Ο Στέφανος Καραπέτσης γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου το 1952 και κατάγεται από το Ζαγόρι της Ηπείρου. Το 1956 ήρθε στην Αθήνα όπου μεγάλωσε και ζει. Σπούδασε Φυσική στην Αμερική και Ανάλυση Συστημάτων στην Ελλάδα. Από το 1977 ασχολείται με την Πληροφορική, στον κλάδο όπου μέχρι σήμερα εργάζεται ως στέλεχος επιχείρησης. Τα δημοσιεύματά του, άρθρα και μελέτες, αφορούν στον κλάδο του, και ιδιαίτερα σε ζητήματα ασφάλειας της Πληροφορικής, έναν τομέα για τον οποίο είναι διαπιστευμένος εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από το 2011 είναι Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κήπων «H Μπάγια».

Το 2004 εξέδωσε το βιβλίο «Ο πρώτος μαραθώνιος», όπου περιγράφει την αγωνιώδη και κοπιαστική προσπάθεια του δρομέα να φτάσει στο τέρμα εκπληρώνοντας την ιερή αποστολή του. Το βιβλίο περιγράφει τη μάχη του Μαραθώνα και τις συνθήκες διεξαγωγής της. Η περιγραφή γίνεται μέσα από τις αναμνήσεις, τις σκέψεις και τους στοχασμούς του ημεροδρόμου Φειδιππίδη στη διάρκεια της διαδρομής που διέτρεξε από τον Μαραθώνα στην Αθήνα, για ν' αναγγείλει το νέο της νίκης των Ελλήνων επί των Περσών.

Παρατίθεται ένα σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο:

«Μόλις πέρασε το Δίπυλο έφτασε στην αγορά. Δεν χρειαζόταν πολύ για να καταλάβει ότι ο στρατός είχε φύγει. Η αγορά σχεδόν άδεια. Οι άντρες ελάχιστοι. Οι περισσότεροι, ελεύθεροι και δούλοι, είχαν φύγει. Έμεναν οι πιο γέροι που συζητούσαν όρθιοι ανταλλάσσοντας πληροφορίες, διαφωνώντας για το τι έπρεπε να γίνει· όπως πάντα οι γέροι τσακώνονται για τα κοινά, μόνο που αυτή τη φορά τα πράγματα ήταν αληθινά και ο εχθρός βρισκόταν προ των πυλών.

Έμεναν τα παιδιά, οι γυναίκες και μερικοί που δεν μπορούσαν να πολεμήσουν. Κάποιοι ηλικιωμένοι τον είδαν και τον γνώρισαν.

«Λοιπόν τι έγινε; Θα έρθουν οι Σπαρτιάτες;» Ο Φειδιππίδης δεν είχε λόγο να τους πει όλη την αλήθεια. «Ναι», απάντησε, «θα βοηθήσουν την Αθήνα». Οι γέροι αναθάρρησαν. «Είδατε που σας το έλεγα εγώ;», πετάχτηκε κάποιος, «και μου λέγατε ότι δεν τους νοιάζει;».

Όμως ο Φειδιππίδης δεν είχε χάσει καιρό, έπρεπε να ειδοποιήσει τον Μιλτιάδη. «Που είναι ο στρατηγός;» ρώτησε. «Στον Μαραθώνα», του απάντησαν.

Παρά την κούρασή του, έτρεξε μέχρι το σπίτι του. Η μάνα του τον αγκάλιασε. Της είπε με δυο λόγια τι ακριβώς είχε γίνει. Πλύθηκε, έφαγε λίγο, ήπιε μπόλικο νερό και μια γουλιά κρασί. Ζήτησε από τη μάνα του να ετοιμάσει τα όπλα του, αλλά αυτή τον ενημέρωσε ότι τα είχε πάρει ο Φρίξος, μαζί με τα κάρα και τους δούλους. Αυτό ανακούφισε τον ταλαιπωρημένο ημεροδρόμο, καθώς θα κάλυπτε τη διαδρομή μέχρι το Μαραθώνα χωρίς να χρειάζεται να κουβαλάει τα βαριά του όπλα».

Βιβλιογραφία

Θεοδώρου Σάββας, «Ο πρώτος μαραθώνιος» του Στέφανου Καραπέτση, Το Ζαγόρι μας 312 (2004) 9

Καραπέτσης Στέφανος, Ο πρώτος μαραθώνιος, Έκδ. Ν. Τζαφέρη, 2004

Γεννήθηκε στα Ιωάννινα, αλλά κατάγεται από τους Απραγγέλους Ζαγορίου. Mεγάλωσε στην Κόνιτσα, όπου οι γονείς του ήταν δάσκαλοι.  Είναι απόφοιτος της Ζωσιμαίας σχολής και πτυχιούχος του Οικονομικού τμήματος της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Νομισματικές σχέσεις. Μετεκπαιδεύτηκε στο Erasmus University Rotterdam στην Περιφερειακή Ανάπτυξη, μέσω προγράμματος του Οικονομικού επιμελητηρίου, και στο Thames University of London στην «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών» και τη «διαχείριση κρίσεων».

Από το (1984-2004) εργάστηκε ως διευθυντικό στέλεχος σε τμήματα Μάρκετινγκ - Πωλήσεων και Εξαγωγών μεγάλων εταιρειών κι από τις αρχές του 2005 είναι ελεύθερος επαγγελματίας, ασκώντας το επάγγελμα του Οικονομολόγου - Ειδικού Συμβούλου Ανάπτυξης & Εξαγωγών, διατηρώντας γραφεία στα Σκόπια, το Βουκουρέστι και τα Ιωάννινα. Την περίοδο (1998-2001) διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ιωαννίνων, από την οποία και βραβεύτηκε το 2003 για το πολύ σημαντικό του έργο στην ανάπτυξή της. Το διάστημα 2002 - 2004 ήταν τακτικό μέλος των διμερών επιτροπών οικονομικών σχέσεων του ΟΠΕ με Ιράν-Λίβανο και Συρία.  Είναι μέλος του Οικονομικού επιμελητηρίου, της ΕΕΔΕ και του συνδέσμου Ελληνο-Ουκρανικής φιλίας.

Έχει γράψει τις ποιητικές συλλογές «Ποιητικές μας ιστορίες» (1978) και «Ρέκβιεμ» (1982), ενώ το «Η ομίχλη έπεσε νωρίς στην Οδησσό» είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

Παραθέτουμε τα ποιήματά του «Θύμηση» και «Ονειροπόλοι» :

«ΘΥΜΗΣΗ»

Θολό το φως του φεγγαριού στην παγωμένη νύχτα

σπασμένο ξάρτι καραβιού στου πέλαου την ορμή

Γλυφή η ανάσα του κορμιού της αμμουδιάς στο κύμα

θρύψαλα σκόρπια αρχαϊκά σε βάρβαρη εποχή.

Ίσκιος βουβός ασάλευτος της θάλασσας το κάστρο

Φρουρός, ακρίτας, στήριγμα νεκρών ιδανικών

Πήρε τ’ αγιάζι των καιρών μαλαματένιο άστρο

Λάβαρο χρυσοποίκιλτο Βυζαντινών στρατών.

Κι’ ειν’ οι ψαράδες στο νοτιά μ’ ηλιοκαμένη όψη

‘κονίσματα αμόλυντα ριγμένα στη φωτιά.

Μηδέ ζωγράφος να μπορεί, μηδέ ποιητής να σώσει

Τα άγια τούτα πρόσωπα με παιδική καρδιά.

Κι’ έστησαν πάλι το χορό αγνάντι μου στο κύμα

οράματα ανιστόριστα που ζούσαν μιαν στιγμή.

Κι’ εμοιάζαν όλα μαγικά απάνω από το μνήμα

ενός λαού που έμαθε αντρίκια να ιστορεί!

«Ονειροπόλοι»

Ονειροπόλοι πατριώτες της χαμένης σας γης,

που τα χρόνια σας κάνουν σοφούς ποιητές της,

οι σκιές σας αμόλυντες στο οιστροπρόθεσμο της σιωπής

οράματα αδιάτρητα στις φτωχές εντολές της.

ονειροπόλοι στρατιώτες που ψάχνετε γης,

με μια φούχτα ονείρατα και με μάτια κλαμένα,

ειν’ ο κόσμος μικρός, σαν αντάλλαγμα ζεις,

γι’ αυτά που αφήκες ξοπίσω λησμονημένα.

Ονειροπόλοι εργάτες της ζητιάνας ειρήνης,

που το διάβα του ήλιου σας εμπνέει αδρά,

στ’ αργαστήρι της τέχνης, τη μορφή της μας δίνεις,

την κρατάμε στα χέρια μας μάς φεύγει ξανά.

Ονειροπόλοι διαβάτες στους ατέλειωτους δρόμους,

που μαζί σας τη μοίρα μου δένω κι εγώ,

τη χαμένη πατρίδα μεσ’ στους άγραφους νόμους∙

ίσως δε θα μπορέσω ποτέ μου – ποτέ μου να δω!!!

Βιβλιογραφία

Καραγιάννης Γιάννης Κ., «Θύμηση», Το Ζαγόρι μας 16 (1979) 3

Καραγιάννης Γιάννης Κ., «Ονειροπόλοι», Το Ζαγόρι μας 37 (1981) 3

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 26

Γεννήθηκε στο Μακρίνο Ζαγορίου. Αφού ολοκλήρωσε τις πρώτες τάξεις εδώ πή­ρε το απολυτήριο από Δημοτικό Σχολείο των Ιωαννίνων. Κατόπιν, αφού φοίτησε για ένα μήνα στην Α' τάξη της Ζωσιμαίας Σχολής, εισήχθη στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς κι έλαβε το πτυχίο Διδασκάλου. Φοίτησε και στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών, αλλά διέκοψε λόγω στράτευσης. Το 1960 διορίστηκε δάσκαλος στα Γρεβενά και υπηρέτησε σε διάφορα Δημοτικά Σχολεία. Έλαβε μετεκπαίδευση στη ΣΕΛΔΕ και το διάστημα 1984 - 1987 έγινε Έκτα­κτος Καθηγητής Μουσικής στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων. Έπειτα, παραιτήθηκε κι αφιερώθηκε στη μουσική.

Αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Μορφωτικού Συλλό­γου του χωριού του, του οποίου διετέλεσε Γραμματέας και Πρόεδρος για πολλά χρόνια. Επιπρόσθετα, ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ιεροψαλτών Νομού Λαρίσης, Πρόεδρος του Συλλόγου Ιεροψαλτών Νομού Ιωαννίνων 1986-88, ιεροψάλτης στους ναούς αγίου Γεωργίου και αγίου Δημητρίου Τυρνάβου και Α' Ψάλτης της Αγίας Μαρίνας Ιωαννίνων. Διετέλεσε, επίσης, μέλος - εκτελεστής, μονοφωνάριος και αναλυτής ύμνων των χορω­διών Δημοτικού Ωδείου Λαρίσης, Συλλόγου Ιερο­ψαλτών Νομού Λαρίσης και Ιωαννίνων. Διεύθυνε τη μικτή χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Νομού Ιωαννίνων και δίδαξε Βυζαντινή Μουσική στην Κατσάρειο Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Μητρόπολης Ιωαννίνων και αλλού.

Στα έργα του εντάσσονται ακολουθίες πολλών αγίων και τα «Στιχουργικόν», «Απάνθισμα 100 ελληνικών τραγουδιών», «Μουσικές μορφές και έργα», «Μουσικός Θησαυρός», «Σύντομη θεωρία Βυζαντινής Μουσικής», «Θέματα αισθητικής αγωγής», «Στην υμνολογία της Εκκλησίας», «Εισηγήσεις αισθητικής αγωγής».

Βιβλιογραφία

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 161-162

Θεοδώρου Σάββας, Το συγγραφικό έργο του Νίκου Καραβίδα, Το Ζαγόρι μας 160 (1991) 7

Καταγόταν από τους Ασπραγγέλους (Δοβά) Ζαγορίου. Είναι από τούς γνωστότερους διευθυντές φωτογραφίας του ελληνικού κινηματογράφου. Aρχικά ασχολήθηκε με τη φωτογραφία, στην οποία ποτέ δεν έπαψε να επιδίδεται με επιτυχία. Φωτογραφίες του έχουν αναρτηθεί και βραβευτεί σε εκθέσεις και έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Aπό τη φωτογραφία πέρασε στον κινηματογράφο. Σπούδασε σκηνοθεσία, αλλά τελικά τον κέρδισε πάλι η φωτογραφία. Γύρισε ως οπερατέρ εβδομήντα σχεδόν ταινίες μεγάλου μήκους και πολλές μικρού μήκους, ντοκυμαντέρ κτλ. Παράλληλα, σκηνοθέτησε και μερικές ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, ντοκυμαντέρ καθώς και ταινίες κινούμενων σχεδίων. Διδάσκει πάρα πολλά χρόνια φωτογραφία και τεχνική της λήψης στη Σχολή Κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου. Aρκετοί γνωστοί οπερατέρ υπήρξαν μαθητές του ή βοηθοί του.

Ανάμεσα στις ταινίες που έχει κάνει φωτογραφία είναι οι : Άρης Βελουχιώτης: Το δίλημμα, Αγόρια στην πορνεία, Αλληγορία, Αμαρτίες γονέων (1963), Ανατολική περιφέρεια, Αννίτα, η διεφθαρμένη, Βάνα, Γιατί με πρόδωσες, Γυμνή χίμαιρα, Διαμάντω, Διψασμένη για αγάπη, Δοσατζού: Επιχείρησις γαμπρός, Δωμάτιο 69, Εικοσιτέσσερις ώρες ζωντοχήρα, Εις θάνατον (1967), Ερωτικά ζευγάρια, Ευχή και κατάρα, Η Σμυρνιά, Η αστεφάνωτη, Η βίλα της Μαρτίν, Η βαρώνη και ο Προκόπης, Η θυρωρίνα, Η μοίρα μιας γυναίκας, Η περιπτερού, Κέρατο στο κέρατο, Λάουρα (1968), Λουίζα (1966), Μάθε παιδί μου γράμματα, Μάρα η τσιγγάνα, Με λύγισε η φτώχεια, Με πότισες φαρμάκι, Μείνε κοντά μου αγαπημένε, Μια μάνα κατηγορείται, Μοντέλο, Νατάσα, Ο αδελφός μου ο τροχονόμος, Οι ασυνείδητοι, Οι νέοι θέλουν να ζήσουν, Οι ξενιτεμένοι, Οι τρεις σωματοφύλακες (1962), Οι υπερήφανοι, Ουδείς αναμάρτητος, Παράνομα ζευγάρια, Πειραιάς ώρα 07.30, Περιφρονημένη αγάπη, Πολύτοπο Μυκηνών '78, Πρέπει να ζήσεις τίμια, Προμηθεύς εναντιοδρόμων, Προξενήτρα πράκτωρ 017, Ρεπό (1982), Σέργιος και Άννα, Σαράντα παλικάρια, Στο υπόγειο της Λόλας, Τερέζα (1963), Το βλακόμουτρο, Το γυμνό κορμί της για δόλωμα, Το εισπρακτοράκι, Το καλοκαίρι της οργής, Το καρπουζάκι, Το λάθος, Το μυστικό μιας μητέρας, Το παιδί του μεθύστακα, Το προφητικό πουλί των θλίψεων του Πάουλ Κλέε, Τώρα θέλω τώρα, Υποψήφιοι βουλευτές και βουλευτίνες, Χίλια κυβικά τρέλλα.

Έχει γράψει τα βιβλία :

Η τέχνη του οπερατέρ, Αθήνα 1978

Ο κινηματογράφος χωρίς μυστικά και η τέχνη του οπερατερ, Αθήνα

Έτοιμοι…μοτέρ…πάμε, Αθήνα 1994

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 25

Καταγόταν από το Μακρύνο Ζαγορίου από την οικογένεια Ζάγκου. Έμαθε γράμματα κοντά στον Αναστάσιο Σακελλαρίδη στις Νεγάδες κι έπειτα στο Γεννάδιο. Υπήρξε Μητροπολίτης Ιωαννίνων από το 1845 έως το 1854, όταν παύθηκε από τη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Το 1856 αναδείχθηκε Μητροπολίτης Κρήτης.

Βιβλιογραφία

Αθηναγόρας, μητροπολίτης Παραμυθίας και Πάργας, Η εκκλησία των Ιωαννίνων, Ηπειρωτικά Χρονικά 3 (1928), 44

Λαμπρίδης Ιωάννης, Ηπειρωτικά Μελετήματα, Τεύχος Όγδοον : Ζαγοριακά, Μέρος Α, Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου Αναστασίου Ν. Τρίμη, 1889, 59

Καταγόταν από τα Άνω Πεδινά Ζαγορίου. Σπούδασε Νομικά στην Ιόνιο Ακαδημία. Υπηρέτησε πολλά χρόνια ως δικηγόρος, εισαγγελέας, εφέτης, Πρόεδρος των συνέδρων, Αρεοπαγίτης, ενώ διετέλεσε και Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου. Συνέγραψε κι εξέδωσε Ελληνική Νομολογία κι ευρετήριο νομολογίας σε 25 τόμους

Συγκεκριμένα, έργα του είναι :

Ελληνική Νομολογία (2 τόμοι), Αθήναι 1837

Πείρα, Αθήναι 1869

Ευρετήριον Νομολογίας (25 τόμοι), Αθήναι 18676 – 1876

Βιβλιογραφία

Λαμπρίδης Ιωάννης, Ηπειρωτικά Μελετήματα, Τεύχος Όγδοον : Ζαγοριακά, Μέρος Α, Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου Αναστασίου Ν. Τρίμη, 1889, 58 - 59

Παπαζήσης Δημήτριος, Βιογραφική συλλογή λογίων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας (Ηπείρου – Θεσσαλίας – Μακεδονίας), Ηπειρωτική Εστία 26 (1977) 36

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 25

Γεννήθηκε στο Τσεπέλοβο Ζαγορίου. Παντρεύτηκε σε μικρή ηλικία με τον Ιωάννη Ιωαννίδη και μετακόμισε στα Ιωάννινα. Γρήγορα ξεχώρισε στη Γιαννιώτικη κοινωνία με τις δραστηριότητές της. Το 1926 ήταν ήδη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Λυκείου Ελληνίδων, του Ορφανοτροφείου Θηλέων και του Λυκείου «Ζωοδόχος Πηγή». Συμμετείχε σε κάθε εκδήλωση στα Ιωάννινα. Το 1940 οργάνωσε μαζί με άλλες Γιαννιώτισες την περίθαλψη και μεταφορά των πρώτων τραυματιών από το μέτωπο. Προσέφερε το σπίτι της, όπου γίνονταν τα μαθήματα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στις εθελόντριες αδερφές.

Στο τέλος του πολέμου ήταν αξιωματούχος της U.N.R.A. Εργάστηκε με ζήλο για την ανάπτυξη της οικοτεχνίας στο Ζαγόρι. Επίσης, υπήρξε μέλος της Επιτροπής Μελέτης και Οικονομικού Προγραμματισμού του Υπουργείου Συντονισμού στο Κέντρο Παραγωγικότητας και ταξίδεψε σε διάφορα κέντρα παραγωγής προϊόντων οικοτεχνίας. Επισκέφτηκε τη Σχολή Ταπητουργίας στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής, στην Εύβοια και το Μέτσοβο και μελέτησε τις συνθήκες οικοτεχνίας. Έγραψε αναλυτικές εκθέσεις για κάθε της επίσκεψη. Πέτυχε να αναβιωθεί το προπολεμικό σαμαροσκούτι και να προωθηθεί η παραγωγή της βελέντζας – φλοκάτης που έγινε μόδα της εποχής.

Το 1952 οργάνωσε με επιτυχία Τμήμα Εργασιοθεραπείας στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρείο στήνοντας αργαλειούς και καλώντας Ηπειρώτισσες που δίδαξαν υφαντική στις γυναίκες ασθενείς. Έπειτα, επέστρεψε στα Ιωάννινα όπου οργάνωσε εργαστήρια ανταρτόπληκτων κοριτσιών, όπου μάθαιναν μια βιοποριστική τέχνη. Επίσης, έφτιαξε Οικοκυρική Σχολή στο Σκαμνέλι, ενώ διετέλεσε Τεχνικός Σύμβουλος στο Σχέδιο Μάρσαλ για την προώθηση της Οικοτεχνίας. Εργάστηκε ακούραστα για κάθε ωφέλιμο έργο, όπως την ανοικοδόμηση του καμένου σχολείου του χωριού της, το Γυμνάσιο – Λύκειο και τη Μαθητική Εστία που χτίστηκε με δικές της ενέργειες στο Τσεπέλοβο. Η φήμη της ήταν τέτοια που η Βασίλισσα Φρειδερίκη της πρότεινε να βοηθήσει στην οργάνωση των παιδοπόλεων.

Στην Αθήνα το 1967 είχε την ιδέα να αναπτύξει τη σύγχρονη γυναικεία μόδα χρησιμοποιώντας ως έμπνευση της Ηπειρώτικες τοπικές φορεσιές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλά νυφικά να κατασκευάζονται με υφαντό μεταξωτό ύφασμα και Ηπειρώτικα στολίδια και κεντήδια. Οι παραγγελίες έρχονταν ακόμη και από την Αμερική. Ταυτόχρονα, προέβαλε στην Αθήνα ο,τιδήποτε Ηπειρώτικο και Ζαγορίσιο. Το σπίτι της ήταν ένα μουσείο με πλήθος αντικείμενα Ηπειρώτικης Λαϊκής Τέχνης, με τα οποία διακοσμούσε πολλές Ηπειρώτικες εκδηλώσεις. Δημιούργησε στην Αθήνα Χορευτικό Όμιλο από κορίτσια της Αθήνας με Ηπειρώτικη καταγωγή, στα οποία τόσο η ίδια όσο και κοπέλες από το Τσεπέλοβο δίδασκαν τους τοπικούς χορούς. Για όλα αυτά απέκτησε τον τίτλο «Μάνα του Ζαγοριού».

Οι ακόλουθοι στίχοι της Χρυσάνθης Ζιτσαίας είναι χαρακτηριστικοί :

«Μάνα σε λεν του Ζαγοριού και

Δωρική Κολώνα

Μα εγώ σε λέω λεβέντισσα,

Ζαγοριανή τρυγόνα

Που σέρνεις πρώτη το χορό και

Τις καρδιές φτερώνεις

Και μ’ όλη της την ομορφιά

Την Ήπειρο ενσαρκώνεις!

Το 1975 έδωσε διάλεξη στην Αρχαιολογική Εταιρία για τη Γυναίκα της Πίνδου και τη συμβολή της στον πόλεμο του 1940. Στο τέλος της ομιλίας της ζήτησε να στηθεί το Άγαλμα της Γυναίκας της Πίνδου στην πιο ψηλή κορφή του Ζαγορίου, όπως κι έγινε το 1994 με πρωτοβουλία της Ι.Λ.Ε.Ζ.

Βιβλίο της είναι το «Γυναίκες της Πίνδου» που εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Βιβλιογραφία

Ιωαννίδη Καίτη, Επιφανείς Τσεπελοβίτες, Εν Τσεπελόβω 4 (2010) 4 – 6

Νικολαΐδης Ιωάννης Ν., Η Τσεπελοβίτισσα Φρόσω Ιωαννίδη, Το Ζαγόρι μας, 91 (1985) 10, 14

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 25

Γεννήθηκε στο Μονοδένδρι Ζαγορίου. Σπούδασε στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς και μετά από 6 χρόνια έλαβε το πτυχίο Διδασκάλου. Υπηρέτησε επί 32 χρόνια σε σχολεία της υπαίθρου και στα Ιωάννινα. Ασχολήθηκε με τα κοινά του τόπου του. Υπήρξε ενεργό μέλος σε διάφορες επιτροπές και πνευματικά σωματεία, όπως η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Ζαγορίου, η Συντονιστική Επιτροπή Κέντρου «Κ. Λαζαρίδης». Μετέχει στη Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού «Το Ζαγόρι μας» και από το 1956 είναι συνεργάτης στο περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία», όπου δημοσίευσε δεκάδες εργασίες ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου. Πολλά άρθρα και μελέτες του φιλοξενήθηκαν στον ημερήσιο Γιαννιώτικο τύπο και σε διάφορα περιοδικά κοινωνικά, οικολογικά, παιδαγωγικά κι άλλα που αφορούν γενικότερα στην περιοχή και την πόλη των Ιωαννίνων.

Υπήρξε συνεργάτης της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, από την οποία έλαβε τιμητική διάκριση το 1961 για τη συμβολή του στο έργο της. Ασχολείται ιδιαίτερα με τη λαογραφία και την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας του. Κατά το 1985 εξέδωσε το βιβλίο με τίτλο «Η Αγία Παρασκευή του Βίκου». Αποτελεί ένα γλαφυρό ανάγνωσμα για το ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Μονοδενδρίου.

Βιβλιογραφία

Λαζαρίδης Κώστας, «Η Αγία Παρασκευή του Βίκου» του Σάββα Θεοδώρου, Το Ζαγόρι μας 91 (1985) 12

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 25 

Γεννήθηκε στην Καλουτά Ζαγορίου, όπου διδάχθηκε και τα πρώτα γράμματα. Σε μικρή ηλικία μετέβη στα Ιωάννινα κι εργάστηκε σε εμπορικό κατάστημα υφασμάτων. Εντούτοις, οι πνευματικές του ανησυχίες τον οδήγησαν στο να σταματήσει την εργασία του και να εξακολουθήσει τις σπουδές του στο Σχολαρχείο Βίτσας Ζαγορίου. Στα 1920 μετακόμισε στην Αθήνα, όπου συγχρόνως εργά­στηκε σαν εμπορικός υπάλληλος και σπούδασε στη Νυχτε­ρινή Εμπορική Σχολή των Εμποροϋπαλλή­λων. Δεν ξέχασε ποτέ την ιδιαίτερη πατρίδα του συνδράμοντάς τη σε κάθε ευκαιρία. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας και Πρόεδρος της Αδελφότητας Καλουτάς.

Υπήρξε ιστο­ριοδίφης και λαογράφος με έργα όπως : «Το χωριό μας. Η Καλωτά» σε τρία μέρη. Α' 1973, Β' 1975 και Γ' 1977. Συγκέντρωνε το υλικό του από βιβλιοθήκες, εκκλησιαστικά βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες του παρελθόντος, δημόσια έγγραφα, οικογενειακά κειμήλια, από επιγρα­φές σε εκκλησίες, εξωκλήσια και βρύσες του χωριού και από την προφορική παράδοση. Έτσι, διέσωσε σημαντικά και σπάνια στοιχεία της ιδι­αίτερης πατρίδας του. Παράλληλα, είχε καθοριστικό ρόλο στην έκδοση του περιοδικού τα «Ξενητεμένα Πουλιά» στην Αθήνα το 1935, ενώ απασχολήθηκε και ως δημοσιογράφος γράφοντας πολλά άρθρα στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος» των Ιωαννίνων.

Βιβλιογραφία

Λαζαρίδης Κώστας, «Το χωριό μας η Καλωτά» του Δημήτρη Θεμελή, Το Ζαγόρι μας 4 (1978), 4

Σακελλαρίδης Θανάσης, Πνευματικοί άνθρωποι του χωριού μη επιζώντες. Λογοτέχνες – Δημοσιογράφοι – Συγγραφείς, Η Καλουτά μας 10 (1992) 212

Σακελλαρίδης Θανάσης, Τάκης Θεμελής (1904 – 1983), Η Καλουτά μας 10 (1992) 212

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 24

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 144-145

Καταγόταν από την Αρίστη Ζαγορίου. Υπήρξε άριστος μαθητής στο Σχολαρχείο και είχε δασκάλους το Χριστόφορο Κοσίβα από τα Κάτω Σουδενά και το Γρηγόρη Οικονόμου από την Αρτσίστα. Τέλειωσε το Γυμνάσιο της Ζωσιμαίας Σχολής στα Ιωάννινα και σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μυήθηκε στη μαρξιστική ιδεολογία την οποία υπηρέτησε απαρέγκλιτα. Πήρε μέρος στο αντιδικτατορικό κίνημα εναντίον του Μεταξικού καθεστώτος, ήταν από τους πρωτεργάτες της Εθνικής Αντίστασης στην Ήπειρο και συμμετείχε στις μάχες του Δημοκρατικού Στρατού. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Άουσβιτς, της Εταιρείας της Παγκόσμιας Ιστορίας, της Εταιρείας Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Διεθνούς Οργάνωσης Δημοσιογράφων.

Ανέπτυξε έντονη συγγραφική δράση κυρίως στις ανατολικές χώρες, όπου έζησε από το 1944 έως το 1980. Οι περισσότερες εργασίες του εστιάζουν στους αγώνες των λαών για ελευθερία. Έγραψε πρωτότυπα ιστορικά βιβλία, μεταφράσεις και σχολικές εκδόσεις. Έργα του είναι :

Ιστορικά

Τι θέλουν οι Άγγλοι στην Ελλάδα, 1944

Οι Αλβανοί στον Αγώνα για τη λευτεριά, 1945

Σύντομη εξιστόρηση των αγώνων του βουλγαρικού λαού για τη λευτεριά (σε συνεργασία με άλλους), 1955

Οι Έλληνες και οι βόρειοι γείτονες, 1957

Ρήγας Βελεστινλής, 1957

Πατροπαράδοτη Φιλία, 1958

Η πάλη της Κύπρου για τη λευτεριά (σε συνεργασία με Τ. Αδάμο), 1961

Ιστορία της Ελλάδας – Νέοι Χρόνοι, 1963

Κωνσταντίνος Κυριακού – Αριστίας, 1964

Το θέατρο της Φιλικής Εταιρείας, !964

Στ’ άρματα - στ’ άρματα. Χρονικό της Αντίστασης (σε συνεργασία με άλλους), 1967

Η μοναρχία και το πραξικόπημα της 21 Απρίλη, 1967

Μηνύματα της καινούριας Αντίστασης (σε συνεργασία με Δ. Καΐλα), 1967

Ιστορία της Αντίστασης – Δοκίμιο (σε συνεργασία με άλλους), 1974

Σχολικά

Νεοελληνικά Λογοτεχνικά Αναγνώσματα για τη 10^η Τάξη, 1968

Ελληνικά Λογοτεχνικά Αναγνώσματα για τη Μέση Παιδεία, 1971.

Νεοελληνικά Λογοτεχνικά Αναγνώσματα για τη 7^η Τάξη (σε συνεργασία με Μ. Ράπτη), 1972

Νεοελληνικά Λογοτεχνικά Αναγνώσματα για τη 8^η Τάξη (σε συνεργασία με Μ. Ράπτη), 1972

Μεταφράσεις - Θεωρήσεις

Κ. Μ. Καλαμπόβα – Ε. Λ. Οζερέρσκαγια, Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα, 1965

Βιετναμέζικα Διηγήματα, 1966 Ανθολόγηση – Θεώρηση

Τ. Αϊμάτοφ, Η λεύκα με το κόκκινο μαντήλι, 1967

Βουλγαρικά Διηγήματα, Ανθολογία, 1968 Θεώρηση

Ν. Οστρόφσκι, Πώς δενότανε τ’ ατσάλι, 1969 Θεώρηση

Μ. Αρμέν, Η ίδρυση της Εγνάρ, 1970 Θεώρηση

Ζ. Στάνκου, Ξυπόλητος, 1976 Μετάφραση

Τεχεράνη – Γιάλτα – Πότσδαμ, 1976 Θεώρηση

Γ. Σεραφείμοβιτς, Σιδερένιος Χείμαρρος, 1977 Θεώρηση

Ι. Ιόβα, Οι δεκεμβριστές του Νόμου και το Ελληνικό απελευθερωτικό κίνημα, 1978 Θεώρηση

Ιόν Μαρίν Σαντοβεάνου, Ο ταύρος της θάλασσας, Αθήνα 1980 Μετάφραση

Ε. Λ. Οζερέρσκαγια, Αφήγηση ενός Αθηναίου νέου που πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, 1980 Θεώρηση

Τσέζαρ Πετρέσκου, Φραμ - Η πολιτική αρκούδα, Αθήνα 1981 Μετάφραση

Ράντο Σιάντορ, Η Ντόρα αναφέρει, Αθήνα 1981 Θεώρηση

Μιχαήλ Σαντοβεάνου, Το θαυμαστό δάσος, 1982 Μετάφραση

Μπόρις Γκορμπάτοφ, Οι ακατάβλητοι, Αθήνα 1982 Μετάφραση

Ελληνικοί αντίλαλοι στη ρουμανική λογοτεχνία, 1981 – Ανθολόγηση – Μετάφραση – Σημειώσεις

Ιόν Λούκα Καρατζιάλε, Σατιρικά, Αθήνα 1983

Όλγας Σπάρο, Η απελευθέρωση της Ελλάδας και η Ρωσία, Αθήνα 1985 Μετάφραση

Μόριτς Ζίγκμοντ, Να είσαι καλός ως το θάνατο, Αθήνα 1987 Μετάφραση

Βιβλιογραφία

Πέτσας Φ. Μ. – Σαραλής Γ. Α., Αρίστη και Δυτικό Ζαγόρι, Αθήναι 1982, 327 – 331

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων περιοχής Ζαγορίου. Από το Μεθόδιο Ανθρακίτη ως σήμερα, Γιάννινα 1990, 23 - 24