ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ (1799 - 1865)

Γεννήθηκε στο χωριό Βραδέτο Ζαγορίου, όπου έμαθε τα πρώτα γράμματα. Ήταν γιος του ιερέα Χριστόδουλου. Σε ηλικία 10 ετών πήγε στα Ιωάννινα και μαθήτευσε πρώτα στη Μπαλαναία Σχολή κι ακολούθως στην Καπλάνειο όπου διδάχθηκε από τον Αθανάσιο Ψαλίδα.

Μόλις ολοκλήρωσε τις σπουδές του εργάστηκε ως δάσκαλος στο χωριό του, στη σχολή Κουκουλιού Ζαγορίου και στη σχολή Μονοδενδρίου Ζαγορίου. Σύντομα απέκτησε μεγάλη φήμη για το διδασκαλικό του έργο και ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Βενέδικτος τον κάλεσε στα Ιωάννινα, όπου έγινε πνευματικός ηγέτης μιας ομάδας φιλομαθών ανθρώπων. Μετά το θάνατο του Μητροπολίτη υπηρέτησε ως δάσκαλος στην Πρέβεζα μέχρι το 1833, όταν ιδρύθηκε η Ζωσιμαία Σχολή στα Ιωάννινα και ανέλαβε τη διεύθυνσή της μέχρι το 1838. Τότε μετέβη στην Αθήνα όπου παρακολούθησε μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Ακολούθως, δίδαξε στη Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης μέχρι το 1843. Έπειτα, επέστρεψε στη διεύθυνση της Ζωσιμαίας Σχολής. Σε αυτήν παρέμεινε μέχρι το 1855, που πήγε στην Αθήνα και αναδείχθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής με την εργασία του «Περί καλού».

Κατόπιν, εγκαταστάθηκε στην πόλη Τεκούτσι της Μαλδαβίας, όπου βρίσκονταν οι εύποροι κουνιάδοι του Αλέξιος και Πέτρος Ζαβαλέξης. Θεωρώντας τη μόρφωση ως καθοριστικό παράγοντα αναγέννησης του έθνους έπεισε τους κουνιάδους του να χρηματοδοτήσουν τη δημιουργία τυπογραφίου στα Ιωάννινα για την εκτύπωση διδακτικών βιβλίων για τους άπορους μαθητές. Επίσης, επισκέφτηκε Γερμανικά και Γαλλικά Πανεπιστήμια, όπου ενημερώθηκε για τα διδακτικά ρεύματα της εποχής, και τη Λειψία και το Παρίσι, όπου παρήγγειλε το τυπογραφείο.

Το 1857 επέστρεψε στη θέση του διευθυντή της Ζωσιμαίας Σχολής, όπου δίδαξε εφαρμόζοντας κάθε προοδευτικό εκπαιδευτικό σύστημα που γνώρισε κατά την παραμονή του στην Ευρώπη μετατρέποντας τη Ζωσιμαία σε πνευματικό κέντρο του ελληνισμού. Γράφει χαρακτηριστικά ο Παναγιώτης Αραβαντινός :

«Των τελειο­φοίτων δε της Σχολής ταύτης η αξία γίνεται καταφανής εκ του ψηφίσματος, όπερ η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου των Αθηνών εξέδωκε το φθινόπωρον του 1860, ίνα ανεξετάστως εγγράφηται ως φοιτητής του Πανεπιστημίου πας μαθητής του Γυμνασίου των Ιωαννίνων, φέρων δίπλωμα αποφοιτήσεως του Γυμνασιάρχου, ενώ τοιούτον τι πλεονέκτημα εις ουδέν των εν τη μη ελευ­θέρα Ελλάδι συνεστηκότων γυμνασίων επεχορηγήθη μέχρι της εποχής εκεί­νης. Μετ' ολίγον δε και η Ελληνική Κυβέρνησις προς βράβευσιν των υπέρ της διαδόσεως των φώτων ατρύτων και επιτυχών αγώνων του απέστειλε τω Αναστασίω τον Αργυρούν Σταυρόν του Σωτήρος».

Παράλληλα, άρχισε να λειτουργεί από το 1861 το τυπογραφείο «Δωδώνη», από όπου το πρώτο βιβλίο που εκδόθηκε ήταν η γραμματική του Σακελλάριου. Ωστόσο, ένα χρόνο αργότερα αναγκάστηκε να μετακομίσει εκ νέου στη Μαλδαβία με τη συζυγό του. Κατόρθωσε να πείσει τους κουνιάδους του να αναλάβουν τη δαπάνη της έκδοσης χιλιάδων αντιτύπων των ελλήνων κλασικών για τους άπορους μαθητές της Ελλάδας.

Άφησε ένα μεγάλο ανέκδοτο έργο που απαρτίζεται από φιλολογικά σημειώματα, συλλογές δημοτικών τραγουδιών, παροιμιών, επιτάφιους λόγους, μεταφράσεις κά.

Έχει γράψει τα έργα :

Γραμματική, Ιωάννινα 1861.

Τα πρώτα μαθήματα των παίδων, Ιωάννινα 1863

Βιβλιογραφία

Αραβαντινός Παναγιώτης, Βιογραφική Συλλογή Λογίων της Τουρκοκρατίας, εισαγωγή - επιμέλεια Κ. Θ. Δημαράς, Ιωάννινα, Εκδ. Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, 1960,  177-191

Εργολάβος Σπύρος, Αναστάσιος Σακελλάριος (1833-1838, 1843-1855, 1857-1862), Το Ζαγόρι μας, 301 (2003) 6-7

Κραψίτης Βασίλης, Λόγιοι της Ηπείρου (1430-1912), Τόμος Α’, Αθήνα, 1979, 167 - 169

Λαζαρίδης Κώστας Π., Ο δάσκαλος του Γένους Αναστάσιος Σακελλαρίου ή «Σακελλάριος» από το Βραδέτο - Ζαγορίου, Μικρή Ζαγοριακή Βιβλιοθήκη Αριθ. 16, Γιάννινα 1974.

Λαμπρίδης Ιωάννης, Ζαγοριακά, οις προσετέθησαν και τινά περί Ηπείρου, Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου της Αυγής, 1870, 275 - 280

Λαμπρίδης Ιωάννης, Ηπειρωτικά Μελετήματα, Τεύχος Ένατον : Ζαγοριακά, Μέρος Β, Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου Αναστασίου Ν. Τρίμη, 1889, 49 - 52

Μέρτζιος Γεώργιος Α., Αναστάσιος Σακελλάριος, Λόγιος από το Βραδέτο, Το Ζαγόρι μας, 140 (1989) 143 - 144

Ντιναλέξης Απόστολος Κ., Αναστάσιος Σακελλάριος, Το Ζαγόρι μας, 63 (1983) 8, 13

Παρανίκας Ματθαίος Κ., Σχεδίασμα περί της εν τω ελληνικώ έθνει καταστάσεως των γραμμάτων από Αλώσεως Κωνσταντινουπόλεως (1453 μ.Χ.) μέχρι των αρχών της ενεστώσης (ΙΘ') εκατονταετηρίδος, Εν Κωνσταντινουπόλει : Εκ του Τυπογραφείου Α. Κορομηλά, 1867, 72

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 57

Χρηστογούλας Στέφανος, Αναστάσιος Σακελλάριος (Ένας μεγάλος Ζαγορίσιος Δάσκαλος), Το Ζαγόρι μας, 265 (2000) 3