ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΙΚ. (1917 - 1997)

Γεννήθηκε στη Βίτσα του Ζαγορίου. Τέλειωσε εκεί το Δη­μοτικό και το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο). Έπειτα φοίτησε για δύο χρόνια στο Β' Γυμνάσιο Ιωαννίνων, το οποίο εγκατέλειψε για οικονομικούς λόγους, κι ακολούθως, στο Πεντατάξιο Διδασκαλείο Ιωαννίνων. Υπηρέτησε ως δάσκαλος σε ακριτικά χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας μέχρι τον πόλεμο και σε πολλά χωριά της Ηπείρου, ενώ διετέλεσε Διευθυντής στα Πρότυπα Δημοτικά Σχολεία της Ζωσιμαίας Παιδαγω­γικής Ακαδημίας και επιθεωρητής στις περιφέρειες Κόνιτσας, Πρέβεζας και Κέρκυρας.

Από νεαρή ηλικία επέδειξε ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία και ιστορικολαογραφικές έρευνες, λόγω της επιρροής και του θείου του Δημητρίου Σάρρου, σημαντικής φυσιογνωμίας των Ελληνικών και Ηπειρωτικών Γραμμάτων.

Έχει εκδώσει πολλά αυτοτελή έργα :

Ιστορική μονογραφία «περί της εν Ηπείρω χώρας Βεζήτζης», Ιωάννινα 1939.

Ρυθμοί ψυχής, ποιήματα, Ιωάννινα 1939.

Ο Χριστοβασίλης ως διηγηματογράφος, Ιωάννινα 1953

Παλαιογραφικά Ζαγορίου, Ιωάννινα 1956

Το πρόσωπο και το προσωπείο του σημερινού ανθρώπου, Γιάννινα 1966

Η εποχή μας, δοκίμια, Ιωάννινα 1971.

Η Νεοελληνική παράδοση και το ελεύθε­ρο Ελληνικό κράτος, τόμος Α', Ιωάννινα 1973.

Αναδρομή, διηγήματα, Ιωάννινα 1981.

Ζαγόρι, δοκίμιο ανθρωπογεωγραφίας, Ιω­άννινα 1982.

Μνήμες του '40, Ιωάννινα 1985.

Τα χρόνια που πέρασαν, τόμος Α', Ιωάν­νινα 1992.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Α', Ιωάννινα 1992.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Β', Ιωάννινα 1992.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Γ', Ιωάννινα 1992.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Δ', Ιωάννινα 1993.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Ε', Ιωάννινα 1993.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Στ', Ιωάννινα 1994.

Τα χρόνια που πέρασαν, τόμος Β', Ιωάν­νινα 1994.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Ζ', Ιωάννινα 1995.

Τα Γιάννινα του μεσοπολέμου, τόμος Η', Ιωάννινα 1995.

Επιλογές, τόμος Α', Ιωάννινα 1996.

Πέρα από τα παραπάνω δημοσίευσε ποίηση, δοκίμια, διηγήματα, ταξιδιωτι­κά κείμενα, επιφυλλίδες, άρθρα, κριτικές βιβλίου και ιστορικές μελέτες σε εφημερίδες και περιοδικά της Αθήνας και της επαρχίας, όπως η «Ηπειρωτική Εστία», το «Ηπειρωτικό Ημερολόγιο», η «Νέα Εστία», το «Διαβάζω» κ.α.

Από τη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο «Αναδρομή» παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα :

$1—   Ο Μανώλης αναστάτωσε όλη την παραμεθόριο, ακόμα και στη Σόφια θα το συζητούν. Έφκιασε έναν Πάγκαλο δυο μέτρα. Και τον έστησε εκεί που είπε. Μόλις ανοίγουν τα μάτια τους οι Βούλγαροι, τον βλέπουν κάθε πρωί μπροστά τους. Καταλαβαίνω τι νοιώθουν, τους χρειάζονταν. Μόνο να, πρόσθεσε χαμηλώνοντας τη φωνή. Φοβάμαι το Μανώλη, θα του κάνουν κακό. Κάθεται εκεί, δίπλα στον Πάγκαλο, μπάστακας, όλη μέρα, με δυο χειροβομβίδες, έτοιμος να στήσει πόλεμο μαζί τους. Και τους τα λέει από την καλή, δυνατά, να τον ακούν. Δεν μπορώ να τον κρα­τήσω στο φυλάκιο, κάνει σαν τρελλός. Όταν ξημερώνει, παίρνει τις χειροβομβίδες και τραβάει για τον Πάγκαλο. Φοβάμαι, ξανάπε κι έπεσε σε συλλογή.

Το κακό δεν άργησε να γίνει. Οι Βούλγαροι είχαν πολύ ερεθιστεί από τον Πάγκαλο και τις προκλήσεις του δεκανέα. Παραφύλαγαν να πάρουν εκδίκηση. Ήταν σίγουροι πως κάποιο λάθος θάκανε ο δεκανέας, δε γελάστηκαν. Ο Μανώλης, με καρδιά πλημμυρισμένη ήλιο και λευτεριά από την Κρήτη, δεν ησύχαζε στιγμή. Μετακινιόταν αδιάκοπα γύρω από τον Πάγκαλο, μπαινόβγαινε και στο δικό τους μέρος. Δεν έπαυε να φωνάζει, να χειρονομεί, ν' απει­λεί. Έλεγε, και τι δεν έλεγε! Για την Κρήτη και τα παλληκάρια της, για την αντρειοσύνη τους. Για τους δικούς του, το σόϊ του, πούχε δώσει δεκάδες νεκρούς στον πόλεμο με τους Τούρκους και στο
Μακεδονικό αγώνα, με τους κομιτατζήδες.

— Ελάτε ντε, ήταν πάντα ο επίλογος. Ελάτε αν σας βαστάει να πάρετε τη Μακεδονία. Ελάτε να μετρηθούμε. Κι αν με κάνετε καλά, να σας χαρίσω και την Κρήτη μου...»

Παράλληλα, ανέπτυξε πλουσιότατη πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα. Διετέλεσε συντάκτης του περιοδικού «Ηπειρωτική Εστία» και υπήρξε ιδρυτικό μέλος και γενικός Γραμματέας της «Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών», γενικός Γραμματέας της «Φιλαρμονικής και του Ωδεί­ου Ιωαννίνων», Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του «Ιδρύματος Μελετών Ιονίου και Αδριατικού χώρου». Από το 1979 ανέλαβε, μαζί με τον Κ. Βλάχο, την ευθύνη της σύνταξης του «Ηπειρωτικού Ημερολογίου», ετήσιας έκδοσης της «Εται­ρείας Ηπειρωτικών Μελετών». Γενικότερα, συμμετείχε σε πολλούς οργανισμούς σχετικούς με τα γράμ­ματα, τις τέχνες και την εκπαίδευση με αποτέλεσμα να τιμηθεί για την πνευματική και πολιτιστική του δραστηριότητα με διακρίσεις και επαίνους από το Υπουργείο Παιδείας και Οργανι­σμούς, από την Πολιτεία με το Χρυσό Σταυ­ρό του Τάγματος του Φοίνικος το 1966, από το Δήμο Ιωαννιτών και άλλους φορείς.

Βιβλιογραφία

Νικολαΐδης Ιωάννης Ν., Αναδρομη, Διηγήματα, Ιωάννινα 1981, 60

Θεοδώρου Σάββας, Μνήμη Λογίων του Ζαγορίου του αιώνα που πέρασε, Το Ζαγόρι μας, 262 (2000) 11

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 39

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 293 -294.

Υφαντής Νίκος Θ., Ιωάννης Ν. Νικολαΐδης, 1917 – 1997. Ο άνθρωπος, ο δάσκαλος, ο λογοτέχνης, Ηπειρωτικά Γράμματα Α (2005) 253 - 272