Νεγάδες - Οικία Νικοθέου ή Ταβαντζή (μετέπειτα Φώταινας και αργότερα Κεμάλη)

Διώροφη κατοικία. Κατοικείται περιστασιακά.
Νεγάδες
Διακοσμημένοι χώροι

Ισόγειο: χαγιάτι. Ανώγειο: μαντζάτο.

Κατάσταση τοιχογραφιών
Καλή.
Περιγραφή διακόσμου

Ο διάκοσμος του μαντζάτου αναπτύσσεται σε τρεις οριζόντιες επάλληλες ζώνες. Η ζωφόρος φέρει απλά φυτικά ροκοκό μοτίβα, τα οποία διακόπτονται από τοπιογραφικές συνθέσεις με οικοδομήματα μέσα σε ελλειπτικά πλαίσια. Στη μεσαία ζώνη διατάσσονται ορθογώνιες συνθέσεις με ανθοφόρα δοχεία τα οποία πλαισιώνονται από ανοιχτές αυλαίες. Ο κάμπος των συνθέσεων έχει το χρώμα του λουλακιού, ενώ οι αυλαίες έχουν αποδοθεί στους τόνους του χοντροκόκκινου.

Στη ζωφόρο του χαγιατιού αναπτύσσεται συνεχές τοπίο με επαναλαμβανόμενα δέντρα και εδαφικούς κυματισμούς.

Επιγραφές

Σύμφωνα με τον Κίτσο Μακρή η διακόσμηση πραγματοποιήθηκε από το ζωγράφο Μιχ. Κ. Καραγιαννίδη το 1869. Η επιγραφή που διάβασε ο Μακρής βρισκόταν σε τοίχο της κρεβάτας. Όταν χρειάστηκε να γίνουν οικοδομικές εργασίες εντός της οικίας, η επιγραφή στον τοίχο της κρεβάτας καταστράφηκε. Τότε, ο Ιωάννης Κεμάλης παρήγγειλε και κατασκεύασε μπρούτζινη επιγραφή στην οποία διαβάζει κανείς τα εξής: «Το σπίτι αυτο εκτισθη / το 1761 17 Αυγούστου / δια χειρός Αναστασιου / Καραγιαννιδη από χιονάδες / Κονιτσης».

Παρατηρήσεις

Η οικία του Κωνσταντίνου Νικοθέου περιήλθε στα τέλη του 19ου αιώνα σε κάποια Φώταινα έπειτα από αγορά και στη συνέχεια στον Παντελή Πολυχρονιάδη, ο οποίος παντρεύτηκε την κόρη της Φώταινας. Ο Πολυχρονιάδης ασχολούνταν με εμπορικές δραστηριότητες στο Αϊδίν της Μικράς Ασίας. Σήμερα η οικία είναι γνωστή ως οικία Ιωάννη Κεμάλη, διότι ο τελευταίος παντρεύτηκε την εγγονή του Πολυχρονιάδη, Μαριάνθη. Η οικία είναι γνωστή και ως «οικία ταβαντζή», επειδή η νοικοκυρά του σπιτιού, λείποντας ο σύζυγός της στα ξένα, τα «έμπλεξε» με τον τεχνίτη (ταβαντζή) στον οποίο είχε ανατεθεί η κατασκευή των ταβανιών.

Τα διακοσμημένα δωμάτια της οικίας ήταν ο οντάς, το μαντζάτο (γνωστό ως χειμωνιάτικο) και η κρεβάτα στον όροφο, ενώ στο ισόγειο το χαγιάτι. Έπειτα από οικοδομικές εργασίες στο εσωτερικό της οικίας, ο οντάς και η κρεβάτα έχασαν το διάκοσμό τους.

Η διακόσμηση της οικίας πρέπει να πραγματοποιήθηκε όταν το διώροφο οίκημα ήταν ιδιοκτησία του Κωνσταντίνου Νικοθέου. Στην έμμετρη ιστορία του Ζαγορίου που συνέγραψε ο Γεώργιος Σωτήρης, ο Κωνσταντίνος Νικοθέος συγκαταλέγεται στον κατάλογο των σημαντικών Νεγαδιωτών.

Παρόμοια ζωγραφιστά τοπία με αυτό του χαγιατιού συναντώνται στην οικία Κοκομέλη στους Κήπους καθώς και στην οικία Γενναδίου στο Σκαμνέλι. Οι διακοσμήσεις της οικίας Γενναδίου χρονολογούνται το 1878 και ο ζωγράφος είναι ο Χιονιαδίτης Αλέξιος Μ.Κ.

Πληροφορητές / ιδιοκτήτες
Μαριάνθη Κεμάλη. Επάγγελμα: οικιακά. Τόπος μόνιμης διαμονής: Ιωάννινα.
Εικόνες
oikia-nikotheou-mantzato-1oikia-nikotheou-mantzato-2oikia-nikotheou-mantzato-3

Στέφανος Τσιόδουλος, Η ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα. Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση, Ριζάριο Ίδρυμα, Αθήνα 2009