Νεγάδες - Οικία Αναγνώσταινας
Ένα δωμάτιο στο ανώγειο.
Σε γωνιακό δωμάτιο του ανωγείου έχουν αποκαλυφθεί κάποια μικρά τμήματα ζωγραφικού διακόσμου καθώς απολεπίστηκε ο ασβέστης που τον κάλυπτε. Διακρίνονται δύο οριζόντιες διακοσμητικές ζώνες, οι οποίες φέρουν αδρές χοντροκόκκινες «διακοσμητικές πιτσιλιές» επάνω σε μονοχρωματικό κάμπο χρώματος ώχρας.
Η οικία ανήκε στον Αναγνώστη Σύρμα, ο οποίος ήταν μεγαλογαιοκτήμονας στη Ρωσία. Το 1790 ο Αναγνώστης Σύρμας οικοδόμησε κρήνη στη θέση Αναγνώστη ή Αναγνώσταινας, η οποία όμως έχει καταστραφεί εδώ και πολλά χρόνια.
Η οικία έμεινε γνωστή στους Νεγάδες ως οικία της Αναγνώσταινας, επειδή η Αναγνώσταινα, σύζυγος του Αναγνώστη Σύρμα, είναι η πρωταγωνίστρια μιας ιστορίας που αργότερα έγινε τραγούδι: όταν ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1812 η Αναγνώσταινα πήγε στο δάσος για ξύλα, ο υπηρέτης του σπιτιού, παρακινούμενος από την πεθερά της και την αντραδέρφη της, επιχείρησε να τη βιάσει. Ο επίδοξος βιαστής, αφού συνελήφθη πριν προλάβει να την βιάσει, οδηγήθηκε στο μεσοχώρι, όπου για τιμωρία του έκοψαν το δεξί χέρι.
Το άλλοτε μεγαλόπρεπο διώροφο αρχοντικό σήμερα είναι μισογκρεμισμένο. Οι περισσότεροι τοίχοι, όσοι από αυτούς έμειναν ακόμη όρθιοι, έχουν χάσει το εσωτερικό τους επίχρισμα.
Η διακόσμηση μπορεί να χρονολογηθεί, με κάθε βέβαια επιφύλαξη, στις αρχές του 19ου αιώνα ή ίσως και παλαιότερα. Άλλα συμπεράσματα για τον διάκοσμο της οικίας δεν μπορούμε να βγάλουμε. Η οικία περιήλθε αργότερα στην οικογένεια Αποστολίδη και στη συνέχεια στην οικογένεια Ελένης Δημ. Τσιρώνη. Σήμερα ανήκει στην Ελευθερία Πασχάλη-Φαρίδη.
Στέφανος Τσιόδουλος, Η ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα. Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση, Ριζάριο Ίδρυμα, Αθήνα 2009