ΔΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΤΑΚΗΣ) (1905 - 1988)

Γεννήθηκε στη Βίτσα Ζαγορίου και ήταν ο τελευταίος από τα πέντε παιδιά του Στεφανή Δάνου και της Ευγενίας Καραγιώργου. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Δημοτικό Σχολείο Βίτσας και σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων.

Διορίστηκε στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, όπου αργότερα διετέλεσε Διευθυντής. Παντρεύτηκε τη συνάδελφό του Χαρί­κλεια Μέλη. Το 1946 απολύθηκε για πολιτικούς λόγους για 3,5 χρόνια. Ξαναδιορίστηκε στην Κέρκυρα κι έπειτα στην Καλλίπολη Πειραιώς και Νέα Ιωνία Αττικής. Οργάνωσε το Δημοτικό Σχολείου Καναπίτσας Ν. Ηρακλείου και διετέλεσε Διευθυντής του μέχρι τη συνταξιοδότησή του.

Συνέγραψε μα­ζί με τον αδελφό και συνάδελφο του Γεώρ­γιο (Γούλα) Δάνο τα πρωτοποριακά σχολικά βιβλία «Αριθ­μητική» για την Ε' και ΣΤ' Δημοτικού, «Ζωο­λογία» και «Φυτολογία» για τη Γ' και Δ' δημοτικού, τα οποία γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Εστίασε στην ψυχαγωγία και την καλλιέργεια των μαθητών κι εξέδωσε τα ελεύθερα αναγνώσματα «Γιορ­τές στο Σχολείο» με θεατρικά έργα, ποιήματα και μουσικά κομμάτια, «Χρυ­σάνθεμα» και «Τριαντάφυλλα». Το υλικό των εγχειριδίων αυτών χρησιμοποιήθηκε συστηματικά από τους εκπαιδευτικούς για τη διοργάνωση εκδηλώσεων, όπως χορωδίες και θεατρικές παραστάσεις. Οι συνάδελφοί του αναγνώριζαν τις παιδαγωγι­κές του γνώσεις και την επιτυχή εφαρμογή τους στους μαθητές.

Όταν συνταξιοδοτήθηκε, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή, έχοντας ως έμπνευση την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Βίτσα. Το λαογραφικό - ηθογραφικό έργο «Στου Βίκου τη χαράδρα» αποτελείται από 19 συλλογές σε 22 τόμους. Στο έργο του διασώζονται τα ήθη, τα έθιμα και οι γλωσσικές ιδιαιτερότητες της Βίτσας, η ιστορία του χωριού, οι οι­κογένειες και τα προβλήματα του τόπου, καθώς και βιογραφικά σημειώματα για τους σημαντικότερους τους σύγχρονους συμπατριώτες του.

Το 1970 εξέδωσε το ποιητικό έργο «Δρο­σιές και Μανούσια», το οποίο αντλεί την έμπνευσή του από το Ζαγόρι και το 1971 το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών «Ηθογραφήμα­τα της παιδοζωής». Τιμήθηκε με το βρα­βείο της Γλωσσικής εν Αθήναις Εταιρείας το 1972 για τη συλλογή του «Ιδιωματισμοί της Βίτσας Ζαγορίου» και με έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών για το λαο­γραφικό του έργο. Παρατίθεται το ποίημά του με τίτλο «Σπιτάκι μου» :

Σπιτάκι μου

Σπιτάκι μου όμορφο κι ασπροντυμένο

με την περήφανη τη θωριά,

με την καμάρα σου γεφυρωμένο

με τ' αγκωνάρια πελεκητά.

Με τον κισό σου σφιχτά πλεγμένο

σαν κάποιο στρώμα φανταχτερό,

κι εκεί στο βάθρο σου ξεπεταγμένο

κι ένα δεντράκι απ' το ραδιό.

Δείχνεις στη θέα σου Κάστρο ντυμένο

πάνω στα βράχια τ' ασπριδερά,

σ' ολόρθο ύψωμα καλοχτισμένο

που ν' αγναντεύης ράχες, βουνά.

Πάντα, στη σκέψη μου σ' έχω μπροστά μου

κι όλο η ψυχή μου με Σε μιλά

στο νου σαν φέρνω σκηνές κοντά μου

από τα χρόνια τα μακρυνά.

Μα και στον ύπνο μου, στα όνειρά μου

μαζί σου βρίσκομαι, νιώθω χαρά,

αναγαλλιάζουνε τα σωθικά μου

και η καρδιά μου για Σε χτυπά.

Την πρώτ’ εικόνα σου ποθώ, γυρεύω

να αντικρύσω, να τη γευθώ,

μεσ’ τους παλιότερους να μαθητεύω

και τους φευγάτους να προσκυνώ.

Βιβλιογραφία

Τζιόβας Φρίξος, Κατάλογος Συγγραφέων Περιοχής Ζαγορίου. (Από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη έως σήμερα), Γιάννινα, Εκδ. Το Ζαγόρι μας, 1990, 16

Τσέτσης Χρήστος, Οι Ηπειρώτες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, Γιάννινα, Εκδ. Τυποεκδοτική Ηπείρου ΕΠΕ, 2003, 96 - 97