ΣΑΡΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (1870 - 1937)

Γεννήθηκε το 1870 στη Βίτσα Ζαγορίου, όπου έλαβε και τη στοιχειώδη μόρφωση. Αφού αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας. Υπήρξε Σχολάρχης στον Πειραιά, Διευθυντής του Παγκύπριου Γυμνασίου, Γυμνασιάρχης σε Αλεξανδρούπολη και Σέρρες, Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης στη Θεσσαλονίκη και Καθηγητής (1909-1922) στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Κατά την παραμονή του σε αυτήν υπήρξε στέλεχος του «Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινου­πόλεως». Συνέβαλε ως συνεργάτης, κριτής και εισηγητής σε φιλολογικούς και λαογραφικούς διαγωνισμούς του περιοδικού που εξέδιδε ο Σύλλογος. Παράλληλα, ανέπτυξε εθνικιστική δράση, καθώς το 1912 οργάνωσε το πρώτο συνέδριο των δασκάλων του αλύτρωτου ελληνισμού και έλαβε μέρος στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση του υπόδουλου Ελληνισμού, με αποτέλεσμα να διωχθεί και να φυλακιστεί από τους Τούρκους. Μετά από τη Μι­κρασιατική Καταστροφή εργάστηκε ως Γυμνασιάρχης στην Κέρκυρα και εκπαιδευτικός Σύμβου­λος στο Υπουργείο Παιδείας. Από το 1926 υπήρξε μέλος του Συμβουλίου της Εκκλησια­στικής Ριζαρείου Σχολής. Πέθανε το 1937 στην Αθήνα.

Από τα μαθητικά του χρόνια έγραψε το 1889 στη δημοτική γλώσσα την ποιητική συλλογή «Τα πρώτα Τραγούδια» με επιρροές από την ποίηση του Βη­λαρά και του Κρυστάλλη. Όσο φοιτούσε στη Φιλοσοφική Σχολή δημοσίευσε μετάφραση του ποιήματος του Μουσαίου «Τα καθ' Ηρώ και Λέανδρου». Για τις μεταφράσεις του ο Χρ. Σούλης, έγραψε : «Μεταφράζει απαλά και αβίαστα, το ύφος του είναι ζωντανόν και απροσποίητον και ο στίχος του ήρεμος και μελωδικός αποπνέων όλον το άρωμα του δημοτικού τραγου­διού…». Εκτός από σημαντικός δάσκαλος υπήρξε λάτρης του κλασικισμού και δημοσίευσε το 1901 μελέτη για τον Κύπριο φιλόσοφο Ζήνωνα του Καλιέα καθώς και λαογραφική διατριβή για τους μήνες του ελληνικού λαού.

Στα έργα του περιλαμβάνονται τα :

Τα πρώτα τραγούδια (εύθυμα, πόνου, αρχαία), Αθήνα 1891

Ιστορικά σημειώματα περί Ηπείρου και Βλαχίας (Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εται­ρείας της Ελλάδος τόμ. Ε') Αθ. 1897

Λείψανα της λατρείας του Λίνου και Αδώνιδος εν Ηπείρω (Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εται­ρείας της Ελλάδος τόμ. Α', Άθ. 1897)

Περί Ζήνωνος του Κιτέως και της φιλοσοφίας αυτού, (Λάρναξ-Κύπρου 1901)

Οι μήνες του ελληνικού λαού, (εφημ. «Αλήθεια» Λεμεσού Κύπρου, 1-1-1901)

Έκθεσις της κρίσεως του Β' Δραματικού αγώνος του εν Κων/λει Ελληνικολυ Φιλολικού Συλλόγου, Κωνσταντινούπολις 1911

Παλαιογραφικός Έρανος, (περιοδ. Ε.Φ. Κωνσταντινουπόλεως τ. ΛΒ') Κων/λις 1912

Περί Επαγ­γελματικής μορφώσεως των εν Τουρκία Ελλήνων διδασκάλων, (εφ. Πατρίς, Κωνσταντινούπολις 18-29/8/1912)

Το Ελληνικόν πνεύμα δια μέσου των αιώνων, Κωνσταντινούπολις 1912

Παρατηρήσεις εις το Ηπειρωτικόν γλωσσάριον του Π. Αραβαντινού, Κωνσταντινούπολις 1920

Διορθωτικά εις Ευριπίδην, Ιφιγένειαν και Μήδειαν, Κωνσταντινούπολις 1920

Περί της εν Ηπείρω, Μακεδονία και Θράκη συνθηματικής γλώσσης (Δελτίον της Λαογρα­φικής Εταιρείας τ. Ζ'), Αθ. 1923

Ζαγορισιακών θεσμίων έρευνα, (Ηπειρωτικά Χρονικά τ. Β') Ιωάννινα 1927

Η Επανάστασις Διονυσίου του Σκυλοσόφου εις Ιωάννινα (1611) και ο στηλιτευτικός λόγος Μαξίμου του Πελοποννησίου (Ηπειρω­τικά χρονικά τ. Γ'), Ιωάννινα 1928

Κατάλογος των χειρογράφων του εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου (Επετηρίς Βυζαντινών σπουδών τ. Η' (1931) και τ. Θ' 1932), Αθήναι

Πώς είδε και πώς ετραγούδησεν ο λόρδος Βύρων την Ήπειρον, Φιλολογικός Νέος Κόσμος, Αθ. 1935

Παλαιογραφικά Ερανίσματα εκ Θεσσαλίας (Επετηρίς Βυζαντινών σπουδών τ. ΙΒ'), Αθ. 1936

Ηπειρωτικαί ενθυμήσεις ή χρονικά σημειώματα και επιγραφαί, Ηπειρωτικά Χρονικά τ. ΙΒ', Ιωάννινα 1937

Τοπωνυμικόν Βίτσης και Μονοδενδρίου του Ζαγορίου, Ηπειρωτικά χρονικά τ. ΙΒ', Ιωάννινα 1937

Μαξίμου του Πελοποννησίου. Απόκρισις προς τους φιλομαθείς Άρτης. Εξ Ιωαννίνων 1614 (Ηπειρωτικά χρονικά), Ιωάννινα 1937.

Μεταφρά­σεις:

Τα καθ' Ηρώ και Λέανδρον, Αθ. 1892

Εισαγωγή στο αρχαίο δράμα Αθ. 1920

Σοφοκλής, σε δημοτικούς στίχους, με προλόγους και σημειώματα ερμηνευτικά, Αθ. 1932

Ευριπίδης, σε δημοτικούς στίχους, με προλόγους…, Αθήνα 1935

Παραθέτουμε δύο ποιήματά του :

ΜΑΗΣ — ΝΕΟΤΗ

Ξυπνάτε από τον ύπνο, κορίτσια, χάραξε

Και πάρετε ταρνιά σας και κατσίκια σας

Κελάτε στα χωράφια να τα βοσκήσωμε,

Να πιάκωμε το Μάη με τον κατάψυχο,

Παιδιά κορίτσια αντάμα ν όλα μες τη δροσιά,

Στα χόρτα, στα μανούσια, στον παράδεισο,

Να φάμε και να πιούμε να τραγουδήσωμε

Να παίξωμε όλοι αντάμα ν ασυλλόγιστα,

Τα νεάτα να χαρούμε, τα παιδιακίσια μας,

Του χρόνου ποιος το ξέρει τι γράφει η μοίρα μας.

Ξυπνάτε από τόν ύπνο κορίτσια γλήγωρα.

Η ΠΕΤΡΟΠΕΡΔΙΚΑ

Μωρή γραμμένη πέρδικα, που περβατείς τα πλάγια,

Την εμμορφιά σου ζήλεψα και θέλω να σε πιάσω,

Να σε κλειδώσω στο κλωβί, το μόσκο να σε θρέψω

Να χαίρωμε τα κάλλη σου, νακούω τη λαλιά σου.

- Για φεύγα απέδω, κυνηγέ και σύρε στο καλό σου.

Δε θέλω εγώ το μόσκο σου, δε θέλω το κλωβί σου,

Δεν είμαι πάπια του νερού στα χέρια να με πιάσης,

Μον είμαι πετροπέρδικα στα μάτια δε με γλέπεις.

Βιβλιογραφία

Θεοδώρου Σάββας, Μνήμη Λογίων του Ζαγορίου του αιώνα που πέρασε, Το Ζαγόρι μας, 261 (2000) 10

Κραψίτης Βασίλης, Λόγιοι της Ηπείρου (1430-1912), Τόμος Α’, Αθήνα, 1979, 169-171

Λαζαρίδης, Κώστας Π., Δημήτριος Μ. Σάρρος. Ο μεγάλος δάσκαλος από τη Βίτσα, Γιάννινα, Μικρή Ζαγοριακή Βιβλιοθήκη Αριθμ. 13, 1973

Νικολαΐδης Ιωάννης Ν., Δημήτριος Μ. Σάρρος, Ηπειρωτική Εστία 3 (1954), 885

Ξύδης Θεόδωρος, Δημήτριος Σάρρος (1869 – 1938), Νέα Εστία 64 (1958), 1365-1367

Σταύρου Τατιάνα, Το μνημόσυνο του Σάρρου [επιστολή], Νέα Εστία 65 (1959), 56

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 58 – 59

Χάρης Πέτρος, Το φιλολογικό μνημόσυνο τριών Ηπειρωτών λογίων, Νέα Εστία 27 (1940), 505-507