Καλωτά

Ονομασία Χωριού
Καλωτά
Εναλλακτικά Ονόματα
Καλοτά ή Καλουτάς ή Καλουτά
Συναρτώμενοι οικισμοί
Βουρλάδες (Δίσπερη), Βισικό ή Βισοκό, Καταφύ, Μπρασκάτικα, Μπουμπιστά, Σοποτσέλια, Χούνη, Νεοχώρι, Σκαμνιά
Υψόμετρο (μέτρα)
840
Τοπολογία
Ορεινός οικισμός στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Μιτσικέλι, στο κεντρικό τμήμα της περιφερειακής ενότητας Ιωαννίνων
Κάτοικοι (απογρ. 2011)
23
Στοιχεία ιστορίας

Έλαβε το όνομα του ιδρυτή της Μπουλούκμπαση Καλωτά, γιου του γαιοκτήμονα Καλωτά από τα Γιάννενα, η οικογένεια του οποίου άκμαζε από το 1540. Ο Μπουλούκμπασης Καλωτάς έλαβε μέρος στον τουρκοπερσικό πόλεμο (1624-1635) ως επικεφαλής Σπαχήδων χριστιανών και νίκησε σε μια κρίσιμη μάχη τους Πέρσες. Οι Τούρκοι αντί χρημάτων του έδωσαν γη. Ο Καλωτάς συγκέντρωσε τους κατοίκους από το διαλυθέν, λόγω επιδρομών Τουρκαλβανών, χωριό Βουρλάδες (Δίσπερη). Αργότερα προστέθηκαν στην Καλωτά και κάτοικοι από γειτουνικούς διαλυθέντες, λόγω πανώλης, οικισμούς Βισικό, Καταφύ, Μπρασκάτικα, Μπουμπιστά, Σοποτσέλια, Χούνη, Νεοχώρι και Σκαμνιά. Επειδή όμως συγκεντρώθηκαν πολλοί, έφυγαν μερικοί και μετοίκησαν στην περιοχή Γρεβενιτίου, όπου έφτιαξαν δικό τους οικισμό με την ονομασία Κιουτσούκ Καλωτά (δλδ Μικρή Καλωτά).

Οι Καλωτάτες ταξιδεύονταν κατά κύριο λόγο στη Βλαχιά και η Καλωτά το 18ο αιώνα βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Από την Καλωτά ήταν και ξακουστός Ρόβας με το περίφημο καραβάνι του. Ξεκινούσε από τη Ντοβρά κι έφτανε στη Βλαχιά όπως λέει και το τραγούδι. Ο Ρόβας, λένε, έφτιαξε το μουλαρόδρομο από την Καλωτά μέχρι την κορυφή του Μιτσικελιού στα 1785. Ευεργέτες για την Καλωτά υπήρξαν οι αδελφοί Βέλιου, ο Γεροδόσης, οι επίσκοποι Θεόφιλος και Παΐσιος, ο Δ. Ζάκας, ο Αναστ. Βασιλείου, ο Χ. Χρήστου, ο Κ. Βαρνάβας.

Η Καλωτά είχε την ατυχία να καεί και αυτή από τους Γερμανούς το 1943. Μεταπολεμικά περιέπεσε σε παρακμή. 

βλ. Μακρής Ε., Τα Ζαγοροχώρια, Ιωάννινα 1996

επίσης βλ. βιβλιογραφία για το Ζαγόρι

Αρχιτεκτονική - Μνημεία

Στο Βισικό ή Βισοκό σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση το μοναστήρι της Παναγίας που χτίστηκε το 1114 από κάποιον άρχοντα Μιχαήλ και επισκευάστηκε το 1787. Στην περιφέρεια του παλιού οικισμού Σκαμνιά είχαν βρεθεί ερείπια ρωμαϊκού φρουρίου και λατινική επιγραφή με το όνομα Antonino Salve

Δημογραφική εξέλιξη
1928: 194
1940: 207
1951: 92
1961: 104
1971: 51
1981: 54
1991: 41
2001: 44
2011: 23
Πανηγύρι

Το τοπικό πανηγύρι διοργανώνεται κάθε χρόνο την ημέρα εορτασμού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου. Συνήθως το πανηγύρι είναι μονοήμερο.