Σκαμνέλι - Οικία Βασδέκη

Διώροφη κατοικία. Κατοικείται περιστασιακά.
Σκαμνέλι
Διακοσμημένοι χώροι

Ανώγειο: οντάς, κρεβάτα.

Κατάσταση τοιχογραφιών
Καλή.
Περιγραφή διακόσμου

Οντάς: ο διάκοσμος του οντά έχει καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς. Στη μεσάντρα δημιουργείται τραπεζοειδής εσοχή με τοξωτό υπέρθυρο. Στο τύμπανο του τοξωτού υπέρθυρου είναι ζωγραφισμένα ανοιχτή αυλαία, ουράνιο τόξο και άνθη. Πάνω από το τοξωτό υπέρθυρο ζωγραφίστηκε ανοιχτό ειλητάριο με την επιγραφή που προαναφέρθηκε.

Κρεβάτα: ο διάκοσμος αναπτύσσεται σε οριζόντιες ζώνες. Ο φυτικός ροκοκό διάκοσμος της ζωφόρου διακόπτεται από συμβατικά τοπία με οικοδομήματα και δέντρα. Η ζώνη κάτω από τη ζωφόρο καλύπτεται με ορθογώνιες συνθέσεις οι οποίες παριστάνουν ανθοδοχεία με λουλούδια μέσα σε ροκοκό πλαίσια πάνω από τα οποία κρέμονται ζωγραφιστές ανοιχτές αυλαίες.

Επιγραφές

Στον τοίχο του οντά πάνω από τη μεσάντρα: «1857 Μαΐου: 9. Δια χειρός Γεωργίου Κ΄΄ Χιοναδίτου ευχομένου / τω οικοδεσπότη υγεία, ευτυχία».

Παρατηρήσεις

Η οικία Βασδέκη απέκτησε αυτή την επωνυμία αφ’ ότου ο Ιωάννης Βασδέκης από τη Βίτσα μπήκε εσώγαμπρος σε αυτή την οικογένεια, περίπου στις αρχές του τρίτου τέταρτου του 19ου αιώνα. Η οικογένεια Βασδέκη ήταν ανέκαθεν κτηνοτροφική. Στα βοσκοτόπια του Σκαμνελίου έβοσκαν 2000 πρόβατα, που της ανήκαν.

Σύμφωνα με τον Γεώργιο Παΐσιο, ο Χιονιαδίτης ζωγράφος Γεώργιος Κ., «ως αποδεικνύεται εκ μιας διαθήκης του πατρός αυτού Κωνσταντίνου κατά το έτος 1851, εγκατεστάθη οικογενειακώς εν Σκαμνελίω Ζαγορίου και ως εκ του επαγγέλματός του έφερε κατόπιν το επίθετον Νταβαντζής».

Ο πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος αφορά κυρίως την κρεβάτα. Ο οντάς διασώζει μόνο ένα τμήμα της ζωφόρου του πάνω από την μεσάντρα. Οι υπόλοιποι τοίχοι του κατασκευάστηκαν εκ νέου επειδή είχαν φουσκώσει από τις βροχές. Οι κατεστραμμένες πλέον ζωγραφιές παρίσταναν άνθη με πουλιά, καράβι και πάνω από το ανύπαρκτο σήμερα τζάκι μία κοπέλα με βιβλίο καθισμένη σε παγκάκι και έναν νέο με μπαστούνι.

Υπήρχε και άλλο δωμάτιο στο ανώγειο που έφερε ζωγραφικό διάκοσμο, αλλά δεν έχει διασωθεί τίποτε.

Όπως βγαίνουμε για το μπαλκόνι της κρεβάτας εκατέρωθέν του αποδίδονται μία αντρική και μία γυναικεία φιγούρα. Ο άντρας ιππεύει λευκό άλογο, φοράει ευρωπαϊκή ενδυμασία και έχει στον ώμο όπλο. Η γυναικεία μορφή φοράει μακρύ κόκκινο φόρεμα και κρατάει στα χέρια δίσκο με γλυκό για κέρασμα. Έμφαση δίνεται στην κόμμωσή της. Στη συλλογική μνήμη οι δύο φιγούρες ταυτίζονται με τους πρωταγωνιστές ενός πραγματικού ειδυλλίου: του Ιωάννη Βασδέκη και της Σκαμνελιώτισσας γυναίκας του Σεβαστής. Ο Ιωάννης είχε βγει κυνήγι, τον έπιασε βροχή στα μέρη του Σκαμνελίου και βρήκε καταφύγιο σ’ αυτό εδώ το σπίτι. Εδώ είδε την κόρη των ιδιοκτητών, του άρεσε και μόλις γύρισε στη Βίτσα έστειλε προξενιό για να την παντρευτεί.

Η κρεβάτα πλέον έχει χάσει την ενότητά της. Για να στεγαστούν οι δύο οικογένειες των φυσικών κληρονόμων της οικίας δημιουργήθηκαν στο χώρο της κρεβάτας πρόσθετα δωμάτια.

Εικόνες
oikia-vasdeki-1oikia-vasdeki-krevata-1oikia-vasdeki-krevata-2

Στέφανος Τσιόδουλος, Η ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα. Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση, Ριζάριο Ίδρυμα, Αθήνα 2009