Πέτρα

Το πιο ανατολικό χωριό του Ζαγοριού. Αποτελείται από δυο συνοικισμούς: την Πέτρα και τα Σίτσαινα ή Καλλιθέα. Ως το 1967 υπήρχε και τρίτος συνοικισμός οι κάτοικοί του όμως μετοίκησαν στην Πέτρα λόγω επικίνδυνων κατολισθήσεων.

Η Πέτρα δημιουργήθηκε στη σημερινή της θέση εδώ και δυο περίπου αιώνες. Στη θέση της κεντρικής εκκλησίας του Αγίου Νικολάου βρισκόταν το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου όπου βρέθηκε πλάκα με την επιγραφή του ιδρυτή του μοναχού Κυπριανού και το έτος κτίσης 1795.

Το παλιό χωριό βρισκόταν στο Παλιοχώρι, στα Σίσταινα ή στην Αγία Παρασκευή. Διαλύθηκε είτε λόγω κατολίσθησης-βύθισης είτε, κατά μια άλλη εκδοχή, οι κάτοικοί του έφυγαν στη Θεσσαλία εξαιτίας πίεσης των Σπαχήδων. Στη σημερινή θέση ήρθαν αρχικά τρεις οικογένειες: η οικογένεια Τσατούρα από τη Θεσσαλία, η οικογένεια Ντούμαρη από τη Βούρμπιανη Κόνιτσας και μια οικογένεια σκηνίτη-κτηνοτρόφου από το Τέροβο. Τότε ο οικισμός ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος. Το όνομα Πέτρα το πήρε από μια τεράστια πέτρα που κυλίστηκε από το βουνό, πέρασε πάνω από την εκκλησία και σταμάτησε στη θέση που είναι σήμερα η πλατεία του χωριού.

Από ευρήματα στον διαλυθέντα οικισμό της Αγίας Παρασκευής φαίνεται ότι υπήρχε οικισμός από την αρχαιότητα ή τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο. Στην ίδια περιοχή υπάρχουν δυο τεράστιοι βράχοι, σαν φυσικά κάστρα. Στον ένα επάνω βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας και υπάρχουν ίχνη από τείχος απροσδιόριστης εποχής.

Επί τουρκοκατίας η Πέτρα, όπως και η Χρυσοβίτσα, ήταν τσιφλίκι του Μορλά Μπέη. Κομμάτι της ήταν επίσης τσιφλίκι του Χασάν Καραφέζος που το έδωσε προίκα στην κόρη του. Το 1958 έγινε η οριστική διανομή των τσιφλικιών.

Πολλοί κάτοικοί της μετανάστευσαν στη Γερμανία και την Αμερική, ενώ άλλοι στην Αθήνα και τα Γιάννενα.

βλ. Μακρής Ε., Τα Ζαγοροχώρια, Ιωάννινα 1996

επίσης βλ. βιβλιογραφία για το Ζαγόρι