Είναι Καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο Παιδαγωγική - Κατηχητική στο Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αφού έλαβε το πτυχίο του από τη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ.  μετεκπαιδεύτηκε στα Πανεπιστήμια Regensburg, Freiburg και Mϋnster της Γερμανίας στην Παιδαγωγική, στη Χριστιανική Παιδαγωγική και στην Ψυχολογία. Έλαβε το διδακτορικό του από τη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του κατά τα έτη 2003-2004 και 2004-2005 και Κοσμήτορας κατά τα έτη 2006-2010. Γνωρίζει Γερμανικά, Αγγλικά, Ρουμανικά.

Διδάσκει «Παιδαγωγική» και «Διδακτική των Θρησκευτικών» στους φοιτητές του Τμήματος Θεολογίας αλλά και στις ΣΕΛΜΕ Λάρισας και Καβάλας και στο Α΄ ΠΕΚ Θεσσαλονίκης. Διδάσκει από το 1975 (έτος θέσπισης) σε φοιτητές στην Πρακτική Άσκηση, η οποία έχει συμπεριληφθεί στο Πρόγραμμα σπουδών και αφορά στο υποχρεωτικό μάθημα: «Διδακτική του μαθήματος των Θρησκευτικών».

Είναι μέλος πολλών Επιστημονικών Εταιρειών, όπως της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων, του Μορφωτικού Συλλόγου της Λάϊστας Ιωαννίνων και πρόεδρός του και της εταιρίας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου. Συμμετέχει σε διεθνή σεμινάρια και συνέδρια με εισηγήσεις και εργασίες.

Η πλούσια εργογραφία του περιλαμβάνει τα ακόλουθα έργα :

Αι κοινωνικαί μορφαί διδασκαλίας και το μάθημα των Θρησκευτικών, Θεσσαλονίκη 1976 ανατ. περιοδ. "Γρηγόριος ο Παλαμάς" 58 1975 

Ηθική ανάπτυξις εις την παιδικήν ηλικίαν, Θεσσαλονίκη 1976  

Μεθοδολογικά προβλήματα κατά την χρησιμοποίησιν εις το θρησκευτικόν μάθημα της συγχρόνου λογοτεχνίας, Θεσσαλονίκη 1977, ανατ. από το περιοδ. "Γρηγόριος ο Παλαμάς" 60 (1971) 

Κριτική στο διδακτικό βιβλίο Α΄ Γυμνασίου «Ο Λόγος του Θεού» στο συλλογικό τόμο Π. Καζλάρη, Ι. Κογκούλη, Ν. Τζουμάκα, Γ. Τσανανά, Τα διδακτικά βιβλία των Θρησκευτικών του Γυμνασίου Λυκείου (μια κριτική), Θεσσαλονίκη 1979   

Η ευχαριστιακή αγωγή εις την παιδικήν ηλικίαν των 6 - 13 ετών. Ορθόδοξος θεώρησις και συμβολή εις την Μυστηριακήν αγωγήν, Θεσσαλονίκη 1980 

Η Διδασκαλία με εποπτικά μέσα, Θεσσαλονίκη 1981, ανατ. από το περιοδ. «Μελέτες» 12 (1981)

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, Έκδοση Ε΄, Θεσσαλονίκη 2003

Η σχολική τάξη ως κοινωνική ομάδα (Χριστιανοπαιδαγωγική θεώρηση), Θεσσαλονίκη 1984

Προβλήματα Ειδικής Διδακτικής του Θρησκευτικού μαθήματος, Θεσσαλονίκη 1985

Το μάθημα των Θρησκευτικών στη Μέση Εκπαίδευση (1833 - 1932). Συμβολή στην ιστορία της Νεοελληνικής εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη 1985

Το μάθημα των Θρησκευτικών προαιρετικό ή υποχρεωτικό ανατ. από το περιοδ. "Γρηγόριος ο Παλαμάς", 70 (1987)

Θεία λατρεία, αναλυτικά προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών και εκκλησιαστική ζωή των μαθητών, ανατ. από το περιοδ. "Κοινωνία" 31 (1988), Αθήνα

Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Μέση εκπαίδευση κατά την πεντηκονταετία 1932-1982 (ιστορικοπαιδαγωγική προσέγγιση και συμβολή στην ιστορία της Νεοελληνικής εκπαίδευσης), Θεσσαλονίκη 1989

Κατηχητική και Χριστιανική Παιδαγωγική, Θεσσαλονίκη ²2000

Διδακτική των Θρησκευτικών, Θεσσαλονίκη 1991

Άρθρα:

Κατήχηση, Κατηχητικό σχολείο, Οικουμενική αγωγή, στην Παιδαγωγική Ψυχολογία, Εγκυκλοπαιδεία-λεξικό, Έκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1989

Ο εκκλησιασμός των μαθητών (συμβολή στη λατρευτική αγωγή), Θεσσαλονίκη 1992, σσ.245

Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Μέση εκπαίδευση (θέση-προοπτικές), περιοδ. "Γρηγόριος ο Παλαμάς", 1992

Το Ισλάμ  στα  βιβλία των θρησκευτικών  Βασικής και Μέσης εκπαίδευσης κατά την περίοδο1833-1982 (στο συλλογικό τόμο «Το Ισλάμ στα σχολικά βιβλία της Ελλάδος», Επιμέλεια Ν.Ζαχαρόπουλος - Γ. Ζιάκας, Θεσσαλονίκη, 1996, σσ. 16)

Ο Θεολόγος καθηγητής και η επιστημονική και ψυχοπαιδαγωγική του κατάρτιση (εμπειρική έρευνα), Θεσσαλονίκη 1993

Η σχολική τάξη ως κοινωνική ομάδα και η συνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Θεσσαλονίκη1994

Ηθικοθρησκευτική ανάπτυξη και αγωγή στην παιδική ηλικία στο «Καιρός», αφιέρωμα στον Καθηγητή Δαμιανό Αθ. Δόϊκο, τ.4, Θεσσαλονίκη 1994

Ο δάσκαλος και η Ορθόδοξη Χριστιανική αγωγή των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου, Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση, Θεσσαλονίκη 1997

Η διαπροσωπική εμπιστοσύνη στην Παιδαγωγική επικοινωνία διδάσκοντος και διδασκομένου και οι τρεις Ιεράρχες, Λόγος πανηγυρικός που εκφωνήσθηκε κατά την εορτή των τριών Ιεραρχών (30 Ιανουαρίου) στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου, Θεσσαλονίκη 1999

Η θεανθρώπινη διάσταση της Ορθοδόξου παιδείας, στο Πρακτικά Η΄ Πανελληνίου θεολογικού συνεδρίου, «Η εκκλησία ενώπιον των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων», Αθήνα 2000

Διαπροσωπική επικοινωνία διδάσκοντος και διδασκομένου και Ορθόδοξη χριστιανική αγωγή, περιοδ.«Ηπειρωτικά γράμματα », Τ.Β (2002)

Διδακτική των Θρησκευτικών στην Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα 2003. Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη α.ε.

Η Θεολογική και Παιδαγωγική κατάρτιση των δασκάλων και θεολόγων καθηγητών ως βασική προϋπόθεση για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση,  στο: Θρησκευτικά ως μάθημα ταυτότητας και πολιτισμού, Βόλος - 17 Μαΐου 2004, -Εισηγήσεις Σεμιναρίου - Αθήνα 2005.

Εκκλησιαστική εκπαίδευση, Προοπτικές αναβάθμισης και ανάπτυξής της - Μια πρώτη προσέγγιση , Ανάτυπο απ' το περιόδ. "Κοινωνία", τευχ. 4/2004, Αθήνα 2004.

Διαπροσωπική επικοινωνία διδάσκοντος και διδασκομένου και Ορθόδοξη Χριστιανική αγωγή, στο: "Θεολογία και κόσμος σε διάλογο" Τιμητικός τόμος  στον Γεώργιο Ι. Μαντζαρίδη, Θεσσαλονίκη, 2004.

Ελληνορθόδοξη παιδεία, παγκοσμιότητα και παγκοσμιοποίηση στο: Ηπειρωτικά γράμματα 2(2003), σ. 225-241

Religion als Wahrnehmung Orthodoxe Perspektiven I, στο :   Religion als Wahrnehmung, Konzepte und Praxis in unterschiedlichen Kulturen und Kirchen, Forum religionspaedagogik interkulturell, Engelbert Gross  (Hg), Band 8, Lit Verlag, Berlin 2006.

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 28

Καταγόταν από το Λιασκοβέτζι Ζαγορίου. Εδώ έμαθε τα πρώτα γράμματα κι έπειτα μετέβη στα Αμπελάκια της Θεσσαλίας, όπου φοίτησε κοντά στους Στέφανο Σταμκίδη και Ίωνα Σπαρμιώτη. Το 1807 με συστάσεις του δασκάλου του Σταμκίδη έγινε Διευθυντής της Ελληνικής Σχολής στην Κοζάνη για ένα χρόνο. Έπειτα πήγε στο Βουκουρέστι, όπου εξακολούθησε τις φιλολογικές σπουδές του κοντά στο Λάμπρο Φωτιάδη, και στο Παρίσι, όπου σπούδασε Νομική και παρέμεινε μέχρι το 1826. Παράλληλα, δημοσίευσε άρθρα σε διάφορες εφημερίδες, όπως στην «Συνταγματική», υπερασπιζόμενος το δίκαιο του απελευθερωτικού αγώνα. Τέλος, επέστρεψε στην Ελλάδα όπου κατέλαβε δικαστικές θέσεις μέχρι το θάνατό του. Υπήρξε ο συντάκτης του πρώτου Κώδικα Ποινικού Δικαίου υπό τον τίτλο «Εγκληματική Διαδικασία» (1829). Μάλιστα, στην πολύκροτη δίκη του Κολοκοτρώνη ήταν συνήγορος του Πλαπούτα φανερώνοντας τόλμη και ευγλωττία. Διετέλεσε δημόσιος συνήγορος του πρώτου Ανεκκλήτου Κριτηρίου έως τον Ιούλιο του 1830, οπότε παραιτήθηκε λόγω διαφωνίας του προς τον Κυβερνήτη. Κατόπιν, άσκησε τη δικηγορία στο Ναύπλιο.

Το 1835 διορίσθηκε πρώτος Πρόεδρος του Αρείου Πάγου. Από τη θέση αυτή παύθηκε από την κυβέρνηση Κωλέττη το 1847, αλλά ξαναδιορίσθηκε το 1848. Παρέμεινε στην προεδρία του Αρείου Πάγου μέχρι το θάνατό του.

Διετέλεσε τρεις φορές πληρεξούσιος των Ηπειρωτών σε Εθνικές Συνελεύσεις, μέλος του Πανελληνίου, επίτροπος της Επικρατείας στο Ανώτατο Δικαστήριο, Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Γερουσιαστής και Υπουργός Δικαιοσύνης. Με διάταγμα του 1837 διορίστηκε Ιππότης του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Σωτήρος. Πέθανε αιφνιδίως και αναφέρεται ότι ακόμη και ο βασιλιάς Όθωνας ταράχτηκε πολύ με το θάνατό του.

Βιβλιογραφία

Αραβαντινός Παναγιώτης, Βιογραφική Συλλογή Λογίων της Τουρκοκρατίας, εισαγωγή - επιμέλεια Κ. Θ. Δημαράς, Ιωάννινα, Εκδ. Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, 1960,  87-88

Βιζουκίδης Περικλής, Η συμβολή των Ηπειρωτών εις το έργον του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ηπειρωτικά Χρονικά 12 (1937) 5

Λαμπρίδης Ιωάννης, Ζαγοριακά οις προσετέθησαν και τινά περί Ηπείρου / Υπό Ιωάννου Λαμπρίδου, δαπάνη Ιω. Κασσανδρέως. Εν Αθήναις : Εκ του Τυπογραφείου της Αυγής, 1870, 63 - 74

Μητσιμάρης Φίλιππος Ν., Χριστόδουλος Κλονάρης (Ένας ξεχασμένος – πλην άξιος – Ζαγορίσιος), Το Ζαγόρι μας 288 (2002) 13

Οικονόμου Μάνθος, Τρεις επιστολαί του Χριστοδούλου Κλονάρη προς τον Γεώργιον Πραΐδην, Ηπειρωτική Εστία 15/169 (1966) 241 – 255

Παπαζήσης Δημήτριος, Βιογραφική συλλογή λογίων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας (Ηπείρου – Θεσσαλίας – Μακεδονίας), Ηπειρωτική Εστία 26 (1977) 224

Πατσέλης Νικ., Χριστόδουλος Κλονάρης, Ηπειρωτική Εστία 7 (1958), 674 - 682

Καταγόταν από το Μονοδέντρι Ζαγορίου. Μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής του στη Ζωσιμαία Σχολή σπούδασε στη Νομι­κή Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε στο Εθνικό Ίδρυ­μα, στον Τομέα των Προγραμμάτων Κοινοτικής Ανα­πτύξεως και τη Διεύθυνση Πολιτι­στικών Προγραμμάτων. Διετέλεσε μέλος του Συμβουλίου του ιδρύματος Ριζαρείου και του Διοικητικού Συμβου­λίου του Ιδρύματος Αποκαταστάσεως Ομογενών εξ Αλβανίας (Ι.Α.Ο.Α.).

Ανέπτυξε πλούσια δράση σχεδιάζοντας και υλοποιώντας προγράμματα τοπικής αναπτύξεως, εκπαιδεύοντας στελέχη περιφερειακής, νομαρχιακής και τοπικής ανάπτυξης σε θέματα Κοινοτικής Αναπτύξεως και Ανθρώπινης Επικοινωνίας κι έκανε πολλές εισηγήσεις σε συνέδρια, σεμινάρια, εκπαιδευτικές ημερίδες του υπουργείου Εσωτερικών, του Κέντρου Διαρκούς Επιμορφώσεως Δημοσίων υπαλλήλων κ. λ. π.

Παράλληλα, ασχολήθηκε με τον εκπαιδευτικό κινηματογράφο, ως ειδικός συ­νεργάτης και σεναριογράφος της ομάδας σκηνοθετών Ροβήρου Μανθούλη, Φώτη Μεσθεναίου και Ηρακλή Παπαδάκη που παρήγαγε για λογαριασμό του Εθνικού Ιδρύματος τα πρώτα στην χώρα μας εκπαιδευτικά ντοκυμαντέρ: «Η πιο μεγάλη δύναμη», (Α' βραβείο ταινίας μικρού μήκους, κινημ. Φεστιβάλ Θεσ/νίκης 1962 - η ίδια ταινία μεταγλωτίστηκε από τον ΟΗΕ και κυκλοφόρησε σε 80 χώρες), «Το πρώτο βήμα» (Α' βραβείο κριτι­κών κινηματογράφου για ταινία μικρού μή­κους στο Φεστιβάλ Θεσ/νίκης 1963), «Το αγροτικό νοικοκυριό», «Πράσινο χρυσάφι», «Οργάνωση και διαχείριση γεωργικών εκμε­ταλλεύσεων» κ.ά. Επίσης, καθοριστική υπήρξε, σε συνεργασία με τον Κώστα Φρόντζο, η συμβολή του στην ανέγερση και λειτουργία της Α' Φοιτητικής Εστίας Ιωαννίνων.

Συνέβαλε στον Ηπειρωτικό προσανατολι­σμό και την οικονομική ευρωστία του Ριζάρειου Ιδρύματος μέσω της ανταλλα­γής του κεντρικού οικοπέδου της Ριζαρείου στη Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα με την Ιόνιο Σχολή και ανάλογη έκταση στα Ιωάννινα (Αγροτικό Οι­κοτροφείο). Συνεργαζόμενος με τους Στάθη Λαμπρίδη, Γιάννη Σαραλή και τον Θανάση Λιούμα και μετά από δικαστικούς αγώνες εξασφάλισε τη διάθεση του 30% των ετησίων εσόδων του Ριζαρείου Ιδρύματος για το Ζαγόρι. Επιπρόσθετα, εμπνεύστηκε το Ριζάρειο Χειροτεχνικό Κέντρο, το Συνεδριακό Κέντρο και το Υπαίθριο Αμφιθέατρο στο Μονοδένδρι, που πραγματοποιήθηκαν με προσωπικές του προσπάθειες.

Στις δραστηριότητές του εντάσσεται η δημιουργία και λειτουργία του Κέντρου Επαγγελματικής Κατάρτισης Πωγωνιανής, όπου εκπαιδεύονται κάθε χρόνο ομογενείς νέοι από την Αλβανία.

Τέλος, συνέγραψε βι­βλία, όπως τα ακόλουθα :

Πρόγραμμα Κοινοτικής Αναπτύξεως Θεσ/νίκης, Έκδ. ΝΕΚΑ Θεσ/νίκης, 1961

Τουρισμός και Κοινοτική Ανάπτυξη, (Α' βραβείο Τουριστικής εργασίας ΕΟΤ), ²1974

Επικοινωνία και Συζήτηση, ³1974

Δημοσίευσε εργασίες σε ανάτυπα, περιοδικά όπως :

Κοινοτική Ανάπτυξη και Περιφερειακός Προγραμματισμός, (Ανάτυπο από τα πρακτικά του Α' Πανελλήνιου Σεμιναρίου Περιφ. Ανάπτυξης της Εταιρίας Ερευνών Επαρχιακής Οικονομίας, Αθήνα 1965).

Έννοια σημασία και εξέλιξη του μορφωτικού κινηματογράφου - Το εκπαιδευτικό ντοκυμαντέρ στην Ελλάδα.

Λαϊκή επιμόρφωση και Κοινοτική Ανά­πτυξη.

Η έννοια του συμβιβασμού στην Κοινο­τική Ανάπτυξη και η ειρηνική επίλυση των διαφορών.

Προγράμματα τοπικής ανάπτυξης στη με­ταπολεμική Ελλάδα.

Η ελληνική συμβολή στη νέα προοπτική της Αλβανίας (Οικονομικός Ταχυδρόμος, Αφιέρωμα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, Φεβρουάριος 1997).

Παράλληλα, συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του λευκώματος «ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ» και του βι­βλίου Τέχνης «ΙΩΑΝΝΙΝΑ 1890-1950», που εκδόθηκαν από το Ριζάρειο Ίδρυμα.

Βιβλιογραφία

Χ.σ, Άγγελος Κίτσος, Βιογραφικό, Το Ζαγόρι μας 363 (2008) 2

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 27

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 176-178

Ήταν Αρεοπαγίτης με σημαντική παρουσία στο χώρο της δικαιοσύνης. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και συνέγραψε επιστημονικά συγγράμματα με σπουδαιότερο τη δεκάτομη Ποινική Δικονομία.

Βιβλία του είναι :

Πανδέκτης αστικού δικαίου (4 τόμοι), Αθήναι 1927 – 1930

Πολιτική Δικονομία (10 τόμοι), Αθήναι 1936 – 1953

Νομή και οιονεί νομή κατά τον αστικόν κώδικα και το προϊσχύον δίκαιον, Αθήναι 1948

Αι νέαι δικονομικαί μεταρρυθμίσεις δια Ν.Δ. 3081, Αθήναι 1954

Βιβλιογραφία

Θεοδώρου Σάββας, Μνήμη Λογίων του Ζαγορίου του αιώνα που πέρασε, Το Ζαγόρι μας, 261 (2000) 11

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 27

Γεννήθηκε και φοίτησε στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου Ελαφότοπου (Τσερβάρι) Ζαγορίου, ενώ ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευση στη Μπαλάνειο Σχολή Ιωαννίνων. Τελείωσε τη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίστα­ση. Υπηρέτησε στο 8^ο ανεξάρτητο Τάγμα Ζα­γορίου - Πωγωνίου της 8^ης Μεραρχίας και στη συνέχεια στον τακτικό ελληνικό στρατό στο διάστημα 1947-1950.

Εργάστηκε ως Φιλόλογος στο ιδιωτικό Γυμνάσιο Ιτέας, της Άμφισσας Φωκίδας. Έπειτα διορίστηκε και υπηρέτησε σε διάφορα Γυμνάσια της Ηπείρου, ενώ διετέλεσε Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης.

Το 1974 εξέδωσε την ποιητική συλλογή του «Νό­στος», το 1991 το βιβλίο «Ελαφότοπος (Τσερβάρι) ιστορική μονογραφία» και το 2000 εξέδωσε το «Ελαφότοπος (Τσερβάρι) λαογραφία». Αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στη συγγραφή της ιστορίας και λα­ογραφίας της ιδιαίτερης πατρίδας του και το 2000 τιμήθηκε από την Ένωση Αποδήμων Ελαφοτόπου Ζα­γορίου Ηπείρου και το Πνευματικό Κέντρο Ελαφοτόπου.

Παρατίθενται δύο ποιήματά του :

Λήθη

Ο νωπός πόνος

αποστρέφει το πρόσωπο

απ’ την κούρα της λήθης.

Στην ανοιχτή πληγή

το οινόπνευμα της λησμονιάς

τσούζει και καίει.

Ανεκτίμητος σύντροφος

στη διάθεση της λήθης

ο χρόνος στο διάβα του

γιατρεύει τους πόνους

και κλείνει τις πληγές

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ

Του χωριού πειρόχτιστα τα σπίτια,

με σκεπές κι αυλές πλακόστρωτες,

μ’ οβορούς ψηλούς ολόγυρα,

μοιάζουν κάστρα και πυργόσπιτα

Απ’ αλάργα ομορφοθώρητα

ροβολούν κοπαδιαστά σε πλάι,

σκαλωμένα σε γκρεμούς, σε βράχια

ανασαίνουν μόσχο, κρένουνε με τ’ άστρα.

Τα σοκάκια και οι στράτες σου

μαρμαρένιες στρώσες ξεδιπλώνουν,

ρυθμικός αχός το διάβα σας,

ζωντανεύει από ψηλά τους μαχαλάδες.

Πάνωθέ σου γαλαζένια λαγαράδα — (διαύγεια)

χρυσωμένα απ’ του ήλιου τη λαμπράδα.

Όλο γεια το αγέρι και φρεσκάδα

κρούει την ανάρια πρασινάδα.

Λάτρεμά μου και λαχτάρα μου

του χωριού μου κάθε χάρη κι ομορφάδα,

πίκρα μου τρανή και στοχασμός μου

το μαράζι μου κι ο χαλασμός μου

Βιβλιογραφία

Δέμος Αθανάσιος, Μενέλαου Στ. Κικόπουλου : Θύμησες. Ποιητική συλλογή, Το Ζαγόρι μας 342 (2006), 8

Κικόπουλος Μενέλαος, Το χωριό μου, Το Ζαγόρι μας 28 (1980) 3

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 27

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 174-175

Υφαντής Νίκος Θ., Μενέλαου Στ. Κικόπουλου : Θύμησες. Ποιητική συλλογή, Το Ζαγόρι μας 341 (2006), 6

Γεννήθηκε στο Σιδηρόκαστρο, αλλά καταγόταν από τη Λάϊστα Ζαγορίου. Τέλειωσε με άριστα το Γυμνάσιο στο Σιδηρόκαστρο και στη συνέχεια τη Νομική Αθηνών. Εργάστηκε για 35 χρόνια ως υπάλληλος του ΙΚΑ Αθηνών. Έγραψε το πρώτο της ποίημα σε ηλικία 6 ετών. Ήταν μέλος του Λογοτεχνικού Συλλόγου Αθηνών και βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για τη μετάφραση του έργου του φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα. Δημοσίευσε πολλά ποιήματά της σε εφημερίδες και περιοδικά όπως «Το Ζαγόρι μας» και τα «Λαϊστινά Νέα».

Έχει γράψει τα ακόλουθα έργα :

Απλή ζωή, Αθήνα 1951

Καλημέρα άνθρωποι, Αθήνα 1956

Ζάλογγο, Αθήνα 1970

Λυγμός περηφάνιας, Αθήνα 1976

Λυτρωμός, Αθήνα 1977

Επτά ποιητικά έργα του Λόρδου Μπάυρον (μετάφραση), Αθήνα

Τσάιλντ Χάρολντ (μετάφραση), Αθήνα

Ντον Ζουάν του Λόρδου Βύρωνα (μετάφραση), Αθήνα 1981

Νειάτα χρυσά, Αθήνα 1979

Νιόπαντρη στην κατοχή διηγιέται, Αθήνα 1983

Δέκα ποιήματα, Αθήνα 1986

Ντον Ζουαν του Λόρδου Βύρωνα, άσματα 5-8 (μετάφραση), Αθήνα 1985

Ο Άγγλος ποιητής Τζώρτζ Γκόρντον έκτος Λόρδον Μπάυρον, Σέρρες 1987

Ποιήματα και πεζά 1951 – ’88, Σέρρες 1989

Μπάυρον. Επιλογές από επιστολές, ημερολόγια και ποιήματα, (μετάφραση), Εκδ. Οδός Πανός, 1993

Παραθέτουμε το ποίημά της «Φωνές της Νύχτας» από την ποιητική συλλογή «Νιόπαντρη στην Κατοχή, διηγιέται» καθώς και το «Ηπειρώτικα  βουνά» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Το Ζαγόρι μας» τον Απρίλιο του 1985.

Φωνές της Νύχτας

Το σκοτάδι πέφτει.

Και στης σκλάβας πόλης

βγαίνουν το παζάρι

νύχτιες ηδονές.

Βαυβαροί στρατιώτες ειν’ οι αγοραστάδες

Κι οι Ελληνίδες, Θε μου,

κάνουν προσφορές.

Τα σκελετωμένα τριγυρνούν κορμιά τους

μπρος στο λάγνο μάτι κάθε αγοραστή.

Βιαστικά οι εμπόροι

την πραμάτια ψάχνουν

και της άθλιας σάρκας ρίχνουν την τιμή.

Κάποιος απ’ την πείνα

πέρα, αργοπεθαίνει.

Τον θωρεί κι ως νιώθει τι την καρτερά

σαν αλαφιασμένη συμφωνάει το κόστος

και μ’ ελπίδα σώστρα στο χαμό τραβά.

Τρίγυρα οι πρησμένοι πένθιμα βογγούνε.

Το φεγγάρι υφαίνει σάβανα χλομά.

Κάτι αυτός γι’ αγάπες και φιλιά της λέει

μα τον σέρνει εκείνη…βιάζεται…πεινά.

Πάρα πέρα κι άλλα

τραγικά ζευγάρια

στου κορμιού τα ράκη

το σωμό θωρούν.

Και στα «μπαρ» οι φταίχτες Βαυαροί και ντόπιοι

τη φριχτή ενοχή τους στο κρασί σφαλνούν.

Ηπειρώτικα βουνά

Χέρια γενήτε ω μάτια κι απλωθήτε

για ν’ αγκαλιάστε ό,τι θωρώ.

Σκύψε βαθιά ψυχή μου και προσκύνα

μέσα στον αναπάντεχο ναό.

Πόλεις, χωριά και σπίτια και χαρές σας

τίποτα πια. Πρωτάνοιχτα φτερά

μ’ έφεραν στις αβάσταχτες κορφές σας

ω ξακουστά ηπειρώτικα βουνά.

Τώρα θωρώ γιατί η συγνώμη πάντα

ήταν των αθανάτων αρετή.

Τέτοια αρχοντιά σαν κλείνει η κατοικιά σου

δίνεις και δίνεις κι έχεις πιο πολύ.

Πεύκα κι οξιές κι ελάτια χιονισμένα

κι όλα δικά μου – ξάγναντα κορφές.

Μάτια γενήτε αισθήσεις όσες είστε,

χέρια γενήτε, ω μάτια, κι αγκαλιές.

Βιβλιογραφία

Κεσίση Μαρία, Ηπειρώτικα βουνά, Το Ζαγόρι μας 85 (1985) 3

Κάσου – Λάλιου, Ρόιδω, Μαρία Κεσίση, Λαϊστινά Νέα 31 (2004) 28

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 26

Γεννήθηκε στην Αγία Μαρίνα Θεσπρωτίας αλλά κατάγεται από τη Λάιστα Ζαγορίου. Πέρασε τα καλοκαίρια του, μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών, στα κονάκια της στάνης των Σαρακατσαναίων στην Τσιούκα της Λάιστας. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στη Μακρυχώρα Ηγουμενίτσας και το Γυμνάσιο στην Ηγουμενίτσα. Σπούδασε με υποτροφία για έναν χρόνο στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων και την επόμενη χρονιά εισήχθη με εξετάσεις στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετεγγράφη στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή το έτος 1977. Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές, με υποτροφία, στο Πανεπιστήμιο Μπόχουμ της Γερμανίας, όπου το έτος 1982 απέκτησε το Διδακτορικό του Δίπλωμα.

Μετά τη στρατιωτική του θητεία εργάστηκε ως Ειδικός Επιστήμονας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και το έτος 1987 ορκίστηκε ως Λέκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το έτος 1998 εξελέγη Καθηγητής του ιδίου Τμήματος, στο οποίο υπηρετεί μέχρι σήμερα. Διετέλεσε για τέσσερα χρόνια Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης και για έξι χρόνια Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Από το Ακαδ. Έτος 2010-11 είναι Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων δίδαξε σε Πανεπιστήμια της Γερμανίας, στην Κύπρο και την Αλβανία. Επίσης, έχει διοργανώσει τρία επιστημονικά Συνέδρια, ενώ έχει πραγματοποιήσει πολλές διαλέξεις και εισηγήσεις σε συνέδρια και εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο Γεώργιος Δ. Καψάλης διαθέτει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, από το οποίο στη συνέχεια αναφέρονται μόνο οι αυτοτελείς μελέτες, αφού προηγηθούν σύντομα αποσπάσματα από τα λογοτεχνικά του βιβλία.

Tα Παιδιά των Πεύκων, Εκδ. Τυπωθήτω, Aθήνα 2008³, σ. 48.

«Η λέξη αναχώρηση που συνδέεται με το χωρισμό είναι από τη φύση της σκληρή και δύσκολη. Η αναχώρηση για τις σκιές και το σκοτάδι της νύχτας είναι ακόμη πιο βασανιστική. Μένουν τα ίδια τα ζωντανά για συντροφιά, μένουν τα σκυλιά με τα γαβγίσματα, πολλές φορές έντονα και διαπεραστικά. Μένουν οι φωνές των τσομπαναραίων που και αυτές από την ένταση προσεγγίζουν τον χαρακτήρα της κραυγής. Αμφιβάλλω αν μένει καιρός να σκεφτεί κανείς. Να σκεφτεί τη μοναξιά και την απομόνωση, να σκεφτεί τα παιδιά και τη γυναίκα, να σκεφτεί τη μάνα και την αδερφή.

Αναζητώντας τα δυο αδέρφια, εκδ. Τυπωθήτω, Aθήνα 2005², σ. 96.

«Γιατί σαν βρίσκεσαι ψηλά στην κορυφή, τότε δεν υπάρχει πλέον χρόνος, για να σκεφτείς τίποτα απ’ όλα αυτά. Τότε κοιτάζεις και θαυμάζεις με έκσταση. Τότε ξανακοιτάζεις και ξαναθαυμάζεις με δέος. Και βλέπεις τον κάμπο και τα χωριά και βλέπεις τον ήλιο και τα βουνά, ψηλά και αγέρωχα, και θαρρείς πως όλα ντύθηκαν και στολίστηκαν στα γιορτινά, για να υμνήσουν το Κάστρο και το Αργυρόκαστρο, για να το τραγουδήσουν  και να το μοιριολογήσουν αιώνια. Είναι σαν να είσαι στη γη και να θαρρείς πως βρίσκεσαι στον ουρανό  και στα σύννεφα, είναι σαν να πλησιάζεις τον ήλιο και το Θεό, ακόμα πιο δύσκολο το τελευταίο, είναι σαν να θέλεις να χορεύεις, να τραγουδάς μαζί με αγαπημένη συντροφιά της γειτονιάς».

Όσα μου είπαν τα Σαρακατσάνικα Τραγούδια, εκδ. Τυπωθήτω, Aθήνα 2009, σ. 96.

«Καλότυχα ’νι τάι βουνά

Καλότυχα ’νι τάι βουνά, καλουγραμμένοι ν-νοι κάμποι,

που θάνατου δεν καρτιρούν, χάρου δεν πιριμένουν.

Μόν’ καρτιρούν την άνοιξη, τ’ όμουρφου καλουκαίρι,

Να βγουν ν-οι στάνις στάι βουνά, ν-οι Σαρακατσιαναίοι.

Τα λυπόμουνα τα βουνά, για την ερημιά τους, για τη μοναξιά τους, για τα χιόνια που πονούσαν το κορμί τους, για τα αγρίμια που έσκιζαν τις σάρκες τους.

Λυπόμουνα και τους κάμπους, τους απέραντους κάμπους, που παίδευαν τους ανθρώπους, που βασάνιζαν τις νιες και τις όμορφες, τις μικροπαντρεμένες και τις ανύπαντρες.

Τα λυπόμουνα, μέχρι που κατάλαβα πως έκανα λάθος για τη μοίρα που πίστευα πως τα συντρόφευε, γιατί ο θάνατος και ο χάρος δεν μπορούν να τα βάλουν με τα βουνά και τους κάμπους, δεν μπορούν να τα νικήσουν, να τους στερήσουν τη ζωή, την ελπίδα, τη χαρά, τη συντροφιά.

Καλότυχα τα βουνά, καλογραμμένοι οι κάμποι για έναν ακόμα λόγο, αφού αντί για το χάρο και το θάνατο καρτερούν τις στάνες και τα κοπάδια των Σαρακατσανείων, καθώς ο ένας πεθύμησε τόσο πολύ τον άλλο.

Καλότυχα τα βουνά, καλογραμμένοι οι κάμποι, καλότυχοι και οι Σαρακατσαναίοι, που μπορούν και απολαμβάνουν τις χάρες τους και είναι σαν να μη γνωρίζουν και αυτοί χάρο και θάνατο…

Γιατί άργησα να γεννηθώ, εκδ. Τυπωθήτω, Aθήνα 2012, σ. 66.

«Είναι περίεργες οι αντιδράσεις του καθενός στο κουδούνισμα του τηλεφώνου. Άλλος τρέχει με περιέργεια, για να ακούσει ποιος του τηλεφωνεί, άλλος χαίρεται που θα συνομιλήσει με κάποιον και που κάποιος τον σκέφτηκε και άλλος πηγαίνει να σηκώσει το τηλέφωνο με κάποια ανησυχία για το ποιος μπορεί να είναι τέτοια ώρα και τι, άραγε, θέλει να του πει. Εκείνο, όμως, το τηλεφώνημα της Βούλας προς τον αδερφό της ήταν διαφορετικό και θα παραμείνει για πάντα αξέχαστο: «Είμαι έγκυος!» είπε με τόση βιασύνη, όσα ήταν και τα χρόνια που περίμενε για να πει αυτή τη φράση. Άφωνος ο αδερφός. Από χαρά, από αγωνία, από αιφνιδιασμό, απ’ όλα! Όταν κάποια στιγμή άρχισε να συνέρχεται, τόλμησε να ρωτήσει την αδερφή του: - Είσαι σίγουρη;

-Σίγουρη είμαι, είπε εκείνη με βεβαιότητα στη φωνή της, αν δεν ήμουνα σίγουρη, δεν θα σου το έλεγα.

Επίσης, έργα του είναι τα ακόλουθα :

Die Typik der Situationen in den Charakteren Theophrasts und ihre Rezeption in der neurgriechischen Literatur, Bochum 1982 (Διδακτορική Διατριβή).

Eικόνες από τον κόσμο των ζώων στον Aίαντα του Σοφοκλή, Iωάννινα 1989.

Tα Aριστουργήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας (Kώστας Aθ. Mιχαηλίδης), Aθήνα 1993.

Bιβλιογραφικός Oδηγός για την Παιδική Λογοτεχνία, Iωάννινα 1992 (Σχολικό Bιβλίο, σε συνεργασία).

Aπό το λαϊκό μας πολιτισμό, Iωάννινα 1992 (Σχολικό Bιβλίο, σε συνεργασία).

H εκπαίδευση της ελληνικής μειονότητας της Aλβανίας, Σχολικά εγχειρίδια - Γλωσσική επιμόρφωση - Προοπτική, Aθήνα 1996.

OI ΠAPOIMIEΣ TOY ΘEΣΠPΩTOY ΛOΓIOY KΩΣTA AΘ. MIXAHΛIΔH - 6121 Xειρόγραφες Παροιμίες σε Aλφαβητική και Λημματοθετική Kατάταξη - Συγκριτική μελέτη - Eυρετήριο,  Aθήνα 1998.

Nεανική αλληλογραφία Tέλλου Άγρα και Kώστα Aθ. Mιχαηλίδη, Aθήνα 1998.

Nίκ. X. Γκίνη, Aλβανο-ελληνικό Λεξικό, (επιμ. Γ. Δ. Kαψάλης), Iωάννινα 1998.

Mελέτες Παιδικής Λογοτεχνίας, Aθήνα 2000.

 Γρηγόρης N. Kατσαλίδας, Δημοτικά Tραγούδια από τη Bόρειο Ήπειρο, Eισαγωγή

Eπιμέλεια - Συγκριτική Mελέτη (Γεώργιος Δ. Kαψάλης), Aθήνα 2001.

«Το Λεξικό μας για  τις τάξεις Δ’, Ε’, ΣΤ’ του Δημοτικού Σχολείου» συντονιστής και  μέλος της συγγραφικής ομάδας του Λεξικού για το  Δημοτικό Σχολείο.

Πανηγυρικοί Λόγοι, Ιωάννινα 2012.

Μαρία Σκόπη, Μαθαίνω την Αλβανική Γλώσσα, Εισαγωγή – Επιμέλεια Γ.Δ. Καψάλη, Θεσσαλονίκη 2012.

Γεννήθηκε στο Νισλί της Σμύρνης, αλλά ο πατέρας του, ο οποίος ασχολούνταν με εμπορικές επιχειρήσεις, καταγόταν από τα Κάτω Σουδενά (Πεδινά) και η μητέρα του από το Σομποτσέλι. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι έπειτα παρακολούθησε την Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου και σπούδασε σκηνοθεσία στην Αυστρία και τη Γερμανία.

Το 1929 εμφανίστηκε ως ηθοποιός στον Οθέλλο στο ρόλο του Ιάγου, ενώ τον επόμενο χρόνο σκηνοθέτησε κι ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Ζωντανό πτώμα». Υπήρξε Διευθυντής και σκηνοθέτης στο «Άρμα Θέσπιδος», Διευθυντής και συνεργάτης σε πολλούς θιάσους, σκηνοθέτης της Λυρικής Σχολής, συνεργάτης στο Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Το 1957 ίδρυσε τη δική του Δραματική Σχολή. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη κριτική θεάτρου, τη λογοτεχνία και τη μετάφραση θεατρικών έργων.

Συγχρόνως, εξάσκησε τη δημοσιογραφία και ήταν ανταποκριτής Αθηναϊκής εφημερίδας. Διώχτηκε από την Αυστρία, όταν έγραψε εναντίον του ναζισμού. Στην Αθήνα συνελήφθη από τους κουΐσλιγκ του Ι. Ράλλη.

Βιβλιογραφία

Θεοδώρου Σάββας, Μνήμη Λογίων του Ζαγορίου του αιώνα που πέρασε, Το Ζαγόρι μας, 262 (2000) 10

Πελεκούδας Στέφανος, Πέλος Κατσέλης, Το Ζαγόρι μας, 43 (1981) 15

Σουσιόπουλος Διομήδης Ν., Πέλος Κατσέλης (1907 – 1981), Το Ζαγόρι μας, 194 (1994) 8

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 26

Γεννήθηκε στη Λάιστα. Ήταν παιδί φτωχών Σαρακατσάνων γονέων και μεγάλωσε σε κτηνοτροφική οικογένεια. Πέρασε τα μαθητικά του χρόνια μέσα στο οικοτροφείο της Βελλάς από την οποία αποφοίτησε δάσκαλος. Δίδαξε σε διάφορα σχολεία στην Ήπειρο. Υπήρξε άξιος, δίκαιος και υπομονετικός με τα παιδιά στις δυσκολίες και τη φτώχεια των δεκαετιών του ‘70 και του ‘80.

Από τα τέλη του 1970 ως το 2009 δημοσιεύτηκαν άρθρα του, κείμενα λογοτεχνικά σε εφημερίδες και περιοδικά. Συνέγραψε τα βιβλία «Το χρέος», «Οι πελεκητές μου πέτρες» και «Χαμοκέρασα». Συμμετείχε σε συγγραφική ομάδα βιβλίων Δημοτικού Σχολείου για τα Ελληνόπουλα της Γερμανίας και στην ερευνητική εργασία Ανάτυπο - Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών - Επιστημονική Επετηρίδα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για έξι χρόνια ήταν υπεύθυνος στην Περιβαλλοντική Σπουδή-Αγωγή Α/θμιας Εκπ/σης Νομού Ιωαννίνων. Συμμετείχε ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα πάντα με αγάπη για τον τόπο του.

Από το βιβλίο του «Οι πελεκητές μου πέτρες» παρατίθενται δύο ποιήματα :

ΜΙΑ ΙΔΕΑ

Κοιμήθηκα.

Ύπνος με όνειρα.

Κι ήταν όλα για την Ειρήνη.

Πέταξε το πουλί.

Άκουσα το τραγούδι του.

Άπλωσε τα φτερά το περιστέρι,

τ’ ακολούθησα με το μάτι μου.

Κι η αλήθεια είχε φτερά.

Αέρας στο φτερούγισμα,

δροσιά στα πρόσωπά μας.

Ένα σημάδι σ’ όλους τους ανθρώπους.

Ήταν της ευτυχίας.

Την έφερε η Ειρήνη.

Ξύπνησα.

Ζωή μ’ αγώνα.

Είδα, ανθρώπους να φτύνουν την Ειρήνη.

Η ΙΔΕΑ να μπαίνει στη μηχανή.

Να βγαίνει λέξεις…

Να μοιράζεται στα χαρτιά,

μα πάντα να μένει ΜΙΑ ΙΔΕΑ.

ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

Ειρήνη! Με λόγια τη χορτάσαμε.

Οι πόλεμοι δε σταματούν για ανάσα.

Χτυπά ο λαός με τη γροθιά

τη σφαίρα πίσω να γυρίσει.

Για Ειρήνη λεν πως πολεμούν,

στρατολογούν αμούστακα παιδάκια.

Είδαμε «τις αλήθειες τους»

πως είναι παραμύθια.

Βιβλιογραφία

Χρήστος Γ. Καρβούνης 1948 – 16/11/2010, Λαϊστινά Νέα 57 (2010), 14

�Ut1
(�h��family:"Book Antiqua"'> 

Απ’ της Λάϊστας το βουνό ο ήλιος το πρωί το λούζει, το ζεσταίνει.
Κι ολημερίς ο αγέρας το χαϊδεύει το δροσίζει.
Το δείλι ο ίσκιος του Παπίγκου το νανουρίζει
κι ο γκιώνης αχ! Με τι στοργή τ’ αποκοιμίζει!

Ο κούκος, απ’ του γεροπεύκου το ξερό κλαρί ,
την Άνοιξη, κάθε πρωί, με τι χαρά την προμηνεί!
Απ’ το ρέμα το βαθύ, τ’ αηδόνι, αχ! Πως τη διαλαλεί!
Κι ο κότσυφας τι γλέντι κάνει εκεί ψηλά στη λεύκα, στη δρύ!

Σε τούτο του ήλιου τ’ όμορφο, μικρό καλό χωριό,
πρωτόειδα  ΄γώ το θαυμαστό κόσμο, το λαμπρό!
Στον Πισιώτη έπαιζα με τ’ άλλα του χωριού παιδιά,
απ’ το πουρνό και στον Κόγκουρο ως το βαθύ το δειλινό!

Στο ταπεινό κι αγαπημένο μικρό πετρόκτιστο σχολειό,
πρωτάκουσα το γλυκόλαλο δάσκαλο του χωριού μ’ εγώ,
τη σοφία να ιστορεί και τη δόξα των αρχαίων προγόνων,
καθώς και την παληκαριά του Εικοσιένα μας ηρώων.

Ξάπλωσα με μπιστικούς φίλους καλούς και γκαρδιακούς,
κατ’ απ’ του Γκουλαλιάρου τις πανήψηλες βαλανιδιές.
Τη βουή του πεύκου της Ορτζίστας άκουσα και της οξιάς.
Κάθισα στον ίσκιο του Γεροπλάτανου και της λυγόβεργης Μεσοχαριτίνης ιτιάς

Σκαρφάλωσα του Πάπιγκου τα κακοτράχαλα, κοφτερά τσουγκάρια.
Της Τσούκας τα γούπατα πέρασα και τις βαθύσκιωτες πλαγιές.
Έσχισα άφοβα τα λογγάρια της Κούτσιομπας και τα ρουμάνια.
Του Μπόρου ανέβηκα τις πανήψηλες πευκοσκέπαστες πλαγιές.

Στο σούρουπο, άκουσα στη Γκινιάσα τα ουρλιαχτά του λύκου.
Στο Γυφτόκαμπο με τρόμαξε της αρκούδας τ’ άγριο μουγκρητό!
Το σφύριγμα με ξάφνιασε του περήφανου άγριου τράγου,
απ’ το κοφτερό τσουγκάρι του Κόρμπου, το ψηλό!

Γεύτηκα απ’ της Γηστέρας τη βουνίσια ολόδροση πηγή,
κρυστάλλινο, αθάνατο, παρθενικό νερό!
Απ’ του Φάγκου και της Σιώνζας τη δροσερή πηγή, 
πόσο άφθονο ήπια γ�
��
(�hp�ροσερό νερό!

Του ψαρά δοκίμασα τη χαρά και τη λαχτάρα,
στο κελαρυστό του Ρουρ-Ράτσε πεντακάθαρο νερό!
Στην ποταμιά τουφέκισα την Πινδιώτικη αρκούδα,
με το φεγγάρι ολόγιομο κατάκορφα στον ουρανό!

ΚΙ έφυγα και περπάτησα του κόσμου τα στενορύμια.
Νυχτοπερπάτησα στράτες δύσκολες και σκοτεινές.
Δρασκέλισα τετράψηλα βουνά, κάμπους και λαγκάδια,
πέρασα πελάγια απέραντα και θάλασσες πλατιές.

Σε κάστρα κλείστηκα του Μεσαίωνα στη Δύση.
Είδα πόλεις βουερές, πρωτεύουσες μεγάλες ξακουστές.
Στην Αλεξάνδρεια έφτασα του Μέγα την Εσχάτη!
Άκουσα του κόσμου τις γλώσσες και ντοπιολαλιές!

Όπου κι αν πήγα, στη Δύση και πέρα στην Ανατολή,
η ρίζα μ’ γερά πάντα ήταν μπιγμένη στη γή την Πατρική.
Και προσμένω, τώρα, με λαχτάρα την ευλογημένη ώρα, την καλή,
τα πιστρόφια να γιορτάσω στη χορταριασμένη του σπιτιού μ’ αυλή!

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 26

Φίλης Γιάννης, Γιώργος Α. Καρατζιάς (1911-1997), Λαϊστινά Νέα 9 (1998) 10

Καταγόταν από το Ηλιοχώρι (Ντομπρίνοβο) Ζαγορίου. Ήταν δάσκαλος και πρωτοδιορίστηκε στο σχολείο της κοινότητας Σαρδώς Λήμνου. Πήρε μέρος σαν έφεδρος αξιωματικός το 1935 στο κίνημα του Ελευθερίου Βενιζέλου και πολέμησε στον Ιταλοελληνικό Πόλεμο του 1940 κι αιχμαλωτίστηκε., Κατόρθωσε να αποδράσει, ωστόσο, ξαναπιάστηκε και κλείστηκε στο κάστρο Γκάβι σε αυστηρή απομόνωση. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας μεταφέρθηκε από τους Γερμανούς στο στρατόπεδο Φίξανκ της Γερμανίας, από όπου απελευθερώθηκε το 1945 από το Σοβιετικό στρατό.

Μετά την επιστροφή του εργάστηκε σα δάσκαλος στη Ρεματιά Φαρσάλων. Πήρε κατόπιν ενεργό μέρος στον Εμφύλιο ως στέλεχος του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδος. Ακολούθως, πήγε στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, όπου εργάστηκε πρώτα ως δάσκαλος κι έπειτα ως Επιθεωρητής στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς.

Έγραψε έξι μελέτες για την ελληνική γλώσσα, γραμματική και παιδαγωγική καθώς και βιβλία με αφηγήσεις και διηγήματα και μια ποιητική συλλογή.

Έγραψε το βιβλίο «Η πρώτη ανάβαση και το τελευταίο τρόπαιο», το οποίο δημοσιεύτηκε στην Αθήνα το 1984. Πρόκειται για μια κυνηγετική αφήγηση.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το κείμενό του :

«Η κυρά Μάρω έχει ιδιαίτερη αδυναμία στο μέλι. Όποτε το πετύχει, όχι μονάχα το καταβροχθίζει λαίμαργα, μα γλύφει και τις πατούσες της! Μα δεν φοβάται τα μελισσοτσιμπήματα; Α, έχει την τέχνη της! Αγκαλιάζει την κυψέλη, την κατρακυλάει στον κατήφορο, το μελισσολόι τρομαγμένο, εγκαταλείπει την κυψέλη, τότε με τα δυο μπροστινά της πόδια σπάζει την κυψέλη και τρώει το θείο δώρο, το μέλι! Μια φορά, λοιπόν, στα τελευταία χρόνια, για να βρει μέλι, άφησε την κοιλάδα του Αώου και του Ρασιανίτη και ταξίδεψε στα ενδότερα του Ζαγοριού. Έφτασε στο Μιτσικέλι και μπήκε στο χωριό Ελάτη. Εκεί ανακάλυψε τα μελίσσια του αείμνηστου, τώρα, του μπάρμπα Χρυσόστομου του Γεωργιάδη. Γλυκάθηκε την πρώτη φορά, δευτέρωσε με επιτυχία την επίσκεψη.

Έτσι, από συνήθεια πια, άρχισε να τρυγάει μια-μια τις κυψέλες του Μπάρμπα Χρυσόστομου.

Τι να κάνει ο φουκαράς; Ανάστατος, πήγε στα Γιάννενα για να διαμαρτυρηθεί στο Νομάρχη.

- Ξέρεις κυρ Νομάρχη τι παθαίνω;

- Τι έπαθες Μπάρμπα Χρυσόστομε, για πες μου;

- Τι να σου πω κυρ-Νομάρχη! Η αρκούδα κάθε τόσο μου τρυγάει τα μελίσσια.

- Τι θέλεις να σου κάνω εγώ; Απάντησε με απορία ο Νομάρχης.

- Ξέρω ‘γω; ξαναπάντησε αμήχανα ο μπάρμπα Χρυσόστομος.

- Καταλαβαίνω τον πόνο σου, μα με τι τρόπο μπορώ να πείσω την αρκούδα να μην  τρώει τα μελίσσια σου;

Το επεισόδιο αυτό, άθελα μου θύμισε ένα Βιετναμέζικο παραμύθι, όπου μια χήρα με κλάματα πήγε στον Κατή της περιοχής και τον παρακαλούσε να πιάσει την τίγρη, που κατασπάραξε το μονάκριβο γιό της, να την φέρει στο δικαστήριο, για να την τιμωρήσει. Κι ο Κατής, έκπληκτος από την πρόταση της χήρας, της απάντησε:

«Σε λυπάμαι και νιώθω το μητρικό σου πόνο, η τίγρη όμως, δεν ανήκει στην δικαιοδοσία μου. Πώς να τη φέρω στο δικαστήριο;»
Τότε, ένα νέος τολμηρός, πετάχτηκε και είπε. «Εγώ θα τη φέρω». Ο Βιετναμέζος «Ηρακλής», τάχατες, την έφερε και δήθεν, την τιμωρήσανε!
Βέβαια, αυτό ανήκει στον κύκλο των παραμυθιών.

Ο μπάρμπα Χρυσόστομος δεν είχε καταλάβει πως στην σύγχρονη εποχή δεν υπάρχουν «Ηρακλήδες» κι ότι χρειάζονται μέτρα προφύλαξης.»

Το 1971 κι ενώ βρισκόταν στην Τασκένδη έγραψε το ακόλουθο ποίημα όπου εκφράζει τη νοσταλγία του για την πατρίδα :

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ
Στη δροσερή του Προύμπου την πλαγιά μικρό χωριό σκαλώνει.
Και μέχρι τον Κόνγκορο και την Σουνχώρα κατ’ απλώνει.
Δυο ρέματα με πάθος τ’ αγκαλιάζουν και το ζώνουν,
κι ο Λάγιστος με τη Γκαβρίλα, αχ! Πως το καμαρώνουν!

Απ’ της Λάϊστας το βουνό ο ήλιος το πρωί το λούζει, το ζεσταίνει.
Κι ολημερίς ο αγέρας το χαϊδεύει το δροσίζει.
Το δείλι ο ίσκιος του Παπίγκου το νανουρίζει
κι ο γκιώνης αχ! Με τι στοργή τ’ αποκοιμίζει!

Ο κούκος, απ’ του γεροπεύκου το ξερό κλαρί ,
την Άνοιξη, κάθε πρωί, με τι χαρά την προμηνεί!
Απ’ το ρέμα το βαθύ, τ’ αηδόνι, αχ! Πως τη διαλαλεί!
Κι ο κότσυφας τι γλέντι κάνει εκεί ψηλά στη λεύκα, στη δρύ!

Σε τούτο του ήλιου τ’ όμορφο, μικρό καλό χωριό,
πρωτόειδα  ΄γώ το θαυμαστό κόσμο, το λαμπρό!
Στον Πισιώτη έπαιζα με τ’ άλλα του χωριού παιδιά,
απ’ το πουρνό και στον Κόγκουρο ως το βαθύ το δειλινό!

Στο ταπεινό κι αγαπημένο μικρό πετρόκτιστο σχολειό,
πρωτάκουσα το γλυκόλαλο δάσκαλο του χωριού μ’ εγώ,
τη σοφία να ιστορεί και τη δόξα των αρχαίων προγόνων,
καθώς και την παληκαριά του Εικοσιένα μας ηρώων.

Ξάπλωσα με μπιστικούς φίλους καλούς και γκαρδιακούς,
κατ’ απ’ του Γκουλαλιάρου τις πανήψηλες βαλανιδιές.
Τη βουή του πεύκου της Ορτζίστας άκουσα και της οξιάς.
Κάθισα στον ίσκιο του Γεροπλάτανου και της λυγόβεργης Μεσοχαριτίνης ιτιάς

Σκαρφάλωσα του Πάπιγκου τα κακοτράχαλα, κοφτερά τσουγκάρια.
Της Τσούκας τα γούπατα πέρασα και τις βαθύσκιωτες πλαγιές.
Έσχισα άφοβα τα λογγάρια της Κούτσιομπας και τα ρουμάνια.
Του Μπόρου ανέβηκα τις πανήψηλες πευκοσκέπαστες πλαγιές.

Στο σούρουπο, άκουσα στη Γκινιάσα τα ουρλιαχτά του λύκου.
Στο Γυφτόκαμπο με τρόμαξε της αρκούδας τ’ άγριο μουγκρητό!
Το σφύριγμα με ξάφνιασε του περήφανου άγριου τράγου,
απ’ το κοφτερό τσουγκάρι του Κόρμπου, το ψηλό!

Γεύτηκα απ’ της Γηστέρας τη βουνίσια ολόδροση πηγή,
κρυστάλλινο, αθάνατο, παρθενικό νερό!
Απ’ του Φάγκου και της Σιώνζας τη δροσερή πηγή, 
πόσο άφθονο ήπια γάργαρο, δροσερό νερό!

Του ψαρά δοκίμασα τη χαρά και τη λαχτάρα,
στο κελαρυστό του Ρουρ-Ράτσε πεντακάθαρο νερό!
Στην ποταμιά τουφέκισα την Πινδιώτικη αρκούδα,
με το φεγγάρι ολόγιομο κατάκορφα στον ουρανό!

ΚΙ έφυγα και περπάτησα του κόσμου τα στενορύμια.
Νυχτοπερπάτησα στράτες δύσκολες και σκοτεινές.
Δρασκέλισα τετράψηλα βουνά, κάμπους και λαγκάδια,
πέρασα πελάγια απέραντα και θάλασσες πλατιές.

Σε κάστρα κλείστηκα του Μεσαίωνα στη Δύση.
Είδα πόλεις βουερές, πρωτεύουσες μεγάλες ξακουστές.
Στην Αλεξάνδρεια έφτασα του Μέγα την Εσχάτη!
Άκουσα του κόσμου τις γλώσσες και ντοπιολαλιές!

Όπου κι αν πήγα, στη Δύση και πέρα στην Ανατολή,
η ρίζα μ’ γερά πάντα ήταν μπιγμένη στη γή την Πατρική.
Και προσμένω, τώρα, με λαχτάρα την ευλογημένη ώρα, την καλή,
τα πιστρόφια να γιορτάσω στη χορταριασμένη του σπιτιού μ’ αυλή!

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 26

Φίλης Γιάννης, Γιώργος Α. Καρατζιάς (1911-1997), Λαϊστινά Νέα 9 (1998) 10