Καπέσοβο

Ονομασία Χωριού
Καπέσοβο
Υψόμετρο (μέτρα)
1120
Τοπολογία
Ορεινός οικισμός στις νότιες πλαγιές της κορυφής Καζάρμα του όρους Τύμφη, στο κεντρικό τμήμα της περιφερειακής ενότητας Ιωαννίνων
Κάτοικοι (απογρ. 2011)
51
Στοιχεία ιστορίας

Χωριό με αρχαία ιστορία, είναι χτισμένο στα ριζά της Γραδίστας, βουνό στο οποίο υπάρχουν ακόμα ίχνη αρχαίων τειχών.

Στο Καπέσοβο μετοίκησαν σε απροσδιόριστο χρόνο 20 οικογένειες από το μικρό χωριό Καπούσκα που ήταν κοντά στη Μπάγια και κατοίκησαν στο χαμηλότερο μέρος του Καπεσόβου "Μπογκόνα'', καθώς και κάτοικοι από άλλες περιοχές.

Αποτελεί πατρίδα του Αλέξη Νούτσου και πολλών άλλων επιφανών ανδρών: του Ιωαννούτσου Καραμεσίνη, πατέρα του Αλέξη, του Πασχάλη, των Μαρίνων, του Κώνστα Γεωργίου κ.α. Είναι το χωριό που ''επέβαλε'' στο Σουλτάνο με τους ισχυρούς ανθρώπους του στην Κωνσταντινούπολη, να βάλει πασά στα Γιάννενα τον Αλή Τεπελενλή. 

Ένας από αυτούς ήταν ο Ιωαννούτσος Καραμεσίνης ο ''Ρωμιόπασας'', όπως τον αποκαλούσαν. Ταξιδεμένος στην Κωνσταντινούπολη απ' όπου γύρισε στο Καπέσοβο το 1741 πάμπλουτος και σε λίγα χρόνια έγινε προεστός του Ζαγοριού με δύναμη και επιρροή σε Τούρκους και Χριστιανούς σε όλη την Ήπειρο. Ο Καραμεσίνης δολοφονήθηκε το 1798 από ανθρώπους της Σουλεϊμάν Πασίνας (τον θεωρούσε υπεύθυνο για την αποκεφάλιση του άντρα της).

Ο γιός του, Αλέξης Νούτσος, μετά τη δολοφονία του πήρε τη θέση του ως Γενικός Προεστός Ζαγορίου και Ιωαννίνων και έγινε ο σημαντικότερος σύμβουλος του Αλή μέχρι το θάνατό του. Στα 1817 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Επειδή ήταν στο πλευρό του Αλή, οι Τούρκοι το 1821 έκαψαν τα αρχοντικά του στο Καπέσοβο και στο Σκαμνέλι και έβγαλαν σε πληστηριασμό τα αρχοντικά του στα Γιάννενα. Ο Αλέξης Νούτσος διορίστηκε από την κυβέρνηση Γενικός Πολιτικός και Στρατιωτικός πληρεξούσιος στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα. Τον δολοφόνησε -μαζί με τον στρατηγό Παλάσκα- το 1822 ο Οδ. Ανδρούτσος.

βλ. Μακρής Ε., Τα Ζαγοροχώρια, Ιωάννινα 1996

επίσης βλ. βιβλιογραφία για το Ζαγόρι

Αρχιτεκτονική - Μνημεία

Εντυπωσιάζει με τα σπίτια και τα καλντερίμια του. Ξεχωρίζει η Πασχάλειος Σχολή, χτισμένη το 1861 (με δαπάνες των αδελφών Κων/νου και Παύλου Πασχάλη) με 14 αίθουσες, εκτός των βοηθητικών χώρων. Στη βιβλιοθήκη της υπάρχει στο πρωτότυπο η Μεγάλη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου. Εκεί δημιουργήθηκε και Λαογραφικό Μουσείο με το νοικοκυριό του ζαγορίσιου σπιτιού.

Αξιόλογη είναι η κεντρική εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που έφτιαξε ο Νούτσος Καραμεσίνης το 1793 και εικονίζεται ο ίδιος σε τοιχογραφία της. Οι Καπεσοβίτες είχαν αναδειχθεί κατά τον 18ο αιώνα σε σπουδαίους αγιογράφους

Δημογραφική εξέλιξη
1928: 124
1940: 136
1951: 92
1961: 53
1971: 62
1981: 89
1991: 49
2001: 67
2011: 51
Πανηγύρι

Το τοπικό πανηγύρι διοργανώνεται κάθε χρόνο γύρω από την ημέρα της εορτής του προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου. Συνήθως το πανηγύρι ξεκινά το βράδυ της 19ης Ιουλίου και κρατά 2 ημέρες.