γεννήθηκε στα Κάτω Ραβένια Ζαγορίου. Φοίτησε στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς και το 1940 πήρε το πτυχίο του. Κατόπιν έγινε δάσκαλος στο Θέμελο Φαναρίου και διορίστηκε στο Καστρί Ηγουμενίτσας. Το 1950 του απονεμήθηκε έπαινος και τιμητική διάκριση για την υπηρεσία του. Το διάστημα 1952 – 1954 έλαβε μετεκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1964 – 1966 εκπόνησε διδακτορικό στη Φιλοσοφία της Παιδείας με υποτροφία της Αμερικανικής Κυβέρνησης στο κολλέγιο SAN DIELO των ΗΠΑ.

Στράφηκε από την πρώτη στιγμή κατά της δικτατορίας. Την παραμονή του εορτασμού της 21^ης Απριλίου 1969 έστειλε στον Υπουργό Παιδείας Θεόφιλο Παπακωνσταντίνου αναφορά όπου μεταξύ άλλων έγραψε :

«Η γένεση, επικράτηση και ανοχή του στρατιωτικού κινήματος της 21^ης Απριλίου προδίδει μια βαθιά θρησκευτική και πνευματική κρίση σε όλους τους τομείς (Κλήρος, Πολιτεία, Τύπος, Τύπος, Ανώτατα Πνευματικά Ιδρύματα, πολιτική ηγεσία, Λαός, Στρατός) όπου το Αγ. Πνεύμα, που καρπός του είναι η αλήθεια, πίστη, φρόνηση, αγάπη, ελευθερία, παρρησία, ενότητα, δικαιοσύνη και χαρά, είναι απών, εκεί η βία, τα όπλα κυβερνούν. Η χώρα μας ουδέποτε υπήρξε Χριστοκεντρική γι’ αυτό και οι Κυβερνήσεις της δεν υπήρξαν Λαοκεντρικές. Υπάρχουν οξύτατες κοινωνικές αντιθέσεις και αδικίες.

Λίγοι συντηρητικοί αξιωματικοί και μια ασήμαντη μειοψηφία της άκρας δεξιάς βίαια και ανεξέλεγκτα διαχειρίζονται δυο χρόνια τώρα τους πνευματικούς και υλικούς μας θησαυρούς. Από πού αντλούν το δικαίωμα; Στρατιωτικοί μας κυβέρνησαν και ως δικτάτορες και ως πρωθυπουργοί σε αστικές κυβερνήσεις και απέτυχαν.

Δεν θα πάω στο σχολείο την 21^ην Απριλίου, αν γίνει γιορτή. Είναι καιρός για αρετή και κάθαρση. Ο πόνος και η τραγωδία μέστωσε το Λαό μας. Σας ικετεύω ακούστε τη φωνή ενός δασκάλου του Λαϊκού Σχολείου. Στο αρχαίο δράμα ο χορός, ο λαός κάνει με ευτολμία υποδείξεις στους πρωταγωνιστές. Μιλήστε με τον Αρχιεπίσκοπο και με αγάπη αναλύστε στους ισχυρούς της ημέρας ότι η παραμονή τους στην εξουσία εγκυμονεί απροσμέτρητη καταστροφή».

Οι προσπάθειες του Υπουργού να τον μεταπείσει απέτυχαν και ο Ν. Ζήσης τέθηκε σε διαθεσιμότητα για έναν ολόκληρο χρόνο. Εντούτοις, εξακολούθησε να καταγγέλλει τη Δικτατορία με αποτέλεσμα το 1971 να απολυθεί με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, διότι «επέδειξεν δράσιν ασυμβίβαστον προς την έννοιαν και τα καθήκοντα του δημοσίου υπαλλήλου». Επανήλθε στην υπηρεσία του το 1974. Ένα χρόνο αργότερα εκπροσώπησε το Υπουργείο Παιδείας στο Συνέδριο – Διεθνές Σεμινάριο μετεκπαιδεύσεως διδακτικού προσωπικού σε πειραματικές μελέτες σχετικά με το περιβάλλον. Το 1976 έγινε Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης και λίγο αργότερα Επόπτης. Σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στην Κοζάνη στα τέλη του 1976.

Εξέδωσε τα βιβλία «Το πνεύμα της Νέας Αγωγής και τα πρώτα σχολικά βήματα» (1953) και «Αλφαβητισμός, πρότυπο σύστημα. Διάπλαση χαρακτήρα, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική» (1972).

Βιβλιογραφία

Ζήσης Νικηφόρος,  Ο παιδαγωγός Νικηφόρος Ζήσης : από τη ζωή και το έργο του : δοκίμια για την Παιδεία και τη Δημοκρατία, Αθήνα : Εκδ. Μήνυμα, 1978.

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 23 

Γεννήθηκε το 1852 στη Βίτσα του Ζαγορίου. Μετά την αποφοίτησή του από τη Ζωσιμαία Σχολή εργάστηκε ως ελληνοδιδάσκαλος στην Ήπειρο και τη Μακεδονία για 25 χρόνια. Καθ’ όλη τη θητεία του συγκέντρωσε γλωσσικό και λαογραφικό υλικό σε συλλογές, οι οποίες τιμήθηκαν από τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης. Συνέχισε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας και αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1890. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση σαν Καθηγητής και Γυμνασιάρχης.

Έργα του είναι τα :

Νεοελληνικά ηπειρωτικά ανάλεκτα, Αθήναι 1885

Γραμματικαί παρατηρήσεις εις την αρχαίαν ελληνικήν, Αθήναι 1885

Μεγάλη Γραμματική της ελληνικής γλώσσης, Αθήναι 1885

Λεξικόν απάντων των ρημάτων της Αττικής διαλέκτου, 1888

Μεγάλη Ομηρική γραμματική, 1889

Γραμματικά ζητήματα εκ της Γ. Χατζηδάκη Ιστορίας της ελληνικής γλώσσης, ελεγχόμενα, Αθήναι 1916.

Αχαϊκαί και θεσσαλικαί επιγραφαί, Αθήναι.

Διάλεξις περί Ηπείρου και των κατ' αυτήν, Αθήναι 1919.

Γραμματικαί παρατηρήσεις και διορθώσεις, Αθήναι 1919.

Τι είναι πατρίς και τις ο υπέρ αυτής εν πολέμω θάνατος, Αθήναι 1919.

Λεξικόν ορθογραφικόν και χρηστικόν, Αθήναι 1924

Παράλληλα, επιμελήθηκε εκδόσεις διδακτικών βιβλίων και σχολιασμένα κείμενα του Ξενοφώντα, του Πλάτωνα, του Πλούταρχου, του Θουκυδίδη, κ.ά.

Βιβλιογραφία

Κραψίτης Βασίλης, Λόγιοι της Ηπείρου (1430-1912), Τόμος Α’, Αθήνα, 1979, 128-129

Παπαζήσης Δημήτριος, Βιογραφική συλλογή λογίων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας (Ηπείρου – Θεσσαλίας – Μακεδονίας), Ηπειρωτική Εστία 25 (1976) 900

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 21 – 22 

Καταγόταν από το Κουκούλι Ζαγορίου. Ήταν δάσκαλος.

Έργα του είναι τα :

Η προτελευταία ώρα, 1971

Μεγάλη Σχολική Ποιητική Ανθολογία, Πάτραι

Το Ζαγόρι και το γραπτό εθιμικό δίκαιο, Αθήναι 1977

Ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα και ενιαίο σχολείο, Αθήνα 1990

Θρησκευτική αγωγή και σχολική φοίτηση, Αθήνα 1995

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 21 

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές της σπουδές το 1972. Υστερα από εισαγωγικές εξετάσεις το 1973 εισήχθη με επιτυχία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αποφοίτησε με βαθμό άριστα από το Νεοελληνικό Τμήμα το 1978. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της υπήρξε υπότροφος του Ι.Κ.Υ. Μετά τις σπουδές της έδωσε εξετάσεις στην Ακαδημία Αθηνών και πήρε την υποτροφία για το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας όπου διέμεινε, ως υπότροφος  για ένα έτος. Συνολικά στην Ιταλία παρέμεινε για 4 χρόνια για ιστορική έρευνα σε αρχεία και βιβλιοθήκες και σε άλλες, εκτός της Βενετίας, ιταλικές πόλεις όπως η Padova, η Perugia, η Trieste και η Napoli.

To 1982 διορίστηκε επιστημονική συνεργάτις στην έδρα της Μεσαιωνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ ταυτόχρονα την ίδια περίοδο, κατόπιν κατατακτηρίων εξετάσεων φοίτησε για τρία χρόνια στο Τμήμα της Ιταλικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από όπου και αποφοίτησε το 1985.

Τον Ιούνιο του 1991 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ του Τομέα Ιστορίας Νεωτέρων Χρόνων του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου με βαθμό άριστα, ενώ το 1997 ορκίστηκε ως μόνιμη λέκτορας. Γνωρίζει πολύ καλά ιταλικά και γαλλικά και μετρίως τα αγγλικά.

Το διδακτορικό της που εκδόθηκε από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο το 1995 έχει τίτλο «Ο Μέγας Πρωτοπαπάς Αλέξιος Ραρτούρος, Κερκυραίος Λόγιος του 16^ου αι. (1504-1571)» και αφορά στο πρόσωπο αυτό της πρώιμης ελληνικής γραμματείας και ένα από του πρώτους υποστηρικτές των ιδεών για την απελευθέρωση του Γένους, που έδρασε στο νησί και στην Ιταλία. Όλη της η συγγραφική δραστηριότητα στηρίζεται σε άγνωστο αρχειακό υλικό, ύστερα από έρευνες στα τοπικά αρχεία των Επτανήσων και τα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας.

Το δεύτερο  βιβλίο της με τίτλο «Το Libro d’oro της Κεφαλονιάς του έτους 1799», στηρίζεται σε ανέκδοτο κώδικα του οποίου το περιεχόμενο αφορά στην καταγραφή των ευγενών οικογενειών της Κεφαλονιάς από την περίοδο της Βενετοκρατίας ως την περίοδο της σύστασης του πρώτου ημιαυτόνομου ελληνικού κράτους της Επτανήσου Πολιτείας (1804-1807). Με το βιβλίο αυτό το οποίο εκδόθηκε το 2006 από τη σειρά των εκδόσεων της Εταιρίας Κεφαλληνιακών Ερευνών και άλλες 14 μελέτες βασισμένες σε αρχειακό υλικό η κ. Ζαρίδη ανακηρύχτηκε, το 2003 Επίκουρος Καθηγήτρια του εν λόγω Τμήματος, στο οποίο υπηρετεί ως σήμερα διδάσκοντας Ευρωπαϊκή Ιστορία από το Μεσαίωνα μέχρι το 19^ο αιώνα. Αναφορικά με τις μελέτες της σημειώνονται:

Γράμματα από το Δέλβινο (1753-1792) για το κληροδότημα του Σπύρου Ρίζου, (Θησαυρίσματα15 (1970) σσ. 260-299.

Λόγος του Βίκτωρα Μεσέρη προς τιμή του Δούκα της Κρήτης Marcantonio Venier (1596) Κρητολογία Τευχ. 10-11 (1980) σσ. 257-269.

Άγνωστα στοιχεία για τον Κερκυραίο ιερομόναχο Ιωαννίκιο Καρτάνο από ανέκδοτα αρχειακά έγγραφα του Ιστορικού Αρχείου Κερκύρας 1528-1529), Δωδώνη Φιλολογία 21 (1992) σσ. 57-77.

Ο Κερκυραίος στιχουργός Ιάκωβος Τριβώλης (Στοιχεία από το Ιστορικό Αρχείο Κερκύρας (1515-1546, Εώα και Εσπέρια 1(1993) σσ. 145-189.

Ioannikios Kartanosinconnu comme copiste, Biblos, Beitrage zu Buch, Bibliotek und Schrift Herausgegeben Nationalbibliotek, 45, 1 (Wien1996) 49-54.

Πληροφορίες  για τη στοιχειώδη εκπαίδευση στην Κέρκυρα τον 16^ο αιώνα, Εώα και Εσπέρια 2 (1994) σσ. 110-134

Φαρμακεία - αρωματοποιεία στην Κέρκυρα τον 16^ο και τις αρχές του 17^ου  αιώνα, Δωδώνη ΚΔ’,τευχ. 1 (1995) σσ. 111-127.

Η παρουσία της ψυχοκόρης και της υπηρέτριας σε νοταριακά έγγραφα του 16^ου αιώνα στην Κέρκυρα, Μια πρώτη προσέγγιση ΣΤ΄Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο, Ζάκυνθος 23 - 27 Σεπτεμβρίου 1997, Πρακτικά, τομ. 2 Αθήνα 2001

Οι υπηρεσίες της οικογένειας Τριβώλη προς τη Βενετία από τον 15^ο έως τον 18^ο αιώνα (Στοιχεία από το Αρχείο της οικογένειας Τριβώλη), Δελτίον Εραλδικής και Γενεαολογικής Εταιρίας Ελλάδος αριθ. 11, Πρακτικά Γ’ Πανελληνίου Συμποσίου Γενεαολογικής και Εραλδικής Επιστήμης (29 Οκτ. -1 Νοεμβρ.1998, Αθήναι 2001, σσ. 571-588

Οι Κεφαλονίτες και ο Τσάρος Αλέξανδρος Α’ (1804), Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας Επτάνησος Πολιτεία, 18-20 Μαΐου 2000.

Ατομικές και μοναστηριακές συλλογές βιβλίων στην Κέρκυρα τον 16^ο αιώνα, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Το έντυπο βιβλίο 15^ος - 19^ος  αιώνας, Ευρωπαικό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών 16-20 Μαΐου 2001

Του έτους 1799 άγνωστο libro d’oro της Κεφαλονιάς, Τα Πρακτικά του Συνεδρίου ‘’Επτάνησος Πολιτεία 1800-1807’’ 200 χρόνια από την ίδρυσή της (1800-2000) Αργοστόλι 28-31 Οκτ. 2000), Αργοστόλι 2003 σσ. 135-142

Η λειτουργία του δημοσίου σχολείου στα Κύθηρα 1805-1807 Πρακτικά Α’ Διεθνούς Συνεδρίου Κυθηριακών Μελετών (20-24 Σεπτεμβρίου 2000).

Σήμερα παράλληλα με τις διδακτικές της ασχολίες, τις επιβλέψεις μεταπτυχιακών και διδακτορικών εργασιών στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ασχολείται ερευνητικά σε διάφορα Αρχεία και ετοιμάζει ένα νέο βιβλίο με θέμα : Οι οικογένειες των stradioti στην Κέρκυρα και οι τίτλοι καθώς και οι γαίες που απέκτησαν στο νησί κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας. Δεν παραλείπει εξάλλου να αρθρογραφεί με θέματα κυρίως ιστορικά ή με παρουσιάσεις νέων βιβλίων στο περιοδικό «Το Ζαγόρι μας», τόπο καταγωγής της.    

Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, αλλά ο πατέρας του καταγόταν από τη Λάϊστα Ζαγορίου. Φοίτησε στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού στις Σάπες Ροδόπης, όπου είχαν εγκατασταθεί οι γονείς του. Ωστόσο, ο πατέρας του μετέδωσε την αγάπη για τη Λάϊστα, όπου διατηρείται η πατρογονική εστία από το 1874 έως σήμερα. Το 1962 η οικογένεια μετακόμισε στην Κομοτηνή, όπου τέλειωσε το Β’ Δημοτικό Σχολείο κι ακολούθως το Α’ Γυμνάσιο Αρρένων. Στη συνέχεια, το 1972, μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, όπου τελείωσε την Ιατρική Σχολή του Αριστοελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1982.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του υπηρέτησε ως υπόχρεος εκπαίδευσης (προστάτης οικογενείας) στο Υγειονομικό Σώμα (γραφεύς ιατρός, 1982-83). Μετά την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής υπηρεσίας υπαίθρου στο Αγροτικό Ιατρείο  Φανού – Παιονίας – Κιλκίς εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Σχηματάρι Βοιωτίας, όπου από το 1985 έως σήμερα διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο γενικής ιατρικής. Παράλληλα, εκπαιδεύτηκε ως ιατρός εργασίας και ασκεί την ιατρική της εργασίας σε επιχειρήσεις.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος με διάφορα αξιώματα στα Διοικητικά Συμβούλια (μέλος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος) των επιστημονικών εταιρειών και σωματείων : Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας – Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής, Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος, Πανελλήνια Ένωση Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, Πανελλήνια Ένωση Ασκούντων της Ιατρική της Εργασίας Ιατρών. Για εννιά χρόνια υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Θηβών (1987-1996). Είναι μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Επαγγελματικής Υγείας (I.C.O.H.)

Το 1991 δημοσίευσε τη μονογραφία του «Εργονομικές αρχές διαμόρφωσης θέσεων εργασίας». Δίδαξε στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (τέως Υγειονομική Σχολή Αθηνών) ως Επισκέπτης Καθηγητής «Στοιχεία εργονομίας» (1992-2000) στην έδρα Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής. Βραβεύτηκε στη Λισσαβώνα το 2001 από την Ευρωπαική Επιτροπή για την ανάπτυξη προτύπων στρατηγικών για την προαγωγή της υγείας στους εργασιακούς χώρους.

Με τη λογοτεχνία ασχολείται από τα μαθητικά του χρόνια. Άρθρα του και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά (Χρόνος Κομοτηνής, Λαϊστινά Νέα, Εν Σχηματαρίω ελεύθερος λόγος, Αυλόγυρος, Πνευματική Ζωή κά).

Κυκλοφόρησε το πόνημα :

Μηδέν, Έκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1979¹ (γνώρισε και β’ έκδοση από τις Εκδόσεις Υπόγειο, Θεσσαλονίκη, 1980)

και τις ποιητικές συλλογές :

Επικηρυγμένοι ιχνηλάτες, Εκδ. Κατσάνος, Θεσσαλονίκη 1985

Τα προσφυγικά, Εκδ. Ορειβατικός Σύλλογος Λάιστας Ζαγορίου Ιωαννίνων, 2012

Παραθέτουμε τρία ποιήματά του :

Γυάλινες μορφές

Χύνω την αγωνία μου

στο ποτήρι των αναστεναγμών σου

και πίνω

γουλιά – γουλιά την πίκρα σου.

Καληνύχτα, λοιπόν.

Και, αν δε δεις όνειρα απόψε,

μην τρομάξεις.

Δεν είναι η πρώτη φορά

που θα στα έχουν κλέψει.

Επίλογος

Τι να πούμε εμείς οι τυφλοί

με σας τους κουφάλαλους ;

Να! Γελοίε!

Μάθαμε την αποστήθιση.

Ξεχάσαμε τη γνώση.

Χάσαμε την κρίση.

Μανιωδώς φορτώνουμε

καλαμπαλίκι στην κεφάλα.

Πληρώνουμε με υστέρηση

από άλλα,

για να φορτώσουμε

το άχρηστο το πράμα,

που, ξεγάνωτοι τενεκέδες

στις πανεπιστημιακές τις έδρες,

καλλιεργούν με περισσή φροντίδα

μέσα σε απαστράπτουσα βλακεία.

Ξεβρακώσαμε και τη Γλώσσα

και εν μία νυκτί τα χάσαμε όλα.

Ήταν μεσοκαλόκαιρο.

Όλοι στον ύπνο τον βαθύ,

όπου (Τότε) έγινε το έγκλημα

στην των ελλήνων τη Βουλή.

Άβουλα και άδοξα

σκοτώσαμε τη Γλώσσα μας.

Άιντε, να συνεννοηθούμε,

τώρα, οι δύο,

μ’ αυτό το γυμνό μονοτονικό.

Ερωτώ, εγώ, ο εγκληματίας,

ο άθλιος φονιάς,

που φώναζα και λαχταρούσα

απ’ έξω εκείνη τη νυχτιά

μεσ’ τη τρελή χαρά.

Ναι. Ναι.

Αποτελειώστε την παιδιά.

Να! Γελοίε!

Πρώτος – πρώτος πήγα και ‘γω

να γδάρω μη και χάσω!

Σγχωρέστε με.

Δε με παίρνει άλλο.

Βοηθάτε με, παρακαλώ.

Έχω ανάγκη από βοήθεια.

Δε θέλω την κατάρρευση του Γένους.

Βιβλιογραφία

Ζαμπογιάννης Θεόδωρος Μ., Να! Γελοίε!, Λαϊστινά Νέα 61 (2012) 7

Σταφυλάς Μιχάλης, Θεόδωρος Μ. Ζαμπογιάννης. Ο Λαϊστινός ποιητής, Λαϊστινά Νέα 50 (2009) 13

Γεννήθηκε στα Κάτω Πεδινά και από το 1963 κατοίκησε στα Άνω Πεδινά Ζαγορίου Ιωαννίνων. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στο Γυμνάσιο της Κόνιτσας, εισήχθη στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1977. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος αξιωματικός. Στη Διεύθυνση Θρησκευτικού του Γ.Ε.Ε.Θ.Α. ήταν υπεύθυνος σύνταξης του περιοδικού «Ο Φρουρός». Την ίδια περίοδο παρουσίασε δεκάδες εκπομπές από τον τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σταθμό της τότε Υ.ΕΝ.Ε.Δ. Τα έτη 1991 - 1993 φοίτησε στο μεταπτυχιακό τμήμα του Θεολογικού Τμήματος της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το οποίο έλαβε Δίπλωμα Ειδίκευσης. Στη συνέχεια, αναγορεύθηκε διδάκτωρ θεολογίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο γνωστικό αντικείμενο της Χριστιανικής Αγωγής.

Από το 1985 μέχρι σήμερα προσέφερε κατηχητικό, παιδαγωγικό και κοινωνικό έργο, αφού συνεργάσθηκε με την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, τις Ιερές Μητροπόλεις Θεσσαλονίκης, Νεαπολέως, Βέροιας, Κίτρους και Κασσανδρείας, καθώς και με ιεραποστολικούς συλλόγους. Οργάνωσε, με τη συνεργασία εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτήτων και πολιτιστικών φορέων, ημερίδες και συνέδρια για μαθητές, φοιτητές και επιστήμονες.

Εργάσθηκε στη Ν.Ε.Λ.Ε. Θεσσαλονίκης ως υποστηρικτής - επιμορφωτής για την υλοποίηση Προγράμματος Κοινωνικής Ένταξης Παλιννοστούντων (κυρίως Ποντίων και Βορειοηπειρωτών) και δίδαξε την ελληνική γλώσσα.
Επί δύο χρόνια υπήρξε υπεύθυνος του παιδαγωγικού κατηχητικού έργου από στο Κέντρο Νεότητας της ενορίας του Αγίου Τίτου Ηρακλείου Κρήτης.
Από το 1995 υπηρετεί ως Μόνιμος Καθηγητής Ανωτέρων Παιδαγωγικών Σχολών στη Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης και από το 2001 στην Α.Ε. Θεσσαλονίκης.

Το 1998 εξέδωσε το βιβλίο «Ο αποκρυφισμός και οι έφηβοι» με ψυχοπαιδαγωγικό περιεχόμενο. Κατά καιρούς δημοσίευσε επιστημονικά άρθρα και μελέτες σε περιοδικά, εφημερίδες και επιστημονικές επετηρίδες.
Αγωνίσθηκε επί πολλά χρόνια για τη διαπαιδαγώγηση της ελληνικής νεολαίας, στην οποία αφιέρωσε μεγάλο μέρος των νεανικών του χρόνων.

Τα δύο σημαντικότερα έργα του είναι :

Ο αποκρυφισμός και οι έφηβοι, Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 1988

Νεόφυτος Δούκας, Ο ηπειρώτης λόγιος ιερομόναχος και το εκπαιδευτικό του έργο: Συμβολή στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαιδεύσεως, Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη, 2005

Γεννήθηκε στην Καλωτά Ζαγορίου, όπου έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Έπειτα, φοίτησε στη Ζωσιμαία Σχολή και σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Διορίστηκε Καθηγητής στη Ζωσιμαία Σχολή στα Ιωάννινα. Μετέβη στη Λειψία της Γερμανίας ως το 1882 για να εμπλουτίσει τις γνώσεις του. Ακολούθως, διορίστηκε στο Γυμνάσιο Κυδωνιών στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Εντούτοις, τη πιο σημαντική διδακτική και συγγραφική του δραστηριότητα την παρουσίασε στη Σμύρνη, στην Ευαγγελική Σχολή, στην οποία διετέλεσε και Διευθυντής στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Δίδαξε Ελληνικά, Ιστορία, Λογική και Ψυχολογία.

Το συγγραφικό του έργο χωρίζεται σε βιβλία και δημοσιεύματα που σχετίζονται με τη Φιλολογία και τους αρχαίους συγγραφείς και σε άλλα που αφορούν σε αρχαιολογικά θέματα. Έκανε αξιόλογες έρευνες και επιστημονικές μελέτες για αρχαιολογικά θέματα της Σμύρνης και της Ιωνίας και σημοσίευσε πολλά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής.

Βιβλία του είναι τα :

Περί στολής και ιδία περί γυμνασίου, Αθήνα 1888

Περί της ανάγκης ανωτέρου Παρθεναγωγείου, Αθήνα 1889

Κριτικαί και ερμηνευτικαί παρατηρήσεις, Μέρος Α – Αισχύλος, Αθήνα 1891

Κριτικαί και ερμηνευτικαί παρατηρήσεις, Μέρος Β – Σοφοκλής, Αθήνα 1891

Λυσίου Λόγοι και αποσπάσματα, Τόμος Α’, Αθήνα 1908

Λυσίου Λόγοι και αποσπάσματα, Τόμος Β’, Αθήνα 1910

Βιβλιογραφία

Λαζαρίδης Κώστας, Ο Αναστάσιος Ζάκκας απ’ την Καλωτά, Το Ζαγόρι μας 128 (1988) 156

Λαζαρίδης Κώστας, Ο Αναστάσιος Ζάκκας απ’ την Καλωτά, Το Ζαγόρι μας 129 (1988) 170

Σακελλαρίδης Θανάσης, Πνευματικοί άνθρωποι του χωριού μη επιζώντες. Λογοτέχνες – Δημοσιογράφοι – Συγγραφείς, Η Καλουτά μας 8 (1991) 162 – 164, Η Καλουτά μας 9 (1992) 178 – 185

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 21

Καταγόταν από τα Επάνω Πεδινά (Σουδενά) Ζαγορίου. Ήταν μαθητής του Αθανάσιου Ψαλίδα στα Ιωάννινα στην Καπλάνειο Σχολή.

Ο αδερφός του, ο καλόγηρος και ηγούμενος της μονής Ευαγγελίστριας Γρηγόριος Ζαζής, πρωτοστάτησε στη δημιουργία του σχολείου στα Άνω Πεδινά γύρω στα 1790. Σημαντική υπήρξε στη συνέχεια η συμβολή του Χρυσάνθου στη θεμελίωση και ανάπτυξη του σχολείου. Παρά τις αντιξοότητες των εποχών που ακολούθησαν την ανατροπή του Αλή Πασά το σχολείο εξακολούθησε να λειτουργεί και με την οικονομική συνδρομή του Μοναστηριού της Ευαγγελίστριας αλλά και των κατοίκων του χωριού. Ο Χρύσαντθος υπήρξε δάσκαλος στο σχολείο του χωριού του και είχε σημαντικούς μαθητές όπως ο Δημήτριος Φωτιάδης, ο Μιχ. Τουρτούρης ή Σακελλαρίου, ο Λαμπριάδης ή Ντάγγας, ο Δημ. Λαζάρου.

Ο Χρύσανθος ένα χρόνο πριν το θάνατο του Αθανασίου Ψαλίδα άρχισε να γράφει με βάση τις σημειώσεις που κρατούσε από τις παραδόσεις του δασκάλου του το χειρόγραφο με τίτλο «Παγκόσμιος Γεωγραφία».

Ο Χρύσανθος εγκατέλειψε την έδρα του στο σχολείο το 1845 κατάκοπος από την πολυετή προσφορά.

Βιβλιογραφία

Λαμπρίδης Στάθης, Η εκπαίδευση στα χρόνια του σκοταδισμού, Το Ζαγόρι μας 115 (1987) 118-119,

Γεννήθηκε στο Δίκορφο Ζαγορίου, αλλά με­γάλωσε και έμαθε τα πρώτα γράμματα στη Βούρμπιανη Κόνιτσας. Από νεαρή ηλικία φανέρωσε σημαντική κλίση προς την ιστορία, τη λογοτεχνία και τη λαογρα­φία. Μάλιστα, ο δάσκαλός του Χαράλαμπος Ρεμπέλης τον ξεχώρισε και τον όρισε κυριότερο συνεργάτη του στη χειρόγραφη σχολική εφημερίδα. Παρά τις συστάσεις του δασκάλου στον πατέρα του Αναστάσιου, εκείνος τον σταμάτησε από το Ημιγυμνάσιο και τον έφερε στα Ιωάννινα, για να μάθει την πατροπαράδοτη τέχνη του χτίστη. Ο Αναστάσης έμαθε την τέχνη, αλλά την εγκατέλειψε. Εργάστηκε και ως υδραυλικός, ηλεκτρολόγος και τελικά έγινε ωρολογοποιός. Έμαθε μόνος του τα γαλλικά και αφιέρωνε όλο τον ελεύθερο χρόνο του στο διάβασμα και το χαρτζιλίκι του στα βιβλία.

Στα 18 του δημοσίευσε ποι­ήματα στο περιοδικό «Έσπερος» του Μίνου Ανδρουλιδάκη. Το 1941 κατατάχθηκε ως νε­οσύλλεκτος στο Σύνταγμα Τηλεγραφητών, το 1943 στη μα­χητική ομάδα του ΕΛΑΣ του χωριού του με επικεφαλής το Θεοφάνη Βλάχο κι έπειτα προσχώρησε στον ΕΔΕΣ και στον 3^ο Λόχο των ΕΟΕΑ του Ζέρβα στην Πυρσόγιαννη. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας έμεινε για δύο χρόνια περίπου στο χωριό του. Από το 1947 εγκαταστάθηκε στην Κόνιτσα όπου άνοιξε ωρολογοποιείο μέχρι τη συνταξιοδότησή του.

Από το 1953 δημοσίευσε στην Ηπειρωτική Εστία και σε άλλα περιοδικά και εφημερίδες ιστορι­κές πραγματείες, μονογραφίες, παλαιά έγ­γραφα και ντοκουμέντα, λαογραφικά κείμε­να, ηθογραφίες, διηγήματα, άρθρα κα­θώς και ανταποκρίσεις. Συνέγραψε διηγήματα κι έλαβε έπαινο για το «Του άξιζε για Καπετά­νιος» και το «Ο ξορκισμένος». Επίσης, βραβεύτηκε για τη συγγρα­φή της ιστορίας του χωριού Πάδες Κονίτσης από την Ηπειρωτική Εταιρεία Αθηνών. Το 1996 το διήγημά του «Ο Καπετάν Γενίτσαρος» έλαβε το Β' Βραβείο στο διαγωνισμό διηγήματος της Ηπειρωτικής Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Παράλληλα, δημοσίευσε το έργο «Η Βούρμπιανη της Ηπείρου» (η ιστορία και λα­ογραφία της) και τα «Ηπειρωτικά Διηγήματα» του. Η Πνευματι­κή Εστία της Κόνιτσας τύπωσε ιστορικά και λαογραφικά της Κόνιτσας και επαρχίας της (σελίδες από την ιστορία της Κόνιτσας). Έχει πλούσιο έργο.

Στα έργα του περιλαμβάνονται τα : «Το Κάστρο της Κόνι­τσας», «Η γριά Χρύσω και το γάλα», «Της μοίρας τα γραφτά», «Πώς δεν τούρκεψε η Στράτσιανη», «Το σκυλοβύζασμα», «Τα στοι­χεία της Γράμμοστας και του Βιθκουκιού», «Της γριάς Γκογκάκως τα φλωριά», «Κονιτσιώτικα Χρονικά», «Η καταγωγή και το ιστορικόν του λήσταρχου και οπλαρχηγού Γεωργίου Νταβέλη» (με ντοκουμέντα των απογόνων του).

Από τα «Ηπειρώτικα Διηγήματά» του παρατίθεται ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το «Ο ξορκισμένος» :

« - Αχ! Εγώ φταίω, έλεγε ο άντρας. Εγώ μπαμπούλω μου την πήρα στο λαιμό μου. Είναι λεχώνα, ακόμα δε σαράντισε και την πήρα στο χωράφι να θερίσουμε. Η έρμ’ η φτώχεια κι η ανάγκη γλιέπεις…Ξάπλωσε οπκάτ’ από μια μια καργιά να κοιμηθεί μια στάλα το γιόμα, κι εκεί τη βάρεσε. Την πήγα στο γιατρό, δεν την έκαμε τίποτε. Θα χάσει και το γάλα της και με τη να βυζαίνει το μωρό. Τ’ αφήκαμαν κι αυτό σε μια ξαδέρφη μας πόχει κι αυτή μικρό να μας το βυζαίνει. Τώρα στο Θεό και στα χέρια σου.

- Οι λεχώνες δεν περβατούν όξω στα χωράφια ασαράντιστες, αλλά μη χολιάζεις, του αποκρίθηκε η γριά∙ θα τη ζιεγκνίσω και θα γιένει μια χαρά. Και το βράδι ακολούθησε η συνηθισμένη διαδικασία. Κλείστηκαν ερμητικά οι πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού μας και έγινε το «ζιέγκνισμα» με το δρεπάνι. Κατόπιν πλαγιάσαμε για ύπνο όλοι μας.

- Τη νύχτα μπορεί να ξυπνήσει και να σου μιλήσει, είπε η γριά στον άντρα, εσύ όμως τήραξε καλά∙ δε θα της συντύχεις ούτε λόγον πριν να φέξει.

- Καλά μπαμπούλω μου, καλά

- Το νου σου, μη τ’ αλησμονήσεις.

- Όχι, δεν τ’ αλησμονώ.

Και πραγματικά. Χάρη ασφαλώς στην έντονη πίστης της στη θεραπευτική δύναμη της γιαγιάς και στην αυθυποβολή, η νεαρή γυναίκα θεραπεύτηκε και ξαναβρήκε τη φωνή της, ξυπνώντας τη νύχτα, όπως είχε προβλέψει η γιαγιά άρχισε να μιλάει στον άντρα της. Εκείνος, όμως, τηρώντας πιστά τη συμβουλή της μπάμπως, καμώθηκε τάχα πως βαρυοκοιμόταν και δεν την αποκρίθηκε.

Το πρωί η άρρωστη ήταν μια χαρά∙ μιλούσε και καταφιλούσε τα χέρια της μανατρανής από ευγνωμοσύνη.

Έφυγαν χαρούμενοι και ευτυχισμένοι»

Βιβλιογραφία

Ευθυμίου Αναστάσιος, Ηπειρώτικα Διηγήματα (Ιστορικά – Λαογραφικά), Ιωάννινα 1993, 17

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 121-122