Βίτσα - Οικία Βαγγελίτσας Κυράτση (σήμερα Χατζαρόπουλου)

Μονώροφη κατοικία με υπόγεια. Ακατοίκητη.
Βίτσα
Διακοσμημένοι χώροι

Τέσσερα δωμάτια.

Κατάσταση τοιχογραφιών
Οικοδομικές εργασίες (2003) κατέστρεψαν τις ήδη σε κακή κατάσταση τοιχογραφίες.
Περιγραφή διακόσμου

Δύο δωμάτια που κάποτε αποτελούσαν ενιαίο χώρο: οι διακοσμήσεις αναπτύσσονται σε δύο οριζόντιες ζώνες, οι οποίες διαχωρίζονται από ξύλινο ράφι. Σε κάποια σημεία αναπτύσσονται χοντροκομμένα ροκοκό μοτίβα. Επίσης, αναπτύσσονται γεωμετρικά κυλόκυρτα και οξυκόρυφα διακοσμητικά μοτίβα. Τα άλλα δύο δωμάτια: γεωμετρικός διάκοσμος.

Παρατηρήσεις

Η οικογένεια Κυράτση έβγαλε έναν βεκύλη της Άνω Βίτσας, τον Κώστα Κεράτση, κατά τα χρονικά διαστήματα: 1839-1840 και 1846-1848. Δεν γνωρίζουμε εάν ήταν δικό του το σπίτι.

Ο ζωγραφικός διάκοσμος ανάγεται σε δύο χρονικές περιόδους: στις αρχές του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού.

Ο παλαιότερος διάκοσμος εντοπίζεται σε έναν μακρόστενο χώρο με φούρνο και τζάκι. Το δωμάτιο αυτό δεν έχει οροφή. Πρόκειται για απλούστατο άτεχνο γεωμετρικό διάκοσμο, ο οποίος φαίνεται να έγινε με μεγάλη ταχύτητα. Κυλόκυρτα και οξυκόρυφα ζωγραφικά διακοσμητικά μοτίβα οδηγούν στην εικασία ότι ο ζωγραφικός διάκοσμος ανάγεται περίπου στις αρχές του 19ου αιώνα. Παρόμοιους χρωματισμούς συναντάμε και στην οικία Κώνστα Πέτρου στους Νεγάδες. Και εκείνες οι διακοσμήσεις ανάγονται γύρω στο 1800. Ο μεγάλος ενιαίος στενόμακρος χώρος, που προϋπήρχε, κάποια στιγμή χωρίστηκε στα δύο με την παρεμβολή μεσοτοιχίας από τσατμά. Αυτό είναι ξεκάθαρο διότι κάποια διακοσμητικά μοτίβα έχουν συνεχή ανάπτυξη στους τοίχους των δύο χώρων. Πάνω από την είσοδο του νέου δωματίου, που διαμορφώθηκε, ζωγραφίστηκε ανθρώπινη μορφή που κραδαίνει σπάθη. Δίπλα στην φιγούρα έγινε προσπάθεια να αποδοθεί ένα ροκοκό διακοσμητικό μοτίβο χωρίς επιτυχία. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος, που προσπάθησε να αποδώσει το διακοσμητικό μοτίβο, είχε ως πρότυπό του τα αντίστοιχα μοτίβα του παλαιότερου διακόσμου, επιτρέπει να υποθέσουμε ότι και η ανθρώπινη μορφή ίσως είναι αντίγραφο από αντίστοιχο έργο, που ενδεχομένως υπήρχε σε κάποιο άλλο χώρο της οικίας.

Ο νεοκλασικός διάκοσμος, που εντοπίζεται σε δύο δωμάτια της οικίας, κάλυψε, τουλάχιστον στο ένα δωμάτιο, τον παλαιότερο διάκοσμο. Αυτό φαίνεται από τα παλαιότερα γεωμετρικά διακοσμητικά μοτίβα, τα οποία σώθηκαν στον εσωτερικό τοίχο ντουλαπιού, τα οποία επειδή, ακριβώς, βρίσκονταν μέσα στο ντουλάπι, δεν κρίθηκε σκόπιμο να επιζωγραφισθούν. Απολεπίσεις της ζωγραφικής επιφάνειας του νεοκλασικού διακόσμου αποκαλύπτουν τον παλαιότερο διάκοσμο. Τα μοτίβα του τελευταίου συγγενεύουν πολύ με τα αντίστοιχα της οικίες: Κυράτση (Σκεύη) (Βίτσα), Παπαμπέλη (Τσεπέλοβο). Μήπως, λοιπόν, πρόκειται για τρίτη φάση διακόσμησης;

Εικόνες
oikia-v-kyratsi-1oikia-v-kyratsi-2

Στέφανος Τσιόδουλος, Η ζωγραφική των σπιτιών του Ζαγορίου, τέλη 18ου - αρχές 20ού αιώνα. Ιστορική και πολιτισμική προσέγγιση, Ριζάριο Ίδρυμα, Αθήνα 2009