ΠΕΤΣΑΣ ΦΩΤΗΣ Μ. (1918 - 2004)

Γεννήθηκε στην Αρίστη Ζα­γορίου, όπου φοίτησε στο Δημοτικό και το Σχολαρχείο. Τελείωσε το Γυμνάσιο και τη Φιλοσοφική Σχο­λή στη Θεσσαλονίκη παίρνοντας πτυχίο Αρχαιολογίας το 1939. Γνώριζε άριστα αγγλικά, γαλλικά, γερμα­νικά. Υπηρέτησε ως διμοιρίτης στον πόλεμο του ’40 και έλαβε ως παράσημο τον Πολεμικό Σταυρό Β' τάξεως. Το διάστημα 1951-1953 σπούδασε στο Καίμπριτζ, ως υπότροφος του Βρετανικού Συμβουλίου, και από το 1961 ως το 1962 στην Αμερική, ως υπό­τροφος Φουλμπράϊτ. Υπήρξε βοηθός του Καθηγητού Κωνστα­ντίνου Ρωμαίου και άρχισε την ανασκαφή στη Βεργίνα. Εργάστηκε ως Επιμελητής και Έφορος Αρχαιοτήτων σε διάφορες περιοχές και υπήρξε Καθηγητής και Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το 1975 επέστρεψε στις έρευνές του στη Βεργίνα, στη Βέροια, στη Νάουσα, στην Πέλλα, στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική και αλλού.

Υπήρξε μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας, του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών του Ινστιτούτου Μελετών Ιονίου και Αδριατικού χώρου και της Εταιρείας Θρακικών Μελετών, Πρόεδρος της Περιηγητικής Λέ­σχης Θεσσαλονίκης, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, συνεκδότης του περιοδικού «Μα­κεδονικά» και εκδότης του περιοδικού «Ήπειρος» κλπ. Παράλληλα, ήταν ιδρυτικό μέλος της Διεθνούς Εταιρείας για τη μελέτη των Ελληνορωμαϊ­κών Ψηφιδωτών, του γερμανικού και του αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, του Διοικητικού Συμβουλίου της Διε­θνούς Εταιρείας για τη μελέτη των Ελληνο­ρωμαϊκών Επιγραφών, του Ινστιτούτου Προχωρημένων Σπου­δών του Πρίνστον.

Δημοσίευσε πολλές εργασίες αρχαιολογικού περιεχομένου στα ελληνικά και σε ξένες γλώσσες. Οι μελέτες του για την Πέλλα, όπου έκανε ανασκαφές από το 1957 έως το 1969, συγκεντρώθηκαν σε ένα τόμο. Σημαντικό είναι το έργο του «Τάφος των Λευκαδίων». Εξέδωσε σε συνεργασία με το Γιάννη Σαραλή το «Αρίστη και Δυτικό Ζαγόρι», που αφορά στην ιστορία της πατρίδας του.

Από το έργο του αναφέρονται τα :

Μυκηναϊκά όστρακα εκ Κοζάνης και Παιονίας, Αθήναι 1956.

Ανασκαφή αρχαίου νεκροταφείου Κοζάνης, Αθήναι 1965.

Ανασκαφή μεγάλου Μακεδονικού τάφου παρά τα Λευκάδια Ναούσης, Αθήναι 1965.

Ο Μακεδονικός τάφος παρά το χωρίον Τούμπα Παιονίας, Αθήναι 1965.

Ανασκαφαί Ναούσης, Αθήναι 1966.

Ανασκαφαί Κοζάνης, Αθήναι 1966.

Ανασκαφαί Ναούσης κατά το έτος 1966, Αθήναι 1966.

Αρχαιότητες και μνημεία Δυτικής Μακεδονίας, Αθήναι 1966.

Ο τάφος των Λευκαδίων, Αθήναι 1966.

Σύμμεικτα, Θεσσαλονίκη 1970

Στοιχεία κλασσικής αρχαιολογίας (τεύχος Α'), Ιωάννινα 1973

Ανασκαφή Ρωμαϊκής Νικοπόλεως, Αθήναι 1974.

Χρονικά αρχαιολογικά 1968 - 1970, Θεσσαλονίκη 1974.

Έρευνες στη Μακεδονία, Αθήναι 1977.

Σημειώσεις τουριστικής Γεωγραφίας, Θεσσαλονίκη 1979

Σημειώσεις κλασσικής Αρχαιολογίας και μνημειακής τοπογραφίας, Θεσσαλονίκη 1979

Οι χρονολογημένες επιγραφές από ιερό της μητρός Θεών αυτόχθονος στη Λευκόπετρα, Αθήνα 1981

Δελφοί (στα αγγλικά), Αθήνα 1981

Αρίστη και Δυτικό Ζαγόρι (με συνεργασία Γ. Σαραλή), Αθήνα 1982

Αδημοσίευτα αρχαιολογικά ευρήματα Αχαΐας, Αθήνα 1981-1982

Μήτηρ Θεών αυτόχθων, Θεσσαλονίκη 1983

Βιβλιογραφία

Φ. Μ. Πέτσας – Γ. Α. Σαραλής, Αρίστη και Δυτικό Ζαγόρι, Αθήνα 1982, 324 - 331

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 51 - 52

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 359 - 360