Τσεπέλοβο - Οικία Παπαμπέλλη (μετέπειτα Ξάνθου)

Διώροφη κατοικία. Κατέρρευσε στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο ιστορικό μνημείο (ΦΕΚ 404/6-7-1965).
Τσεπέλοβο
Περιγραφή διακόσμου

Ο γραπτός διάκοσμος, όπως αποτυπώνεται σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες, αναπτυσσόταν σε οριζόντιες επάλληλες ζώνες. Η ζωφόρος αποτελείται από ορθογώνιες συνθέσεις, στις οποίες αποδίδονται, γραμμικά και χωρίς καμία αίσθηση του βάθους, δέντρα και ρόδακες. Τόσο στη ζωφόρο όσο και στη μεσαία ζώνη χρησιμοποιούνται ευρέως «διακοσμητικές πιτσιλιές». Στη μεσαία ζώνη, μέσα σε γεωμετρικά πλαίσια ζωγραφίζονται ιστιοφόρα και συμβατικά εξοχικά τοπία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει μία παράσταση δύο αντικριστών λεόντων εκατέρωθεν δενδρυλλίου. Το ένα λιοντάρι είναι δεμένο με αλυσίδα από το χαμηλό δέντρο.

Επιγραφές

Λίθινη κτητορική επιγραφή: «ΕΥΘΗΑCΤΗΚΕΝ / Ο ΥΚΟC ΕΤΟΥΤΟC / 1771> ΑΡΧΗCΘΗ / ΥΟΥΛΙΟΥ 20 ΚΕ / ΕCΚΟΛΑCΤΗ ΑΥΓΟΥ / ΣΤΟΥ ΕΝ ΧΙΡΙ ΜΑΣΤΟΥ / ΡΟΓΗΟΡΓΗ ΖΟΥΠΑ».

Μία δεύτερη δυσανάγνωστη επιγραφή αναφέρει το ίδιο έτος κτίσης.

Παρατηρήσεις

Κατά τον Λαζαρίδη, το «περίφημο», όπως το χαρακτηρίζει, σπίτι, έκτισε ο Μπαμπαμπέλλης. Τσεπελοβίτης, ο «πολύς Μπαμπαμπέλλης» «ήταν ένας αρκετά εγγράμματος και πολύγλωσσος άνθρωπος, αρκετά πλούσιος, που είχε ασκήσει κι αυτός το επάγγελμα του γιατρού στο Τσεπέλοβο». Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, όπως τη μετέφερε η Γεωργία Παπάζογλου, στην οικία υπήρχε και περίτεχνη ξυλόγλυπτη οροφή με εξώγλυφες διακοσμήσεις, όπως στα τέμπλα των ναών. Από τις τέσσερις γωνίες της κρέμονταν ξυλόγλυπτοι σχηματισμοί που έμοιαζαν με τσαμπιά. Η οροφή είχε ξηλωθεί, άγνωστο από ποιόν, πριν το 1960. Η οικία διέθετε και φωτιστικούς φεγγίτες.

Η περιγραφή του διακόσμου έγινε με βάση το φωτογραφικό αρχείο της 6ης Εφορίας Νεοτέρων Μνημείων. Ενδέχεται η οικία να διακοσμήθηκε σε δύο διαφορετικές φάσεις. Όλος όμως ο διάκοσμος πρέπει να χρονολογηθεί στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Δεν αποκλείεται, βέβαια, κάποιες διακοσμήσεις να πραγματοποιήθηκαν και στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι «διακοσμητικές πιτσιλιές» θυμίζουν τη διακόσμηση της οικίας Νικολάου Κώνστα στους Νεγάδες (τέλη 18ου αιώνα). Παρόμοια σύνθεση με ιστιοφόρα συναντάμε στην οικία Σκεύη στη Βίτσα, η οποία χρονολογείται το 1845. Όσο για την παράσταση με τα λιοντάρια, οι ομοιότητες με απεικονίσεις λεόντων σε εξωτερικό τοίχο οικίας στο Αργυρόκαστρο, οι οποίες χρονολογούνται το 1827, είναι μεγάλες.

Το 1966 είχε στερεωθεί από την 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων τμήμα της ανατολικής πλευράς τοίχου.

Πληροφορητές / ιδιοκτήτες
Γεωργία Παπάζογλου. Επάγγελμα: συνταξιούχος δασκάλα. Τόπος μόνιμης διαμονής: Ιωάννινα.
Εικόνες
oikia-papampelli-1oikia-papampelli-2

Στέφανος Τσιόδουλος, Η ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα. Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση, Ριζάριο Ίδρυμα, Αθήνα 2009